Hz. Peygamberin İnsana, İnsan Sevgi Ve Onuruna Verdiği Önem

İNSANA, İNSAN SEVGİ VE ONURUNA VERDİĞİ ÖNEM



Hz Peygamberin (sav) insana, onun onur ve şerefine verdiği önemi işlemeye başlamadan önce, cahiliye dönemindeki insanın durumuna bir göz atmakta fayda olduğu kanaatindeyiz Çünkü ancak böylece Rasulullahın nezâket, hoşgörü, merhamet ve sabrı… sayesinde insanın ne gibi büyük kazanımlar elde ettiği görülebilecektir

İslamdan önceki toplum, kabile merkezli idi Yani tam bir kabile taassubu hâkimdi Şöyle ki: Bizim kabileden olanın zalimi de adildir, karşı kabileden olanın adili de zalimdir Bizim kabileden olanın yalanı ve yanlışı da doğrudur, karşı kabileden olanın doğrusu da yalan ve yanlıştır Bizim kabileden olanın çirkini de güzeldir, karşı kabilenin güzeli de çirkindir

Bu dönemde, kadının, kölenin, cariyenin ve hizmetçinin hiçbir değeri, hatta adı bile yoktu Bunlar pazarlarda alınıp satılabilen birer maldı

Hz Ömer’in “Biz cahiliye döneminde kadınları insan yerine koymazdık İslamiyet gelince ve Allah onlar hakkında ayetler indirince, onların bizim üzerimizde hakları olduğunu gördük1 sözü bu gerçeği bütün çıplaklığıyla gözler önüne sermektedir

Durum böyleyken Hz Peygamberin, “Kadın da bir insandır, köle, cariye ve hizmetçiler de birer insandır sözleri ve bunlara birer insan olarak yaklaşımı ve merhameti büyük bir inkılâp yankısı uyandırmıştır

“Köleler sizin kardeşlerinizdir, onlara yediğinizden yedirin, giydiğinizden giydirin, onlara altından kalkamayacakları yükü yüklemeyin, yükleyecek olursanız onlara yardım edin2

“Onlara kölem cariyem demeyin, oğlum veya kızım deyin3

O zaman köle statüsünde olan bu insanlara karşı o kadar merhametli ve şefkâtli idi ki, her fırsatta onların özgürlüğe kavuşturulmalarını emrederdi, hatta ölümünden önce şu sözü söyledi: “Namaz ve köleler hususunda Allah’tan korkunuz4

Ebu Mes’ûd’u kölesini döverken gördü ve arkasından seslendi: “Ebu Mes’ûd! Allah senden daha güçlüdür ve Allah’ın senin üzerindeki hakkı, senin kölen üzerindeki hakkından daha büyüktür

Köleleri kaça kadar affetmem gerekir diye soran birine, “Her gün onları yetmiş defa affet buyurdu

Onları azarlayıp döven bir başkasına Rasulullah, “Hesap günü adalet terazileri kuracağız5 ayetini okuyunca adam, etkilendi ve “Şahit ol Ya Rasulallah! Onlar artık hürdürler dedi

“Köle ve cariyesine kötü davranan cennete giremez, kölelerinizi özgürlüklerine kavuşturunuz Kim bir cariyesini güzelce eğitir, âzâd eder ve özgür bir hanım olarak onu evlendirirse onunla biz, cennette şöyle yan yana olacağız6 derdi

O (sav) köleler, hizmetçiler ve yoksulların aralarına girer, onlarla konuşur, davetlerini kabul eder, hastalartını ziyarette bulunur, cenazelerine katılır ve üzerlerine namaz kılardı

Zenci bir kadın veya genç biri vardı Mescidi Nebevi’yi süpürürdü Rasulullah onu bir ara göremez oldu Merak ederek sordu Sahabiler öldü dediler Hz Peygamber: “Bana haber vermeniz gerekmez miydi? buyurdu Onlar ise hâdiseye pek önem vermiyorlardı Bunun üzerine Efendimiz, “bana kabrini gösterin buyurdu Gösterdiler Gitti ve kadının kabri üzerine namaz kılıp dua etti7

