Yoldan geçerken inşaat alanına denk gelip de duraksamayanımız yoktur. Bilhassa iş makineleri de o an yıkım yapıyorsa durum güzelce ilgi alımlı bir hal alır. Hatta elinde çay bardağı olan bir dayının bulunmadığı inşaat alanı muhtemelen görmemişizdir.
Artık milli sporumuz haline gelen iş makineleri izleme hobimizin, sahip olduğumuz dürtülerle enteresan bağlantısını gelin birlikte inceleyelim.
İş makinelerini izlerken onlarda kendimizi görüyoruz
İnsan, çok eski çağlardan bugüne kadar olayları ya da öteki insanları denetim etme içgüdüsüyle var olmuş ve hayatta kalmıştır. İnsanoğlu için çok büyük bir mana tabir eden güç ve hakimiyete sahip olmak, aslında temel ihtiyaçlarımızdandır.
Pozitif dürtülerimizin yanında tahrip etme, yıkma ve denetim etme içgüdülerimizin tesiri de inkar edilemez. İşte iş makinelerini izlerken de farkında olmadan kendimizi onların yerine koyarak bastırdığımız bu dürtüleri tatmin ediyoruz.
İnşaat alanlarıyla sinema sahneleri ortasında nasıl bir benzerlik bulunuyor?
İş makinelerinin hareketleri sahip olduğumuz öğrenme refleksiyle birleşerek aslında güç gösterisi yapmak istediğimiz anlarda inşaat alanında şahit olduğumuz o hareketleri yapabileceğimiz hissine kapılmamıza neden oluyor. Bu durum, hayranlık duyduğumuz sinemalarda başrol oyuncusunun rakiplerini nasıl alt ettiğini izlerken aslında kendimizi o kahramanın yerine koymamıza benziyor.
Sigmund Freud’un Thanatos yani mevt dürtüsü ile ilişkilendirdiği bu içgüdüsel tahrip etme isteği, bazen sadece somut objelerle de hudutlu kalmıyor. İçinden çıkamadığı durumlarda ya da bir durumun kendisi için uygun olmadığını düşündüğünde kendine ziyan verebilecek boyutlarda da bu istek uyanabiliyor.
Yıkma isteği, çocukluğumuzda kendini göstermeye başlıyor
Karşılaştığı meselelerde her şeyi yıkma, tahrip etme duygusu aslında üstbenliğimizin şimdi oluşturulduğu çocukluk yıllarımızda da kendini gösterir. Çocukken yapılan oyuncak bebeklerin kollarını bacaklarını ayırma, arabaları parçalama yahut kırma hareketleri bu dürtünün dışa vurulma halleri ortasındadır.
Büyüdükçe içeriden gelen bu olumsuz dürtüler spor yahut dans gibi fizikî aktivitelerle kolayca dışarı atılabilir boyuttadır. Dışarı sağlıklı yollarla aktarılamayan bu negatif güç, kişinin kendisine ve etrafına maddi, manevi taraflardan önemli ziyanlar vermesiyle sonuçlanabilir.
Örneğin; telefonda çiftlerin tartışmasına hepimiz şahit olmuşuz, hatta şahsen yaşamışızdır. Karşılıklı bağrışmalar artar, hararet yükselir ve taraflardan biri tahrip etme dürtüsüne pürüz olamıyorsa tartışmanın sonu duvara telefonun fırlatılmasıyla biter.
Belediyeler inşaat alanı izleme alanları kuruyor
Türk toplumunda iş makinesi izleme alışkanlığının geldiği önemli boyutlara belediyeler de kayıtsız kalamıyor. Bildiğiniz üzere güvenliği sağlayabilmek için inşaat alanlarının etrafı çoklukla büyük levhalarla çevrilidir, bu yüzden içeriyi izlemek elbette çok kolay olmaz.
Bazı belediyeler de halkı bu tutkularından mahrum bırakmamak adına bir tahlil önerisi sunuyor. İzmit, Çorum ve Bursa üzere birçok vilayette vatandaşın inşaat alanını inançlı ve rahat bir biçimde izleyebilmesi için inşaat alanı izleme alanları yer alıyor.
İtalyanlar bu alışkanlığa özel bir isim bile vermiş
Yalnızca ülkemizde değil aslında dünyanın pek çok yerinde sık rastlanılan bu davranış için İtalyanlar özel bir isim dahi bulmuş. Bolognada, inşaatı emekli beşerler üzere elleri artta izleyen ve bunu yaparken bir yandan da karşısındakine istemediği halde tavsiyelerde bulunan bireyler için “Umarell” kelimesi kullanılıyor.
“Küçük adam” manasına gelen bu söz birinci sefer 2015 yılında müellif Danilo Masotti tarafından ortaya atılmıştı. Daha sonra yazılan iki kitap ve blog siteleri de bu sözün yaygınlaşmasına katkıda bulundu ve “Umarell” 2020 yılında İtalyanca sözlüğe resmen eklendi.
Tüm bunlar düşünüldüğünde, 10 yaşında küçük bir çocuğun da 70 yaşında emekli bir amcanın da neden iş makinelerini izlemekten keyif aldığını anlamak sıkıntı değil. Ne kadar gelişmiş birer canlı olsak da iş makinelerinin yıkım gücü birçoğumuzu içgüdüsel olarak etkiliyor ve inşaat alanlarını birer sinema sahnesi kadar alımlı kılıyor.
Kaynaklar: 1, 2
