İyi huylu, kötü huylu kolesterol için ne yapabilirim?

iyi kolesterol nedir?
fena kolesterol nedir?

İyi kolesterolKötü kolesterol

Kolesterol, yağımsı bir maddedir Olağan koşullarda, yağ suyun içinde çözünmez Kolesterol de su özelliklerini taşıyan kanda sıradan koşullarda çözünmez Kolesterol, kanda çözünmesi ve taşınması için karaciğerde bir protein ile birleştirilir (paket edilir) Bu kolesterol ile protein birleşimine lipoprotein adı verilir Öbür tipte lipoproteinler vardır:1LDL (low density lipoprotein, düşük yoğunluklu lipoprotein): Fena huylu kolesteroldür2HDL (high density lipoprotein, yüksek yoğunluklu lipoprotein): iyi kalpli kolesteroldürHDL ve LDL kolesterolden diğer lipoproteinler de vardır

Yağ metabolizması bozukluğu olan hastaların yaptırdığı diğer bir kan incelemesi de trigliserid ölçümüdür Trigliserid de kolesterol gibi kanda çözünen bir yağdır Kan trigliserid düzeyi ile arteriyoskleroz arasındaki ilişki kolesterol değin keskin değildir

Yüksek kolesterol nedir?

Kanda kolesterol ve LDLkolesterolün yüksek olması hasta için tehlike taşır HDLkolesterolün düşük olması da bir risktir

20 yaşın üzerinde Kan kolesterol düzeyi
200 mgdl'nin altı istenilen düzeydir
200239 mgdl arası sınırda yüksek'tir
240 mgdl'nin üstü ise yüksektir
Kan LDLkolesterol düzeyi
130 mgdl'nin altı istenilen düzeydir
130159 mgdl arası sınırda yüksek'tir Kan HDLkolesterol düzeyi
35 mgdl'nin altı düşüktür
Kanda Kolesterol 200 mgdl
ya da LDLkolesterol130 mgdl
veya HDLkolesterol 5 mgdl İSE TEHLIKE FAZLADIR
HDLkolesterol yükseldikçe risk azalır Ortalama HDLkolesterol düzeyi kadında 55 mgdl ve erkekte 45 mgdl'dir yani kadınlar bu yönden daha şanslıdır

Kan trigliserid ölçümüne göre derecelendirme

200 mgdl Alışılagelmiş
200400 mgdl Sınırda yüksek
4001000 mgdl Yüksek
1000 mgdl Fazla yüksek

Kanda kolesterolün yüksek olması bir yağ metabolizması bozukluğudur Yağ metabolizması bozukluğundan belirsizlik edilen bir hastada yapılması gereken kan alınarak ilk kez kolesterol, LDLkolesterol, HDL kolesterol ve trigliserid düzeyi ölçülmesidir Tedaviye karar vermeden önce bu değerler minimum 2 kez ölçülmelidirTedavi düzenlenirken başta LDLkolesterol düzeyleri temel alınmalıdır

Kolesterol niye yükselir?

Kanda kolesterol düzeyini etkileyen fazla sayıda etmen vardır Bu faktörlerin bazıları önlenebilir niteliktedir Bunlardan bazıları:

1Kalıtımsal Faktörler
2Gıdalar
3Şişmanlık
4Stres

gibi faktörler kolesterolü ve kötü huylu kolesterolü yükseltirDüzenli çalışma iyi kalpli kolesterolü yükseltir ve kötü huylu kolesterolü azaltır6065 yaşa dek yaşla birlikte kolesterol düzeyi artar Kadınlarda menopozdan daha sonra kolesterol düzeyi artar

Kolesterol yükselmesine yol açan hastalıklar

Bir Takım hastalıklarda kolesterol düzeyi yükselir Bu hastalıkları ikiye ayırarak araştırmak mümkündür:

1Kalıtsal yağ metabolizması hastalıkları

Hipotiroidi: Tiroid bezinin eksik çalışması
Karaciğer hastalıkları
Nefrit: Böbreğin mikrobik olmayan iltihabi hastalıkları
şeker hastalığı
Şişmanlık
Bazı ilaçlar

Diğer hastalıklar

Kolesterolün önemi nedir?

Kalp ve damar hastalıkları Türkiye'de ve öteki ülkelerde ölüm ve kalıcı sakatlıklara yol açan yaygın sorunlardır Türkiye'de 6 milyon kişide kan kolesterol düzeyi sınırda yüksek (200239 mgdl) ve 2 milyon kişide yüksektir (240 mgdl) Gelişmiş ülkelerde ölüm nedenleri arasında yürek ve damar hastalıkları birincil sıradadır ve yüksek kolesterol, yüksek kan basıncı, şişmanlık gibi sorunların düzeltilmesi ile bu ölümler önlenebilir veya geciktirilebilir böylece Dünya Sağlık Örgütü yürek ve damar hastalıklarını 1 numaralı insanlık düşmanı ilan etmiştirYürek ve damar hastalıklarını kolaylaştıran faktörlere kardiyovasküler risk faktörleri adı verilir Kanda kolesterol ve LDLkolesterolün yüksek olması hasta için risktir ve kolesterol yüksekliği bir kardiyovasküler risk faktörüdür HDLkolesterolün düşük olması da bir risktir Bu riske sahip hastalarda kalp krizi, felç, damar tıkanması, böbrek yetmezliği gibi hastalıkların görünme olasılığı daha fazladır

