İbni Sina'nın Hayatı ve Eserleri

Felsefe, matematik, astronomi, fizik, kimya, tıp ve müzik gibi bilgi ve becerinin dağıtılmış alanlarında seçkinleşmiş olan, İbni Sinâ (9801037), matematik alanında matematiksel terimlerin tanımları; astronomi alanında ise aklıselim gözlemlerin yapılması konularıyla ilgilenmiştir

Yıldızbilim ve simyaya asalet etmemiş, Dönüşüm Kuramı'nın içten olup olmadığını yapmış olduğu deneylerle araştırmış ve dürüst olmadığı sonucuna ulaşmıştır İbni Sinâ'ya tarafından, her element sadece kendisine özgü niteliklere sahiptir ve dolayısıyla daha önemsiz metallerden altın ve gümüş gibi daha değerli metallerin elde edilmesi mümkün değildir


İbni Sinâ, mekanikle de ilgilenmiş ve bir takım yönlerden Aristoteles'in hareket anlayışını eleştirmiştir Aristoteles, cismi hareket ettiren zor ile cisim arasındaki temas ortadan kalktığında, cismin hareketini sürdürmesini sağlayan etmenin etraf, yani hava olduğunu söylüyor ve havaya, biri cisme direnme ve diğeri cismi nakliye almak üzere birbiriyle bağdaşmayacak iki tahsis yüklüyordu

İbni Sinâ, bu çelişik durumu görmüş, yapmış olduğu gözlemler sırasında hava ile rüzgârın güçlerini karşılaştırmış ve Aristoteles'in haklı olabilmesi için havanın şiddetinin rüzgârın şiddetinden daha fazla olması gerektiği sonucuna varmıştır Fakat bir ağacın yakınından geçen bir ok, ağaca değmediği sürece, ağaçta ve yapraklarında en küçük bir kıpırdanma yaratmazken, rüzgâr, ağaçları sallamakta ve hatta kökünden kopartabilmektedir; öyleyse havanın şiddeti, cisimleri taşımaya tatmin edici değildir

İbni Sinâ, her şeyden önce bir hekimdir ve bu alandaki çalışmalarıyla tanınmıştır Tıpla ilgili birçok eser kaleme almıştır; bunlar arasında özellikle yürekdamar sistemi ile ilgili olanlar dikkat çekmektedir Oysa, İbni Sinâ dendiğinde, onun adıyla özdeşleşmiş ve Batı ülkelerinde 16 yüzyılın ve Doğu ülkelerinde ise 19 yüzyılın başlarına değin okunmuş ve kullanılmış olan elKânûn fî'tTıb(Tıp Kanunu) adlı eseri akla kazanç

Beş kitaptan oluşan bu ansiklopedik eserin birinci kitabı, anatomik yapı ve koruyucu hekimlik, ikinci kitabı basit ilaçlar, üçüncü kitabı patoloji, dördüncü kitabı ilaçlarla ve cerrahi yöntemlerle tedavi ve beşinci kitabı ise çeşitli hap terkipleriyle ilgili detaylı bilgiler vermektedir

İbni Sinâ'nın söz konusu eseri incelendiğinde, konuları sistematik bir biçimde incelediği görülür Tarihte birincil defa, tıp ve cerrahiyi iki ayrı disiplin olarak değerlendiren İbni Sinâ, cerrahi tedavinin dinç olarak yürütülebilmesi için anatominin önemini özellikle vurgulamıştır Hayati tehlikenin çok yüksek olmasından ötürü o kadar gözde olmayan cerrahi tedavi ile ilgili örnekler vermiş ve ameliyatlarda kullanılmak üzere bir takım aletler önermiştir

Gözle de ilgilenmiş olan İbni Sinâ, döneminin seçkin fizikçilerinden İbni Heysem gibi, GözIşın Kuramı'nı savunmuş ve üst göz kapağının dışa dönmesi, aralıksız beyaz renge ya da kara bakmaktan meydana gelen kar körlüğü gibi daha önce laf konusu edilmemiş hastalıklar hakkında da ayrıntılı açıklamalarda bulunmuştur

İslam hafıza tarihinin en büyük isimlerinden olan İbni Sinanın bu seçkinliği, çoğu yönden özgünlük taşıyan, detaylı ve çok iyi bir sistemle sunulmuş felsefesinden ileri kazanç İbni Sina, ilahiyattan ahlak ve siyasete dek felsefenin o dönemdeki bütün disiplinlerini ele almış; ayrıca öncelikle tıp almak üzere, pozitif bilimlerde de laf sahibi olmuştur Helenistik dönemde yeni Platoncu bir kimliğe büründürülmüş olan Aristotelesçiliği, felsefe yöntem ve ölçüleri içinde kalarak İslami bir söylemle ortaya koymaya çalışmış; Gazali, Fahreddin Razi, İbni Teymiyye gibi İslam dünyasında çok etkili olan bilginlerin ağır eleştirilerine karşın «benzerŞeyhurReis » (baş üstat) ünvanını tüm dönemlerde korumuş; tıpta ise modem tıbbın doğuşuna dek Doğu ve Batıda otorite sayılmıştır

BAŞLICA ESERLERİ :

ElKanun fi'tTıb (Hekimlik Yasası); Kitabü'lNecat (Kurtuluş Kitabı); Risale fiİlmü'lAhlak (Etik Konusunda Broşür); İşarat ve'lTembihat (Belirtiler ve Uyarılar); Kitabü'şŞifa (Sıhhat Kitabı) *