Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Hücrenin kısımları
Hücrenin görevleri
HÜCRELI NEDİR?
Gözenekli Olan: Canlının tüm yaşam özelliklerini içeren ve uygun koşullarda yaşamını kimsesiz sürdürme yeteneğine sahip temel inşa ve operasyon birimidir Hücre, çok gözenekli olan canlılardaki en ufak yaşam birimidir
Hücreler yapılarını yaratıcı, zarenzimler ve organelleri sayesinde canlılıklarını sürdürürler Hücrelerde organellerden bazıları olmayabilir Ancak canlılığın olabilmesi için mutlaka sözde iletken zarın ve enzim sistemlerinin olması gerekir
HÜCRELERİN IKI TARAFLI YAPISI VE GENEL IŞLEVSEL ORGANİZASYONU
Vücudumuz çok değişik hücrelerden ve hücreler arasındaki ortamı dolduran, organik ve anorganik maddelerden kurulmuştur Çeşitli doku ve organların kendi özel gözenekli olan cinslerini ve bunlarla ilgili özel fonksiyonları ele almadan önce, tüm hücreler için ortak olan hücre yapısını ve hücresel fonksiyonun genel karakterini ayrıntıları ile belirtmek gerektir Bu sebeple evvela hücreli nedir, nasıl yapılmıştır ve nasıl çalışır bunu kısaca ve genel çizgileriyle gözden geçirelim
PROTOPLAZMA
Canlı ile cansız arasındaki farkları düşünerek, canlı organizmaların ceset maddesini, anorganik doğanın cansız olarak kabul edilen maddelerinden farkı görmek isteyen araştırıcılar, canlı madde özelliklerinin protoplazma ’da toplandığını, protoplazmanın genelde canlı madde diye kabul edilebileceğini öne sürmüşlerdir
Dünyamızda egemen canlı organizmalar olarak ayrı ayrı yaşamış tek gözenekli olan varlıkların, yoksa bitki, hayvan ve insan şeklindeki fazla gözenekli olan canlı organizmaların vücudunda yaşamış çeşitli hücrelerin hatta organizasyonu bir hücre dek bile gelişmiş olmayan bakteri, virüs gibi daha alçak ve daha küçük canlı organizmaların vücut maddesi defalarca protoplazma dan yapılmıştır
genelde bir hücrede protoplazma, ışık mikroskobu ile görülebilen iki bölüme ayrılır Biri nukleoplazma yoksa karyoplazma ile dolu olan çekirdek ya da nukleus, diğeri nukleus ile gözenekli olan zarı arasında kalan sitoplazma Nukleus ile sitoplazmayı birbirinden ayıran bir çekirdek zan, sitoplazmayı hücreli etrafındaki ortamdan ayırmak üzere sitoplazmanın dış yüzünde şekillenmiş ve bitki hücrelerinde sellüloz birikimi ile ayrıca kalınlaşmış bir hücre zarı da dikkati çeker
Bir hücrenin ışık mikroskobu ile görülebilen yapısı ve esas bölümleri
Değişik hücre türlerinde, gözenekli olan zarının aldığı öbür özellikler ve meydana getirdiği çoğu organeller (titrek tüyler, kamçılar, hücre ağzı, hücre anüsü) ayrı olarak incelenmeğe bedel Keza sitoplazma içinde, hücreli zarının uzantısı ve devamı halindeki birtakım ince borucuklar, elektron mikroskopla görülebilen ve önemi gitgide daha iyi belli ki bir yapı teşkil ederler Bir çeşit hücre içi damar sistemi gibi olan bu yapı, yer yer genişlemiş kesecikler ve daha ziyade ince borucuklar gösteren bu ağ sistemi, endoplazmik retikulum dur
Çekirdek zarı ile de benzer olan endoplazmik retikulum, hücre çevresindeki etraf ile çekirdeğin içi arasında da ulaşıma elverişlidir
Şunu önemle belirtmek gerekir ki, bu intrasellüler damar sistemi sitoplazma içinde, yalnızca maddelerin bir yerden bir yere taşınması için kullanılan kolay bir ulaştırma şebekesi değil, aynı zamanda, bu ulaşıma tamamıyla baskın olan bir denetim sistemi gibi çalışmaktadır Yani endoplazmik retikulum, hücre sitoplazması içinde bir yerden bir yere taşıdığı maddeleri bununla birlikte gerekli şekilde değiştiren ve işleyen, dağıtılmış kimyasal ve fizyolojik görevleri de muhtemel kılacak oluşumlarla donanmıştır