Kardiyovasküler Risk Faktörleri

Kolesterolü yüksek hastalarda, kardiyovasküler risk faktörlerinin değerlendirilmesi ve mümkünse değiştirilmesi, tedavinin esas noktalarından birisidir Kolesterolü yüksek hastalarda, kolesterol yüksekliği dışındaki kardiyovasküler risk faktörlerine de sık rastlanır ve bu kardiyovasküler risk faktörlerinin düzeltilmesi ile kardiyovasküler daimi hasar ve ölüm riski kesinkes azaltılır Altında kardiyovasküler tehlike faktörleri özetlenmiştir:

Hipertansiyon

Lipid (yağ) metabolizması bozukluğu, Kolesterol yüksekliği
Sigara Diyabetes mellitus (diyabet)
Şişmanlık
Maddesel aktivite azlığı ve sedanter hayat
Yüksek hematokrit (kanda çok fazla hücreli bulunması)
Artmış trombojenik faktörler (kanı pıhtılaştıran faktörler )
İleri yaş
Erkek cinsiyet
Aile öyküsü
Alıcı A karakter yapısı (mükemmeliyetçi, obsesif açgözlü ve gergin karakter)
Östrojen eksikliği
Alkol yoksunluğu (alkol bağımlılığı)
Fibrinojen yüksekliği
Ürik asit yüksekliği
Lipoprotein (a)
Keskin beyin, yürek, böbrek ya da damar hastalığı

Hipertansiyon, her yaş, tür, ırk için manâlı bir kardiyovasküler tehlike faktörüdür ve keza büyük keza ufak tansiyonun yükseldikçe kardiyovasküler tehlike artmaktadır Hipertansiyon tedavisi ile kardiyovasküler risk azalmaktadır

Lipid (yağ) metabolizması bozuklukları, majör ve düzeltilebilir kardiyovasküler tehlike faktörlerinden birisidir Yapılan bütün büyük çalışmalarda serum kolesterol düzeyi ile kardiyovasküler tehlike arasındaki ilişki gösterilmiştir HDLkolesterolün düşüklüğü de bir kardiyovasküler risk faktörüdür Diyetin kolesterol içeriği ile kardiyovasküler risk aralarında da aracısız olarak ilişki vardır

Şişmanlık ile koroner atardamar hastalığı arasındaki ilişki çoğu çalışmada gösterilmiştir Fakat kilolu hastalarda, hipertansiyon, bedensel aktivite azlığı, diyabetes mellitus (diyabet) ve lipid metabolizması gibi öteki kardiyovasküler tehlike faktörlerine da daha sık rastlanır ve bu kardiyovasküler risk faktörler, şişmanlığın bağımsız etkisini maskeleyebilir

Günümüzde şişmanlık tarif ve sınıflandırmasında gövde kitle indeksi kullanılmaktadırCisim kitle indeksi Karoser ağırlığı(kg)Yükseklik(m)2 formülü ile hesaplanırÖrneğin cisim ağırlığı 85 kg, boyu 174 m olan bir insanda;Gövde kitle indeksi 85174x174 28'dirCisim kitle indeksine göre kilo durumu aşağı özetlenmiştir40 Güvenli Olmayan şişmanYukarıdaki örnekteki kişi gürbüzdür

Yüksek kolesterolün vücuda verdiği zararlar

Kanda fazla miktarda bulunan kolesterol yavaş yavaş (yıllar içinde) damar duvarında birikir Bu birikim sonucu o damarda daralma, tıkanıklık ortaya çıkar Bu şart bir su borusunda pisliklerin birikmesine benzetilebilir Kolesterol hangi damarda birikmişse o damarla ilişkili sorunlar ve hastalıklar ortaya çıkarKolesterol yüksekliğinde semptom ve bulgular birçok zaman ani kolesterol yükselmesine tabi değildir, uzun süreli kolesterol yüksekliğinin damar duvarında kolesterol birikmesine yol açmasının sonucudur Yani kolesterolünüz şu andaki değerinin 23 katına yükselse ve 34 saat yüksek kalsa size bir zararı olmaz Belli Başlı sorun sizde daha önce uzun süreli kolesterol yüksekliği olmasıdırKalbi besleyen damarlarda (koroner atardamar) kolesterol birikimi bu damarlarda tıkanıklık ve daralmanın sonucu göğüs ağrısı, yürek krizi ve yürek yetmezliği gibi sorunlara neden olur Bunların sonucu hasta koroner by pass ameliyatı (cerrahi olarak darlığın ortadan kaldırılması) ya da anjiyoplasti (balonla daralmış koroner arterin genişletilmesi) işlemine gereklilik duyabilirBeyini besleyen boyun damarlarında kolesterol birikimi olması felçlere, hitabe bozukluklarına, dengesiz yürümeye, bilinç kaybına yol açarBöbrek damarlarında kolesterol birikimi yüksek tansiyon ve böbrek yetmezliğine yol açabilirAna atardamarda (aort) kolesterol birikimi de tehlikelidir Buradan kopan kolesterol birikintileri daha ufak damarları tıkayarak fazla öbür sorunlara yol açabilirler: Bağırsağı besleyen damarları tıkayarak bağırsak ölümüne, göz damarlarını tıkayarak körlüğe, etap damarlarını tıkayarak gangrene yol açabilirler

Kolesterol yüksekliğine tabi sorunlar ortaya çıktığı vakit hasta geç kalmış olabilir; böylece kolesterol yüksekliğini durdurmak, yükselmişse düşürmek çok önemlidir

Alıntı *