Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
İktisat, Arapça kökenli bir kelime olup ölçülü elde etmek manasına gelmektedir Dünyada insanoğlunun emrine verilmiş yer altı ve yerüstü kaynakları, ay, güneş, hayvanlar, yenilenebilir enerji kaynakları, insani değerler, vakit, afiyet, bilinç, hafıza, zekâ, mantık, benlik, bilinçaltı ve zeka böylece fazla nimet bulunmaktadır Bu nimetlerden insanoğlunun en hoş şekilde faydalanabilmesi için iktisadi yani ölçülü davranması, harcamaları yerine ve ihtiyacına göre yapması gerekmektedir Aksi takdirde birey elindeki nimetleri savurganlık etmiş ve bu nimetleri iktisadi davranarak elde edebileceği nimetlerden yoksun kalmış olur
Günümüzde yoğun bir imal faaliyeti yürütülmektedir Piyasada her gruba, inanca, değere, hayat tarzına hitap edecek şekilde ve sayıda mahsul üretilmektedir Bu ürünlerin toplum refahını ne ölçüde arttırdığı, insan yaşamını ne derece kolaylaştırdığı gibi sorular öyle üstünde durulmayan sorulardır İktisadi analizler daha fazla finansal büyüklük esas alınarak ekonomi yükselme, banka ve borsa faaliyetleri üstünde yoğunlaşmaktadır Idareli değeri olan, kar amacı güdülerek üretilen malların toplumun ahlakı, refahı, gelecek nesillerin hayatı ve insanlığı algılayış biçimi üzerindeki etkileri araştırılmalıdır
Reklamlar, filmler, diziler ve deha böylece çok yolla iradi veya gayri iradi olarak birçok ürünü olmak zorunda bırakılan bireylerin bu alışverişten sonraki ruh halleri ve bu faaliyetlerin sosyal yansımaları özenle incelenmeli ve insanlara neyin nasıl sunulduğuna uyarı edilmelidir
Örneğin bir dondurma reklamı düşünelim Firmanın sloganı ‘zevk peşindeysen ’ böyle bir slogan bireylere ardındaki koşulması gereken şeyin şımartma olduğunu ve ancak bu şekilde mutlu olunabileceği izlenimini ermektedir Bu reklamdaki ürünün parasal değeri olabilir fakat insanların huzurunu dolayısıyla toplumun refahını negatif yönde etkilediği sağlıklı bir analiz ile görülebilir
İnsanoğlunun sağlıklı bir şekilde yaşayabilmesi ve dünyadaki kaynakları nitelikli bir şekilde kullanabilmesi için son derece duyarlı ve ölçülü olması gerekmektedir Furkan Suresi 67 Ayetinde ‘ Onlar ancak, harcadıklarında ne israf ederler ne de cimrilik, ikisi arasında itidalli bir yol tutarlar ’ buyurmaktadır
Bu bağlamda iktisat biliminin manâlı temsilcilerinden biri olan İbni Haldun ’un görüşlerine müracaat etmek faydalı olacaktır İbni Haldun ’a tarafından geçinme natürel bir gereksinim içindir olan şey kemalden önce kazanç İnsan esas ihtiyaçlarını karşılamadan bir üstteki ihtiyaç olan ilim, sanatsal etkinlikler vb faaliyetlerle ilgilenemez İbni Haldun iktisadi faaliyetleri yerine getirmenin Allah (cc) ’ın bir emri olduğunu dile getirmektedir Cuma Suresi 10 Ayetinde ‘ Cuma namazı kılınıp bittiğinde yeryüzüne serbestçe dağılın ve Allah (cc) ’ın lutfundan rızkınızı aramaya devam edin ve Allah (cc) ’ı namaz dışarıya da tekrar tekrar hatırlayın oysa, mutluluğa erişebilesiniz ’ buyrulmaktadır
