İslamiyetten Önce İlk Türk Devletler

İslamiyetten Önce Kurulan Ilk Türk Devletleri


İslamiyet Öncesi Ilk Türk Devletleri


1) ASYA HUN (BÜYÜK HUN) DEVLETİ

Merkezi Ötüken olarak Orhun ve Selenga nehirleri kenarında kuruldu Türkler kadar kurulduğu tanıdık birincil devlettir Bilinen birincil hükümdar, Teoman ' dır Çinliler Hun saldırılarını önlemek için Çin Seddi ' ni yaptılar Mete Döneminde devlet en kuvvetli dönemini yaşamıştır Bölgedeki kavimleri bir sancak aşağıda toplamış ve Türk ordu teşkilatının temeli olan onlu sistemin temelini atmıştır Toprak devletin temeli ve köküdür, milletin malıdır anlayışını getirdi ve yerleştirdi Hunlar onun zamanında imparatorluk hâline geldiler
Mete Han 'ın ölümünden daha sonra Çin baskısı ve entrikaları ile Ipekli Yolu Çin ' e kaptırılmış, taht kavgaları ve askeri bakımdan Çinliler ' in Türkleri taklit etmeleri ile baş edemeyen Hunlar önce doğu batı, sonra kuzey güney olarak ikiye ayrılmışlardır


2) AVRUPA HUN DEVLETİ

Kurucusu Balamir'dir Avrupa'da kurulan birincil Türk devletidir Kuzey Hunları göre Macaristan ' da kurulan devlet en dinç dönemini Attila zamanında yaşamıştır

Attila Dönemi

Doğu Roma'yı (Bizans'ı) vergiye bağlayan Attila Batı Roma seterine çıktı Fakat Papa'nın ricası üzerine barıştırma yaparak geri döndü Ölümünden daha sonra taht kavgaları ve dış baskılar sonucu yıkıldı


3) I GÖKTÜRK DEVLETİ

552'de Avarlar'ı yenen Göktürkler'in kökenleri Hunlar'a dayanıyordu Tarihte Türk adını kullanan birincil devlettir Asya Hunları ' ndan sonra ikinci defa Orta Asya ' da siyasî birliği sağlamış, devlet yönetiminde ikili teşkilâtı uygulamışlardır Kendilerine ait alfabeleri vardır (Göktürk Alfabesi) Türkçe ' nin tarihte görülen ilk alfabesidir

Çin entrikaları ve taht kavgaları ile önce doğu batı olarak ikiye ayrılıp Çin hakimiyetine girdiler Batı Türkistan'ı Türkleştirenler Ergenekon Destanı Göktürkler ' e aittir, islamiyet öncesinde resmileşmiş Türk Devletleri içinde sınırları en geniş Türk Devleti'dir


4) II GÖKTÜRK (KUTLUK) DEVLETİ

Çin hakimiyetindeki Göktürkler Kutluk Kağan liderliğinde devlet kurdular En güçlü devirleri Bilge Kağan, kardeşi Kültigin ve Vezir Tonyukuk vaktinde yaşadılar Bu üç devlet adamı adına dikilen Orhun Abideleri o dönemin en önemli kültür mirasıdır Göktürkler ' in siyasî ve sosyal hayatı hakkında data veren birincil Türkçe eseridir Bilge Kağan'dan daha sonra iç çekişmelerle zayıflayan devlet Basmil, Karluk, Uygur isyanıyla yıkılmıştır


5 UYGURLAR

Karluk, Basmil ve Uygurlar göre 744 ' de kuruldu, ipekli Yolu ticareti yaparak Çin ' le iyi ilişkiler kurdular Mani dinini seçerek savaşçı özelliklerini kaybettiler Bu yüzden varlıklarını uzun vakit devam ettiremediler Kırgızlar devlete son verince Moğollar ' ın yaşadığı bölgeye göç ettiler ve Moğollar ' ın Türkleşmesini sağladılar Budizm ' i benimseyen Uygurlar ile İslamiyet ' i dağıtmak isteyen Karahanlılar çaba ettiler Oturmuş hayata geçen Uygurlar ilk kere kent ve kasaba kurup mimari alanda eserler vermişlerdir Kendilerine ait alfabe oluşturmuşlardır Yaradılış Destanı onlara aittir, öncelikle matbaa ve kağıdı kullanan Uygurlar, siyasî alandan fazla kültürel alanda isimlerini duyurmuşlardır Kırgızlar kadar yıkılmıştır


DIĞER TÜRK BOYLARI

Avarlar: İstanbul ' u kuşatan birincil Türk boyudur

Oğuzlar: İslâmiyet ' i topyekün seçmiş Selçuklu ve Osmanlı Devleti ' ni kurmuşlardır

Türgişler: Emevîler ' le mücadelelerinin başlıca nedeni Orta Asya ' yı İslâm hakimiyetine sokmamak içindir Türk tarihinde ilk parayı kullandılar

Peçenekler: Balkanlar ' a geldiler Malazgirt Savaşı ' nda Selçuklular ' a destek ettiler

Kartuklar: islâmiyet ' i topyekûn seçen birincil Türk boyudur Talaş Savaşı ' nın kazanılmasında ve Karahanlı Devleti ' nin kurulmasında manâlı rol oynadılar

Kumanlar (Kıpçak) : X Yy Da Doğu Avrupa ' ya gelen Kumanlar Ruslarla uğraş ettiler Oğuz Kıpçak savaşları Dede Korkut Destanı'nda yer alır

Bulgarlar: Tuna Bulgarlar ' ı Hristiyanlığı, Volga (İtil) Bulgarları islâmiyeti seçtiler

Hazar: Yöneticileri Türk, din bakımdan Musevîdirler Bölgede sağladıkları refah ve güvenden Hazar Barış Çağı olarak adlandırılmıştır

Sibirler: Sibirya ve Kafkasya ' da yaşayıp Sibirya ' ya adlarını vermişlerdir

Kırgızlar: Ötügen ' de kurdukları devletlerini Moğollar yıkınca bölge Moğollar ' ın eline geçti Türk edebiyatının en uzun destanı Manas Destanı onlara aittir

Akhunlar: Afganistan ve Kuzey Hindistan ' da etkili oldular

Macarlar: Doğu Avrupa ' da devlet kurdular Hristiyanlığı seçtiler *