Humbaracı Ocağı

Humbaracı Ocağı Farsça asıllı bir sözcük olan humbara, içine patlayıcı maddeler doldurulmak suretiyle demirden yapılmış yer alan mermi demektir Humbaracı da bu mermiyi havan topu ile kullanan topçu (havan topçusu) demektir Humbaranın el ile atılanı (el bombası) olduğu gibi havan topu ile atılanı da vardır Keza taş da atılabilrdi Daha çok kale kuşatmalarında ve görülmesi mümkün olmayan hedeflere karşı kullanılan havanlar doğru Müslüman Türkler, dikkate bedel başarılar sağlamışlardı Topçular gibi Kapıkulu ocağına mensub yer alan humbaracı ortalarının XVXVI asırlar arasında ihdas edildiği tahmin edilmektedir Humbaracıbaşı adı verilen bir subayın komutasında bulunan bu ocak mensupları, ilk olarak biri topçulara, diğeri cebecilere bağlanmak üzere iki kısımdan ibaretti Bu ocağın kısmının Kapıkulu gibi maaşlı yok, tımarlı olduğu bilinmektedir Nitekim 1126 yılı Safer ayının sonlarında Humbaracıbaşı tarafindan Payıtahta gönderilen bir arızadan, Hotin Kalesi muhafazasında bulunan tımarlı humbaracı neferatının bulunduğu anlaşılmaktadır Buna kadar humbaracıları topçu, cebeci, ve tımarlı olmak üzere üç kısma ayırabiliriz Bulunması gereken birçok vesikada isimleri zikredilmeyen humbaracıların müstakil bir ocak haline gelmesi XVII asırdan sonradan olmalıdır XVIII asır başlarında tamamen ihmale uğrayan humbaracılık mesleğinin, günün şartlan ve Avrupa'daki gelişmesi de göz önüne alınarak tekrar tesisi düşünüldü Bir müddet Avusturya'da kaldıktan sonradan Osmanlı ülkesine iltica edip Müslüman olan Fransız asilzâdesi Copmte de Bonneval (Ahmet Pasa), Birinci Mahmud devrinde Mirimirân rütbesi ile humbaracıbaşılığına atama edildi Humbaracı ocağı, fenni humbara ve sanayii ateşbazîde mahareti tammesiolan bu zat tarafindan Avrupa'daki usûl ve sistemlere yerinde bir şekilde teşkilatlandırılmaya alt tutuldu Ahmed Paşa'nın bu konudaki çabaları sonucunda Bosna'dan 301 nefer alınarak her 100 kişi bir odateşkil etmek üzere bir ocak vücuda getiriliyor, her bölüğe bir yüzbaşı, iki ellibaşı, on onbaşı, tabib, cerrah ve yazıcılar atama olunduktan ve ulûfeler tesbit edildikten daha sonra teşkilât, humbaracıbaşının emri ve sadrazamın nezareti altına alınıyordu Sıkı bir talim ve eğitim ile yetişecek olan humbaracılardan tahsillerini bitirip olgun bir ayla gelenler, Vidin, Nis, Hotin, Azak ve Bosnanın serhad kalelerine Humbaracıbaşıolarak tahsis edileceklerdi Fabrika ve kışlaları Üsküdar'da yer alan humbaracıların, devlet askerî teşkilâtı bakımından önemli bir yeri bulundukları anlaşılmaktadır Yeniçeriliğin ılgası sırasında meydana gelen olaylarda, devletin yanında yer almış olan Humbaracı Ocağı, Asakiri Mansûre ordusu içinde topçulara bağanarak farklı bir ocak olmaktan çıkmış oldu