Onun (sav) merhameti ve şefkati, sadece canlıları değil ölenleri de kuşatıyordu

İslam dini, bu değersiz kabul edilen tutsak ve yoksul insanları özgürlüklerine kavuşturmak için devlet hazinesinden hisse ayırdı Hz Peygamber köleyi hürriyetine kavuşturduktan sonra, ona geçimini kazanacak kadar sermaye verirdi8

Yanına gelen bir adamın, korkudan titrediğini görünce, “Arkadaş! Korkma, kendine gel, çünkü ben ne bir kral ne de bir melikim! Ancak ben güneşin altında kurumuş et parçası yiyen bir kadının çocuğuyum9 buyurarak, bu zavallı insanı rahatlatmak ve onore etmek istedi

Bir gün Pazar yerinde birisi Onun (sav) elini öpmek için öne atıldı, fakat O elini çekerek “Bu acemlerin krallarına yaptıkları bir davranış şeklidir Ben melik değilim, ancak içinizden birisiyim10 buyurdu

Pazar filesini taşımak isteyen birisine de, “Herkes kendi yükünü kendisi taşımaya daha lâyıktır11 dedi

Âmir oğullarından gelen bir heyet kendisine karşı, “Ya Rasulallah! Sen bizim seyyidimizsin, en faziletlimizsin, en şereflimizsin… diye hitâb ettiler O şöyle buyurdu:

“ Hayır, öyle demeyin Bu tür konuşmaları bırakın Sözünüzü ve ne istediğinizi söyleyin, fakat şeytan sizi kendisine alet etmesin12

“Ben de sizin gibi bir kulum, kul gibi yiyor kul gibi içiyorum Kul gibi oturuyor kul gibi kalkıyorum13 “Ancak bana bir şey diyecekseniz Abdullahi ve Rasuluhû: Allah’ın kulu ve Rasûlü deyiniz14 derdi

Yine şöyle buyururdu: “İyilik ve merhamet cennete götürür Yerdekilere merhamet edin ki, göktekiler de size merhamet etsin İnsanlara merhamet etmeyene Allah merhamet etmez15 Merhamet sahiplerine, Rahmân olan Allah rahmetiyle muamele buyurur Gönlünde merhamet olmayanlar, ancak şakîler yani şeytana uymuş kimselerdir

Kur’an’ı Kerim de Onun (sav) bu özelliğini şöyle dile getirir:

“Size içinizden bir Resûl geldi, günah işlemeniz ona güç gelir Size pek düşkündür Mü’minlere karşı çok şefkâtli ve merhametlidir16

Görüldüğü üzere Rasulullah adam yerine konmayan bu kimselerin, önce birer insan olduklarını, ikincisi onlara insanca davranılması, sahiplerinin onlara yediklerinden yedirmelerini, giydiklerinden giydirmelerini; her fırsatta işledikledikleri bazı hata ve günahlar için keffâret olarak da özgürlüklerine kavuşturulmalarını emretti ve bunu dini hükümlerin arasına soktu

Merhamet konusunun bu gün de bütün detaylarıyla gündeme getirilmesi ve işlenmesi gerekir: Hz Peygamberin insanlara, hayvanlara, çevreye… karşı merhameti ve bu konudaki sünnet kültürünün tespit edilip ortaya konması…

Bu gün dünyamız, insanın insana merhametine ne kadar da muhtaç! Orta Doğu Müslümanlarının durumu, iç savaşlar, sıkıntılar, yoksulluklar, neredeyse altından kalkılamayacak problemler… ailelerde ve değişik kurumlardaki durumlar da pek iç açıcı gözükmüyor… İnsanımız ve dünyamız, kadınıyla erkeğiyle, genciyle yaşlısıyla, inananıyla inanmayanıyla…