Kısacası bir hücrede bile, kendisine kadar öyle karmaşık yaşam olaylarını son derece basit, muhakkak ve sağlam bir şekilde yürütmeye elverişli, önemli yapılar dikkati çekmektedir Bunların ültrastrüktürünü ve fonksiyonlarını yeri geldikçe ayrı ayrı ele alacağız
Bir hücrenin elektron mikroskobu ile görülebilen ince yapısı Esas sitoplazmik organelleri, sitoplazmanın minik bir bölümünde bir arada belirten şema
HÜCRENİN ORGANELLERİ
Organel: Hücrelerin, biyoloji ile ilgili olaylarını gerçekleştirdiği yerdir Hücresel organellerini aşağıdaki özellikleriyle tanıyacağız
Hücresel Organelleri:
Mitekondri
Plastidler
Koful
Endoplazmik Retikulum
Golgi Aygıtı
Lizozom
Ribozom
Sentrozom
1 Mitekondri:
Çift zarlı bir organeldir Hücrenin en önemli enerji üretim merkezidir Oksijenli solunumun yapıldığı yerdir Enerji, besinlerin oksijenle yayılmasıyla mitekondri elde edilir
Bitki ve hayvan hücrelerinde mitekondri bulunur Mitekondrinin kendisine ait ribozomu vardır
2 Plastidler:
Yalnızca bitki hücrelerinde bulunur Gıda maddelerini sentezleme ve depolama görevi yapar Hücreli ile birlikte gelişir Plastidler; Kloroplast, Kromoplast ve Lökoplast elde etmek üzere üçe ayrılır
Kloroplast: Çift zarlıdır İç zarı düzdür Hücreli içinde enerji üreten bir başka organeldir Bu özelliğinden dolayı bitki hücrelerinde mitekondri miktarı azdır Bu yapının içinde bulunan ve en manâlı özelliği olan, ışığı emen ve bitkiye yeşil renk veren klorofil bulunur
Kromoplast: Bitkilerde yeşilden başka renk maddelerin de bulunur Bunlara kırmızı (domates), sarı (gül), turuncu (havuç) gibi örnekler verilebilir
Lokoplast: bitki ve hayvan hücrelerinde bulunur Hayvan hücrelerinde besin deposudur Renksizdir Nişasta, protein ve yağ ambar eder Havuç, şeker pancarı, patateste çokça bulunur
3 Koful:
Bitki ve hayvan hücrelerinde bulunur Hayvan hücrelerinde besin kofulu olarak bulunur Hayvan hücrelerinde daha ufak ve eksik sayıda bulunurken, bitki hücrelerinde daha büyük ve oldukça çok yer alan, zardan oluşmuş keseciklerdir
4 Endoplazmik Retikulum:
Bitki ve hayvan hücrelerinde bulunur hücresel içerisinde ya da gözenekli olan zarı ile çekirdek aralarında, sitoplazmanın her yerinde yer alan, madde taşınmasını sağlayan bir sistemdir Bir Takım maddeleri de ambar eder
5 Golgi Aygıtı:
Bitki ve hayvan hücrelerinde bulunur Hücrede oluşan maddeleri paketler ve salgı maddelerinin salgılanmasında rol oynar Golgi Aygıtı nın bozulması, salgıların azalmasına niçin olur Golgi aygıtı içinde bulunduğu yapıya (dokuya) tarafından salgı yapar
6 Lizozom:
Sitoplazma içinde dağılmış, etrafı zarla çevrili, içleri sindirici enzimlerle doymuş keseciklerdir Büyük moleküllü besinleri parçalayıp küçük moleküller haline getirerek bir değişiklik sindirim yapar Lizozomun yapımında, endoplazmik retikulum ve golgi aygıtı tayin alır Lizozomlar, taşıdıkları sindirim enzimlerini kofulların içine boşaltırlar
Canlılar öldüklerinde ve gerektiğinde, lizozomlar açılarak içindeki sindirim enzimleri hücreleri sindirir, gözenekli olan bu nedenle ölür
7 Ribozom:
Endoplazmik retikulum zarı üzerine yapışık olarak veya sitoplazmada bağımsızlık bulunur Protein sentezinin yapıldığı ve yapıcı olan protein moleküllerinin üretildiği yerdir Yapısında protein ve RNA bulunur
8 Sentrozom:
Hcrenin bölünmesinde atama alır tanesine sentroil denilen silindir şeklinde iki yapıdan oluşur
Hayvan hücrelerinde çekirdeğin yakınında dokuz iplikçikten (silindir şekil) oluşmuş yapılardır Bazı çiçeksiz bitkilerde de sentrozoma rastlanır Sentroiller birbirine diktir Sentrozomlar hayvan hücrelerinde, hücre bölünmesi esnasında iğ ipliklerini oluşturur *
Hücrenin görevleri
HÜCRELI NEDİR?
