Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
jeofizik yöntemler
Elektrik Yöntem
Elektrik özdirençlerine tarafından yeraltında gömülü süreksizlikleri arar Haritalama yöntemi ile yeraltı süreksizliklerin iki boyutlu izdüşümleri, elektrik kaydırma ile sınırları ve elektriği delgi ile derinlikleri bulunur Elektrik ölçülerde, dürüst cereyan ya da 03 hz'den ufak frekanslı elektrik akımın yerde oluşturduğu gerilimi kullanarak yerin direnci ve kullanılan dizilime tarafından özdirencini ölçen yöntemdir
Magnetik Usul
Yerdeki gömülerin bambaşka mıknatıslanma özelliklerinden kaynaklanan magnetik belirtilerinden tanınmasına dayanır Bilhassa geçmiş uygarlık kalıntıları olan kireç ve demir ocaklarının, ateş yakma yerlerinin, mıknatıslanabilir metallerin gömülü oldukları yerlerin bulunmasında son zamanda magnetik alan ölçümü yerine, değişimi (gradiometer) ölçülmektedir
Eski mıknatıslanma (archeomagnetism) kalıntı yaşı tespit yöntemidir Kilden ve demirden yapılma malzemeler, yapıldığı zamandaki yer magnetik alanın yönünü kazanır ve şiddetinden etkilenir Bu gibi malzemelerde mıknatıslanma yönlerini bulup, bunu yer magnetik alanının hangi tarihte, hangi yönde olduğunu belirten çizelgelerle karşılaştırarak medenilik yaşını bulmada kullanılır
Malzemelerin mıknatıslanma özellikleri Yer magnetik alanı için ve onun etkisiyle mıknatıslanmış toprak taş ve demirli nesnelerle etkiyle mıknatıslanmış denir Bunlarda magnetik bölge kaldırılınca mıknatıslanma özelliği değil olur Pişirilmiş kil, yakılmış veya ısıtılmış taş soğumakta iken, kimyasal bozuşmaya uğrarken ya da çökelirken gereç, o günkü magnetik alanın yönünü alır daha sonra magnetik alan değiştiğinde kazanmış oldukları mıknatıslanma özelliğini korurlar Bunlara kalıcı mıknatıslanma (remanent) denir Doğanın kendi kimyasal gelişme süreciyle ve organik ayrışma ile veya insan etkilerinin sürdüğü yerlerde hematitten, mıknatıslanma özelliği daha çok olan magnetite veya maghemite dönüşler görülür Sonuçta bu gibi yerlerde yüksek mıknatıslanmalar gözlenir Dolayısıyla yüzey toprağın, yanmış evlerin, pişirilmiş taş ve toprağın, çöplüklerin, ocakların mıknatıslanması yüksek görülür
Polarizasyon Yöntemleri
Suni Uçlaşma (IP) Saçılmış ya da okside olmuş metal parçalarını aramada kullanılır Ama, parçaların az olması yeterli büyüklükte semptom elde etmeyi engeller Doğal Uçlaşma (SP) Deniz altındaki batıkların yerlerini dirençli tümülün ya da kent kalıntılarını, derine gömülü metalik cisimleri, eski su kanallarını bulmada manâlı yer içerir
Elektromagnetik (EM) Ölçüler
Diğerleri en süratli, çalışan yerdeki birimlerin iletkenlik ayrılıklarına kadar ayıran irkitim yöntemidir Demin tamamen okside olmamış eski metalik parçaların, eski ocak gibi magnetik belirti veren yerlerin, aynı işareti veren aktüel metalik çöplüklerden ayırt edilmesinde, mezar içlerinde metalik parça olup olmadığını anlamada kullanılır Yeraltı radarı (ground proping radar) arkeolojide kullanılan en yeni elektromagnetik aygıttır Yüksek frekansta yollanan dalgaların yeraltındaki