Bu ayetle İslam dininin insanı kesintisiz bahtı açık ve faydalı işler yapmaya, iktisadi faaliyetlerde bulunmaya e iktisadi faaliyetler esnasında ve ardından elde edilecek ürünlerin bizatihi kendileriyle ve satmak pazarlama yöntemleriyle de insani değerleri yaşamaya ve yaymaya çağırdığı görülmektedir
İktisadi hayat sadece bir mülk ve hizmet üretmekten ibaret değildir Hz Ali (ra) ‘ bir kimsenin kıymeti güzel bir suretle yapabileceği iş ile ölçülebilir ’ demiştir Yapılan her iş insanın, insani değerlerini yansıtmaktadır
İnsan işlerini hoş bir biçimde ve katma bedel oluşturacak şekilde yaptığında dünyaya bir bedel katabilir İktisadi faaliyetlerin iyi anlaşılması ve değerlendirilmesi toplumların ve devletlerin parçalanma ve çöküş sebeplerini bilmek açısından değer taşımaktadır Toplumları ve devletleri iktisadi yapıdan ayırarak araştırmak İbni Haldun ’a kadar muhtemel değildir
İbni Haldun, psikolojik ve bireysel faktörlerin iktisadi faaliyetler ve gelişme üzerindeki etkilerini araştırırken bir yandan da iktisadi etkinlik tarzları ve yaşama tarzlarının insan kişiliği ve psikolojisi üzerindeki etkilerini incelemektedir Tekrar İbni Haldun ’a kadar insan üzerinde toplumsal çevrenin ve içinde bulunduğu faaliyetlerin insanı ayrı bir bireye dönüştürecek değin büyük bir etkiye sahiptir İnsan yaradılışı yalnızca doğumla gerçekleşmemektedir İnsanın yaradılış süreci yaşam boyu devam etmektedir İnsan emek sahibi bir varlıktır ve emeğiyle dünyaya değerinde katabilmektedir
İbni Haldun emeği üretimin temel unsuru olarak kabul etmektedir İhtiyaçları yerine getirmek için emek tüketmek kaçınılmazdır Emek harcanmadan elde edilen gelir ve mülk yasal değildir Doğadaki nimetlerden yararlanabilmek için ve onları elde edebilmek için emek harcanmalıdır Her türlü zenginlik emeğin ürünüdür Ulaşılan her değerde benzer biçimde tabiatıyla insan emeğinin bir araya gelmesiyle elde edilmektedir
İbni Haldun ’a kadar kazancın bütününü sermaye ile ilişkilendirmek doğru değildir Bunun sebebi sermayeden kar elde etmede ve kazanca dönüştürmekte emeğin payının inkar edilemez olmasıdır İbni Haldun ’a tarafından emekten yoksun olan ve spekülasyona, hileye, aldatmacaya başvuran bir tüccar kumarbaz gibidir Bu tür bir ticaret varlığı itibariyle meşru olmadığı gibi bireyin ahlakı ve psikolojisi üstünde de sakıncalı etkiler meydana getirebilir İnsanın yaradılışı gereği eksik sürede çok mülk kazanma arzusu onu aldanma ve spekülasyona yönlendirebilir
İktisadi faaliyetlerin oturmuş hayata geçişteki rolünün yanı sıra ahlaki değerler üzerinde de etkileri bulunmaktadır İbni Haldun zorunlu olan bu etkileşim döneminin sağlıklı ve toplumun faydasına olabilmesi için ahlaki değerlerin üstünde durulması gerektiğini vurgulamaktadır İbni Haldun ’a tarafından iktisadi yaşam ahlaki ve dini değerler alınarak düzenlenmelidir Zira insanların oluşum amacı hayatta edebi olarak kalmak değil veya herhangi bir şekilde yaşamak değildir İnsanın amacı, insanlığa yaraşır bir dünyasal yaşam sürmek ve ahrette de kurtuluşa etmektir
Kaynakça:
Erol Işık Sevgi , Temmuz 2019, ? İktisadi Kalkınmadan Değerlerin Rolü (İbni Haldunun Perspektifinden) Çalışma İlişkileri Dergisi, Cilt 3, Sayı 2, s 4965 içinde s 53