Gözenekli Olan: Canlının tüm yaşam özelliklerini içeren ve uygun koşullarda yaşamını kimsesiz sürdürme yeteneğine sahip temel inşa ve operasyon birimidir Hücre, çok gözenekli olan canlılardaki en ufak yaşam birimidir
Hücreler yapılarını yaratıcı, zarenzimler ve organelleri sayesinde canlılıklarını sürdürürler Hücrelerde organellerden bazıları olmayabilir Ancak canlılığın olabilmesi için mutlaka sözde iletken zarın ve enzim sistemlerinin olması gerekir
HÜCRELERİN IKI TARAFLI YAPISI VE GENEL IŞLEVSEL ORGANİZASYONU
Vücudumuz çok değişik hücrelerden ve hücreler arasındaki ortamı dolduran, organik ve anorganik maddelerden kurulmuştur Çeşitli doku ve organların kendi özel gözenekli olan cinslerini ve bunlarla ilgili özel fonksiyonları ele almadan önce, tüm hücreler için ortak olan hücre yapısını ve hücresel fonksiyonun genel karakterini ayrıntıları ile belirtmek gerektir Bu sebeple evvela hücreli nedir, nasıl yapılmıştır ve nasıl çalışır bunu kısaca ve genel çizgileriyle gözden geçirelim
PROTOPLAZMA
Canlı ile cansız arasındaki farkları düşünerek, canlı organizmaların ceset maddesini, anorganik doğanın cansız olarak kabul edilen maddelerinden farkı görmek isteyen araştırıcılar, canlı madde özelliklerinin protoplazma ’da toplandığını, protoplazmanın genelde canlı madde diye kabul edilebileceğini öne sürmüşlerdir
Dünyamızda egemen canlı organizmalar olarak ayrı ayrı yaşamış tek gözenekli olan varlıkların, yoksa bitki, hayvan ve insan şeklindeki fazla gözenekli olan canlı organizmaların vücudunda yaşamış çeşitli hücrelerin hatta organizasyonu bir hücre dek bile gelişmiş olmayan bakteri, virüs gibi daha alçak ve daha küçük canlı organizmaların vücut maddesi defalarca protoplazma dan yapılmıştır
genelde bir hücrede protoplazma, ışık mikroskobu ile görülebilen iki bölüme ayrılır Biri nukleoplazma yoksa karyoplazma ile dolu olan çekirdek ya da nukleus, diğeri nukleus ile gözenekli olan zarı arasında kalan sitoplazma Nukleus ile sitoplazmayı birbirinden ayıran bir çekirdek zan, sitoplazmayı hücreli etrafındaki ortamdan ayırmak üzere sitoplazmanın dış yüzünde şekillenmiş ve bitki hücrelerinde sellüloz birikimi ile ayrıca kalınlaşmış bir hücre zarı da dikkati çeker
Bir hücrenin ışık mikroskobu ile görülebilen yapısı ve esas bölümleri
Değişik hücre türlerinde, gözenekli olan zarının aldığı öbür özellikler ve meydana getirdiği çoğu organeller (titrek tüyler, kamçılar, hücre ağzı, hücre anüsü) ayrı olarak incelenmeğe bedel Keza sitoplazma içinde, hücreli zarının uzantısı ve devamı halindeki birtakım ince borucuklar, elektron mikroskopla görülebilen ve önemi gitgide daha iyi belli ki bir yapı teşkil ederler Bir çeşit hücre içi damar sistemi gibi olan bu yapı, yer yer genişlemiş kesecikler ve daha ziyade ince borucuklar gösteren bu ağ sistemi, endoplazmik retikulum dur
Çekirdek zarı ile de benzer olan endoplazmik retikulum, hücre çevresindeki etraf ile çekirdeğin içi arasında da ulaşıma elverişlidir
Şunu önemle belirtmek gerekir ki, bu intrasellüler damar sistemi sitoplazma içinde, yalnızca maddelerin bir yerden bir yere taşınması için kullanılan kolay bir ulaştırma şebekesi değil, aynı zamanda, bu ulaşıma tamamıyla baskın olan bir denetim sistemi gibi çalışmaktadır Yani endoplazmik retikulum, hücre sitoplazması içinde bir yerden bir yere taşıdığı maddeleri bununla birlikte gerekli şekilde değiştiren ve işleyen, dağıtılmış kimyasal ve fizyolojik görevleri de muhtemel kılacak oluşumlarla donanmıştır