süreksizliklerden yansıma hızını ölçerek, adeta yeraltını görüntüleyen bu yöntemin uygulamasını sınırlayan etmenler, yüzey iletkenliği ya da kil katmanının alttan gelecek bilgileri örtmesidir Sığ mezarların, sütunların, temellerin bulunmasında başarılı olmuştur Yeraltına bakan radar, başlıca hacim içindeki su oranı değişiminden kaynaklanan, yerin dielektrik özelliklerini haritalar O nedenle yeraltı radarları metal veya metal olmayan dielektrikle ayrılıklarına duyarlıdır olan elektromagnetik darbenin süreksizliğe gidip gelme yansıma zamanını ölçer
Radiometrik Yöntem
İnsan iskeleti, yemek artıkları veya öteki organik gereç yığınlarının manâlı oranda ürettiği kalsiyum fosfatın, ama algılanabilir düzeydeki radyo çekirdeklerinin algılanmasına dayanır Gömülü duvarların ve boşlukların aranmasında nötron dağılımı yöntemi denenmiş olsa da radyasyon tehlikesi sebebiyle bu usul fazlaca kullanılmaz
Sismik Yöntem Yeraltına yollanan ses dalgalarının gidişgeliş zamanını ölçmeye dayanır Türlü uygulamalarda sismik kırılma yöntemi fazla eksik başarılı olmuştur Ancak 20 ile 3000 hz arasında taramalı sinyal üretilen sarsıntıların yansımalarını algılayan sonik spektroskopi, bilhassa boşlukların bulunmasında başarılı olmuştur Sesyansıtma yöntemi (acousticreflectionsidescan sonar) ise deniz ortamında batık kentlerin, gemilerin, deniz çökellerinin yer ve kalınlıklarını bulmada kullanılır Sismik yansıma yöntemleri, maliyet ve başvuru sınırlandırmaları sebebiyle daha eksik kullanılır
Yüksek Ayrımlı Sismik Ölçüler Arkeolojide kullanılan yüksek ayrımlı sismikte, yere sarsıntı üreteci ile yollanan dalganın frekansı 35 kHz ile 7 kHz aralarında değişir Ölçülerin maliyeti diğer jeofizik yöntemlere tarafından pahalı olduğundan aralıklı olarak ve genellikle denizde kullanılır Sismik Kırılma ve Yansıma Ölçüleri Sismik Kırılma çalışmaları suni dolgu kalınlığının ve ilksel topografyanın yanal hız süreksizliklerinin belirlenmesinde asistan olmuştur Belirlenmiş bir herifverici aralığı (dx) için dizgeyi doğrultu her tarafında kaydırarak ölçülen tgeliş (travel time) değişimi, kazıbilimsel kalıntılar üstünde erken geliş belirteçleri vermiştir Taş ve tuğladan oluşmuş kazıbilimsel kalıtılar üzerinde özdirenç, yüksek sismik hız, erken sismik dalga gelişi, pozitif polarizasyon belirteçleri armoni içinde sınanmış görülür
Gravite Yöntemi
Gereçlerin aşırılık ayrılıklarından kaynaklanan yerçekimi ivmesindeki değişimlerin ölçülmesine dayanan arkeolojik araştırmalarda tatmin edici yüksek ve teren düzeltmesi yapılamadığından eksik kullanılır Daha çok gravigravidienti ölçülerek yeraltı boşlukları ve büyük yapılar araştırılır *
Elektrik Yöntem
Elektrik özdirençlerine tarafından yeraltında gömülü süreksizlikleri arar Haritalama yöntemi ile yeraltı süreksizliklerin iki boyutlu izdüşümleri, elektrik kaydırma ile sınırları ve elektriği delgi ile derinlikleri bulunur Elektrik ölçülerde, dürüst cereyan ya da 03 hz'den ufak frekanslı elektrik akımın yerde oluşturduğu gerilimi kullanarak yerin direnci ve kullanılan dizilime tarafından özdirencini ölçen yöntemdir
