İlaçların işe yaradığını düşünmek! Plasebo etkisi nedir? Plasebo etkisini kimler yaşar?

İlaç kullananların yaşadığı sendrom niteliği taşıyan plasebo etkisini sizler için detaylı araştırdık. Psikolojik sorunlar arasında giren plasebo etkisi, kendini hasta hisseden birinin kullandığı ilacın iyi geleceğine kendisini inandırarak içmesi durumuna denir. Ancak bu durum ciddi ruhsal ve fizyolojik hastalıkların doğmasına neden olur. Peki Plasebo etkisi nedir ve belirtileri nelerdir?

Toplumun yüzde 70'inde görülen plasebo etkisi günümüzde yaşanan pandemi süreciyle giderek arttı. Covid -19 virüsünün neden olduğu gribal enfeksiyonun yol açtığı pandemi ile beraber insanlar ilaç kullanarak virüsten korunacaklarına inanmaya başladı. Ancak bu durum psikolojik bir etkidir. Yüzyıllardır kişi bir uzman tavsiye etmezse bile bilinen herhangi bir ilacın yaşanılan sağlık durumuna iyi gelmesini düşünülmesi psikolojik bir sorundur. Plasebo etkisi denilen bu sendrom, ilacın etkisi olmamasına rağmen varmış gibi hissettirir. Kişi beyinsel olarak ilacın hastalığı bitirdiğine inanıp rahatlar. Bu sendromla ilgili ilk kez 1996 yılında 56 öğrenciden oluşan bir grup üzerinde deney yapıldı. Yapılan deneyde ağrı kesici etkisi olduğu söylenen bir krem öğrencilerin ellerine sürüldü. Daha sonra sert bir cisimle ellere vuruldu. Ancak ağrı kesici kremin etkisini güçlü olduğunu hissedenler cismin neden olduğu ağrıyı hissetmediğini söyledi. Deney sonrası bazı uzmanlar hastaları için bu durumu kullandı. Herhangi bir ağrısı olmadığı halde ısrarla hasta olduğunu söyleyen kişiler için uzmanlar genellikle etkisi düşük ilaçlar vererek hastalarının psikolojik olarak rahatlamalarını sağlar. Bunun yanı sıra kişi de yaşadığı sağlık sorununda birinin önerdiği herhangi bir ilaç ya da doğal hazırlanan ilacın hastalığına şifa olduğunu düşünerek kullanılır. Bu da kısa süreliğine olsa yaşadığı ağrıları hafifletir. 


PLASEBO ETKİSİ NEDİR? PLASEBO ETKİSİNİ KİMLER YAŞAR?

Kısaca anlatılırsa plasebo ağrının etkisi azaltılmak için uygulanan psikolojik bir olgudur. Kişinin yaşadığı hastalığın semptomları hafifletilir. Etki kısa sürelidir. Bu etki ciddi hastalığı olanlardan ziyade sürekli kendini hasta hisseden ancak fizyolojik olarak bir hastalığı olmayan kişilere uygulanır. Tedavi yöntemi değildir. Geçiştirme ya da etkiyi azaltma olarak görülen plasebo psikoloji de sendrom grubunda yer alır. Hasta beynindeki uyarıcı sayesinde iyi olduğunu hisseder. Acı eşiği yükseltir. Plasebo etkisi aynı zamanda bir öğrenme becerisidir.

"Bu ilaç ağrıma iyi gelir"

"Trafik ışıklarını değiştirmek için kullanılan düğme"

"Kahve ya da çay içersem uykum kaçar" 

"Asitli içecekler mideyi ağrıtır"

"Yağmur sesi dinlenmeye iyi gelir"

"Asansörlerde bulunan kapama açma düğmesinin içe yarayacağını düşünme" 

Bu tarz uyaranlara da plasebo etkisi denir. Yani sonradan öğrenilen ve işe yaradığına yüzde yüz emin olunan durumlar plasebo etkisi içinde ele alınır. 


PLASEBO ETKİSİ HANGİ DURUMLARDA KULLANILIR VE NELERE YOL AÇABİLİR?

Ciddi bir hastalığı olmayan kişilere uygulandığında herhangi bir sorun teşkil etmez. Ancak bazı insanlar uzmanlara danışmadan kendi kendine fark etmeden plasebo etkisini uygular. Bu da yaşadıkları hastalığın ciddiyetini tetikleyebilir. Örneğin sürekli başı ağrıyan bir insanın herhangi birinin önerisiyle kullandığı ilacın başının ağrısını geçirdiğine inanır. Fakat sürekli olarak baş ağrısı tekrarlanır. Bu da altta yatan ciddi bir hastalığın olduğuna işaret eder. Geç tedavi sonucu olumsuz durumlara doğurabilir. Bu yüzden bu tarz uygulamalardan önce mutlaka bir uzmana danışılması gerekir. Bunun tam tersi de yaşanabilir. Depresyonda olduğunu hisseden biri kendisine yağmur sesinin iyi geldiğini düşünerek bu sesle rahatlar.