Kısacası bir hücrede bile, kendisine kadar öyle karmaşık yaşam olaylarını son derece basit, muhakkak ve sağlam bir şekilde yürütmeye elverişli, önemli yapılar dikkati çekmektedir Bunların ültrastrüktürünü ve fonksiyonlarını yeri geldikçe ayrı ayrı ele alacağız
Bir hücrenin elektron mikroskobu ile görülebilen ince yapısı Esas sitoplazmik organelleri, sitoplazmanın minik bir bölümünde bir arada belirten şema
HÜCRENİN ORGANELLERİ
Organel: Hücrelerin, biyoloji ile ilgili olaylarını gerçekleştirdiği yerdir Hücresel organellerini aşağıdaki özellikleriyle tanıyacağız
Hücresel Organelleri:
Mitekondri
Plastidler
Koful
Endoplazmik Retikulum
Golgi Aygıtı
Lizozom
Ribozom
Sentrozom
1 Mitekondri:
Çift zarlı bir organeldir Hücrenin en önemli enerji üretim merkezidir Oksijenli solunumun yapıldığı yerdir Enerji, besinlerin oksijenle yayılmasıyla mitekondri elde edilir
Bitki ve hayvan hücrelerinde mitekondri bulunur Mitekondrinin kendisine ait ribozomu vardır
2 Plastidler:
Yalnızca bitki hücrelerinde bulunur Gıda maddelerini sentezleme ve depolama görevi yapar Hücreli ile birlikte gelişir Plastidler; Kloroplast, Kromoplast ve Lökoplast elde etmek üzere üçe ayrılır
Kloroplast: Çift zarlıdır İç zarı düzdür Hücreli içinde enerji üreten bir başka organeldir Bu özelliğinden dolayı bitki hücrelerinde mitekondri miktarı azdır Bu yapının içinde bulunan ve en manâlı özelliği olan, ışığı emen ve bitkiye yeşil renk veren klorofil bulunur
Kromoplast: Bitkilerde yeşilden başka renk maddelerin de bulunur Bunlara kırmızı (domates), sarı (gül), turuncu (havuç) gibi örnekler verilebilir
Lokoplast: bitki ve hayvan hücrelerinde bulunur Hayvan hücrelerinde besin deposudur Renksizdir Nişasta, protein ve yağ ambar eder Havuç, şeker pancarı, patateste çokça bulunur
3 Koful:
Bitki ve hayvan hücrelerinde bulunur Hayvan hücrelerinde besin kofulu olarak bulunur Hayvan hücrelerinde daha ufak ve eksik sayıda bulunurken, bitki hücrelerinde daha büyük ve oldukça çok yer alan, zardan oluşmuş keseciklerdir
4 Endoplazmik Retikulum:
Bitki ve hayvan hücrelerinde bulunur hücresel içerisinde ya da gözenekli olan zarı ile çekirdek aralarında, sitoplazmanın her yerinde yer alan, madde taşınmasını sağlayan bir sistemdir Bir Takım maddeleri de ambar eder
5 Golgi Aygıtı:
Bitki ve hayvan hücrelerinde bulunur Hücrede oluşan maddeleri paketler ve salgı maddelerinin salgılanmasında rol oynar Golgi Aygıtı nın bozulması, salgıların azalmasına niçin olur Golgi aygıtı içinde bulunduğu yapıya (dokuya) tarafından salgı yapar
6 Lizozom:
Sitoplazma içinde dağılmış, etrafı zarla çevrili, içleri sindirici enzimlerle doymuş keseciklerdir Büyük moleküllü besinleri parçalayıp küçük moleküller haline getirerek bir değişiklik sindirim yapar Lizozomun yapımında, endoplazmik retikulum ve golgi aygıtı tayin alır Lizozomlar, taşıdıkları sindirim enzimlerini kofulların içine boşaltırlar
Canlılar öldüklerinde ve gerektiğinde, lizozomlar açılarak içindeki sindirim enzimleri hücreleri sindirir, gözenekli olan bu nedenle ölür
7 Ribozom:
Endoplazmik retikulum zarı üzerine yapışık olarak veya sitoplazmada bağımsızlık bulunur Protein sentezinin yapıldığı ve yapıcı olan protein moleküllerinin üretildiği yerdir Yapısında protein ve RNA bulunur
8 Sentrozom:
Hcrenin bölünmesinde atama alır tanesine sentroil denilen silindir şeklinde iki yapıdan oluşur
Hayvan hücrelerinde çekirdeğin yakınında dokuz iplikçikten (silindir şekil) oluşmuş yapılardır Bazı çiçeksiz bitkilerde de sentrozoma rastlanır Sentroiller birbirine diktir Sentrozomlar hayvan hücrelerinde, hücre bölünmesi esnasında iğ ipliklerini oluşturur *