Rasulullahın insana verdiği önemi, insan sevgisini, hoşgörü, iyilik, ilgi ve merhametini, onların birbirlerini onore etmelerini, çözüm üretmeye dair prensiplerini ve davranışlarını ortaya koymamız gerekiyor

Öyleyse Kur’an ve Hz Peygamber insanı nasıl değerlendiriyor? İnsanlar birbirlerine, sevgi, saygı ve merhameti nasıl gösterecekler? Kız ve erkek çocuklarına, yetimlere, yaşlılara, anne ve babalara, özürlülere karşı nasıl bir sevgi, saygı ve merhamet gösterilecek sorularına cevap aramaya çalışalım



İnsan, Allah’ın maddî ve manevî güç ve yetenekleri itibariyle en mükemmel şekilde yarattığı bir varlıktır Kur’ânı Kerîm, onun en güzel biçimde yaratıldığını ifade buyuruyor (Tîn, 954) Aynı zamanda o, diğer canlılar arasında en şerefli bir yere oturtulmuştur (İsrâ, 1770) Onun şerefli kılınması, diğer bütün yaratıkların onun hizmetine verilmiş olmasındandır (Lukmân, 3120) Aynı zamanda insan, yeryüzünde Allah Teâlâ’nın halîfesi, yani temsilcisi olarak yaratılmıştır (Bakara, 230) Yani yeryüzünü imar ve ıslah etme görevi ile görevlendirilmiş ve üstlendiği bu zor işi başarabilecek maddî ve manevî güç ve yeteneklerle donatılmıştır

Allah, insanı sudan ve topraktan yaratmış, ona kendi ruhundan üflemiş, onu bütün canlılar arasında özel bir konuma getirerek kendisine muhatap yapmış ve ona; “Ey insan, ey insanlar, ey âdemoğlu, diye hitabetmiştir Madem ki insan, yeryüzünün imar, ıslah ve idaresi emaneti ile görevli bir halîfedir, öyleyse bu hilâfet vazifesine layık olmalıdır Peki bu ehliyetin şartları nelerdir acaba?

Kur’ân, bize halîfe olmanın ölçüsünü şöyle açıklar: “Allah, içinizden, iman edip de salih amel işleyenlere, kendilerinden önce gelenleri egemen kıldığı gibi onları da yeryüzünde mutlaka egemen kılacağına dair vaadde bulunmuştur (Nûr, 2455); “Şüphesiz iman edip, salih ameller işleyenler var ya, işte onlar, yaratıkların en hayırlısıdırlar (Beyyine, 987); “De ki: ‘Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?’ Ancak akıl sahipleri öğüt alırlar (Zümer, 399)

Ayetler bize bu ölçünün, iman, salih amel ve ilim olduğunu açıkça belirtiyor Eğer insanoğlu bu özelliklere sahip olmaz, bu şartları yerine getirmezse görevini yapmamış olur

İmar, ıslah ve idare, bilgi ve irfanla olur Nitekim ilk halîfe Adem, meleklere ilimle üstün gelmiştir İlim, esastır Maddî ve manevî ilerlemenin, kalkınmanın şartı ilim ve sanattır İlim, irfan ve sanatta geri olanlar, ilerleme kaydedemezler Hz Peygamber (sav), ilk müslümanları öncelikle cehaletin köleliğinden kurtarmaya çalışmıştır Ve:

‘Sadakaların en faziletlisi, insanın ilim öğrenmesi, sonra da onu bir başka kardeşine öğretmesidir,’ buyurmuştur17

Unutmayalım ki, İbn Sina’nın dediği gibi; ‘İlim ve sanat, değerinin bilinmediği yerden göç eder’

Bu açıklamalar, her halde durumumuzu yeniden gözden geçirmemize ve bir otokritik yapmamıza vesile olacak ve insan olarak önem, sorumluluk ve yükümlülüklerimizin bilincine varmamızı sağlayacaktır