Falay Nihat , 2019 ? İbni Haldunun İktisadi Görüşleri Erişim için: :wwwekodialogcomMakaleleribnihaldunhesaplıgoruslerihtml
Özkılıç İbrahim, 2007, ? İbn Haldunda İktisadi Kalkınmanın Dinamikleri ve Girişimcilik Akademik Gösterme, Uluslar arası Hakemli Sosyal Bilimler EDergisi Sayı: 10, 114
Günümüzde yoğun bir imal faaliyeti yürütülmektedir Piyasada her gruba, inanca, değere, hayat tarzına hitap edecek şekilde ve sayıda mahsul üretilmektedir Bu ürünlerin toplum refahını ne ölçüde arttırdığı, insan yaşamını ne derece kolaylaştırdığı gibi sorular öyle üstünde durulmayan sorulardır İktisadi analizler daha fazla finansal büyüklük esas alınarak ekonomi yükselme, banka ve borsa faaliyetleri üstünde yoğunlaşmaktadır Idareli değeri olan, kar amacı güdülerek üretilen malların toplumun ahlakı, refahı, gelecek nesillerin hayatı ve insanlığı algılayış biçimi üzerindeki etkileri araştırılmalıdır
Reklamlar, filmler, diziler ve deha böylece çok yolla iradi veya gayri iradi olarak birçok ürünü olmak zorunda bırakılan bireylerin bu alışverişten sonraki ruh halleri ve bu faaliyetlerin sosyal yansımaları özenle incelenmeli ve insanlara neyin nasıl sunulduğuna uyarı edilmelidir
Örneğin bir dondurma reklamı düşünelim Firmanın sloganı ‘zevk peşindeysen ’ böyle bir slogan bireylere ardındaki koşulması gereken şeyin şımartma olduğunu ve ancak bu şekilde mutlu olunabileceği izlenimini ermektedir Bu reklamdaki ürünün parasal değeri olabilir fakat insanların huzurunu dolayısıyla toplumun refahını negatif yönde etkilediği sağlıklı bir analiz ile görülebilir
İnsanoğlunun sağlıklı bir şekilde yaşayabilmesi ve dünyadaki kaynakları nitelikli bir şekilde kullanabilmesi için son derece duyarlı ve ölçülü olması gerekmektedir Furkan Suresi 67 Ayetinde ‘ Onlar ancak, harcadıklarında ne israf ederler ne de cimrilik, ikisi arasında itidalli bir yol tutarlar ’ buyurmaktadır
Bu bağlamda iktisat biliminin manâlı temsilcilerinden biri olan İbni Haldun ’un görüşlerine müracaat etmek faydalı olacaktır İbni Haldun ’a tarafından geçinme natürel bir gereksinim içindir olan şey kemalden önce kazanç İnsan esas ihtiyaçlarını karşılamadan bir üstteki ihtiyaç olan ilim, sanatsal etkinlikler vb faaliyetlerle ilgilenemez İbni Haldun iktisadi faaliyetleri yerine getirmenin Allah (cc) ’ın bir emri olduğunu dile getirmektedir Cuma Suresi 10 Ayetinde ‘ Cuma namazı kılınıp bittiğinde yeryüzüne serbestçe dağılın ve Allah (cc) ’ın lutfundan rızkınızı aramaya devam edin ve Allah (cc) ’ı namaz dışarıya da tekrar tekrar hatırlayın oysa, mutluluğa erişebilesiniz ’ buyrulmaktadır
Bu ayetle İslam dininin insanı kesintisiz bahtı açık ve faydalı işler yapmaya, iktisadi faaliyetlerde bulunmaya e iktisadi faaliyetler esnasında ve ardından elde edilecek ürünlerin bizatihi kendileriyle ve satmak pazarlama yöntemleriyle de insani değerleri yaşamaya ve yaymaya çağırdığı görülmektedir
İktisadi hayat sadece bir mülk ve hizmet üretmekten ibaret değildir Hz Ali (ra) ‘ bir kimsenin kıymeti güzel bir suretle yapabileceği iş ile ölçülebilir ’ demiştir Yapılan her iş insanın, insani değerlerini yansıtmaktadır
İnsan işlerini hoş bir biçimde ve katma bedel oluşturacak şekilde yaptığında dünyaya bir bedel katabilir İktisadi faaliyetlerin iyi anlaşılması ve değerlendirilmesi toplumların ve devletlerin parçalanma ve çöküş sebeplerini bilmek açısından değer taşımaktadır Toplumları ve devletleri iktisadi yapıdan ayırarak araştırmak İbni Haldun ’a kadar muhtemel değildir
İbni Haldun, psikolojik ve bireysel faktörlerin iktisadi faaliyetler ve gelişme üzerindeki etkilerini araştırırken bir yandan da iktisadi etkinlik tarzları ve yaşama tarzlarının insan kişiliği ve psikolojisi üzerindeki etkilerini incelemektedir Tekrar İbni Haldun ’a kadar insan üzerinde toplumsal çevrenin ve içinde bulunduğu faaliyetlerin insanı ayrı bir bireye dönüştürecek değin büyük bir etkiye sahiptir İnsan yaradılışı yalnızca doğumla gerçekleşmemektedir İnsanın yaradılış süreci yaşam boyu devam etmektedir İnsan emek sahibi bir varlıktır ve emeğiyle dünyaya değerinde katabilmektedir
İbni Haldun emeği üretimin temel unsuru olarak kabul etmektedir İhtiyaçları yerine getirmek için emek tüketmek kaçınılmazdır Emek harcanmadan elde edilen gelir ve mülk yasal değildir Doğadaki nimetlerden yararlanabilmek için ve onları elde edebilmek için emek harcanmalıdır Her türlü zenginlik emeğin ürünüdür Ulaşılan her değerde benzer biçimde tabiatıyla insan emeğinin bir araya gelmesiyle elde edilmektedir
İbni Haldun ’a kadar kazancın bütününü sermaye ile ilişkilendirmek doğru değildir Bunun sebebi sermayeden kar elde etmede ve kazanca dönüştürmekte emeğin payının inkar edilemez olmasıdır İbni Haldun ’a tarafından emekten yoksun olan ve spekülasyona, hileye, aldatmacaya başvuran bir tüccar kumarbaz gibidir Bu tür bir ticaret varlığı itibariyle meşru olmadığı gibi bireyin ahlakı ve psikolojisi üstünde de sakıncalı etkiler meydana getirebilir İnsanın yaradılışı gereği eksik sürede çok mülk kazanma arzusu onu aldanma ve spekülasyona yönlendirebilir
İktisadi faaliyetlerin oturmuş hayata geçişteki rolünün yanı sıra ahlaki değerler üzerinde de etkileri bulunmaktadır İbni Haldun zorunlu olan bu etkileşim döneminin sağlıklı ve toplumun faydasına olabilmesi için ahlaki değerlerin üstünde durulması gerektiğini vurgulamaktadır İbni Haldun ’a tarafından iktisadi yaşam ahlaki ve dini değerler alınarak düzenlenmelidir Zira insanların oluşum amacı hayatta edebi olarak kalmak değil veya herhangi bir şekilde yaşamak değildir İnsanın amacı, insanlığa yaraşır bir dünyasal yaşam sürmek ve ahrette de kurtuluşa etmektir
Kaynakça:
Erol Işık Sevgi , Temmuz 2019, ? İktisadi Kalkınmadan Değerlerin Rolü (İbni Haldunun Perspektifinden) Çalışma İlişkileri Dergisi, Cilt 3, Sayı 2, s 4965 içinde s 53
Falay Nihat , 2019 ? İbni Haldunun İktisadi Görüşleri Erişim için: :wwwekodialogcomMakaleleribnihaldunhesaplıgoruslerihtml
Özkılıç İbrahim, 2007, ? İbn Haldunda İktisadi Kalkınmanın Dinamikleri ve Girişimcilik Akademik Gösterme, Uluslar arası Hakemli Sosyal Bilimler EDergisi Sayı: 10, 114