Magnetik Usul
Yerdeki gömülerin bambaşka mıknatıslanma özelliklerinden kaynaklanan magnetik belirtilerinden tanınmasına dayanır Bilhassa geçmiş uygarlık kalıntıları olan kireç ve demir ocaklarının, ateş yakma yerlerinin, mıknatıslanabilir metallerin gömülü oldukları yerlerin bulunmasında son zamanda magnetik alan ölçümü yerine, değişimi (gradiometer) ölçülmektedir
Eski mıknatıslanma (archeomagnetism) kalıntı yaşı tespit yöntemidir Kilden ve demirden yapılma malzemeler, yapıldığı zamandaki yer magnetik alanın yönünü kazanır ve şiddetinden etkilenir Bu gibi malzemelerde mıknatıslanma yönlerini bulup, bunu yer magnetik alanının hangi tarihte, hangi yönde olduğunu belirten çizelgelerle karşılaştırarak medenilik yaşını bulmada kullanılır
Malzemelerin mıknatıslanma özellikleri Yer magnetik alanı için ve onun etkisiyle mıknatıslanmış toprak taş ve demirli nesnelerle etkiyle mıknatıslanmış denir Bunlarda magnetik bölge kaldırılınca mıknatıslanma özelliği değil olur Pişirilmiş kil, yakılmış veya ısıtılmış taş soğumakta iken, kimyasal bozuşmaya uğrarken ya da çökelirken gereç, o günkü magnetik alanın yönünü alır daha sonra magnetik alan değiştiğinde kazanmış oldukları mıknatıslanma özelliğini korurlar Bunlara kalıcı mıknatıslanma (remanent) denir Doğanın kendi kimyasal gelişme süreciyle ve organik ayrışma ile veya insan etkilerinin sürdüğü yerlerde hematitten, mıknatıslanma özelliği daha çok olan magnetite veya maghemite dönüşler görülür Sonuçta bu gibi yerlerde yüksek mıknatıslanmalar gözlenir Dolayısıyla yüzey toprağın, yanmış evlerin, pişirilmiş taş ve toprağın, çöplüklerin, ocakların mıknatıslanması yüksek görülür
Polarizasyon Yöntemleri
Suni Uçlaşma (IP) Saçılmış ya da okside olmuş metal parçalarını aramada kullanılır Ama, parçaların az olması yeterli büyüklükte semptom elde etmeyi engeller Doğal Uçlaşma (SP) Deniz altındaki batıkların yerlerini dirençli tümülün ya da kent kalıntılarını, derine gömülü metalik cisimleri, eski su kanallarını bulmada manâlı yer içerir
Elektromagnetik (EM) Ölçüler
Diğerleri en süratli, çalışan yerdeki birimlerin iletkenlik ayrılıklarına kadar ayıran irkitim yöntemidir Demin tamamen okside olmamış eski metalik parçaların, eski ocak gibi magnetik belirti veren yerlerin, aynı işareti veren aktüel metalik çöplüklerden ayırt edilmesinde, mezar içlerinde metalik parça olup olmadığını anlamada kullanılır Yeraltı radarı (ground proping radar) arkeolojide kullanılan en yeni elektromagnetik aygıttır Yüksek frekansta yollanan dalgaların yeraltındaki süreksizliklerden yansıma hızını ölçerek, adeta yeraltını görüntüleyen bu yöntemin uygulamasını sınırlayan etmenler, yüzey iletkenliği ya da kil katmanının alttan gelecek bilgileri örtmesidir Sığ mezarların, sütunların, temellerin bulunmasında başarılı olmuştur Yeraltına bakan radar, başlıca hacim içindeki su oranı değişiminden kaynaklanan, yerin dielektrik özelliklerini haritalar O nedenle yeraltı radarları metal veya metal olmayan dielektrikle ayrılıklarına duyarlıdır olan elektromagnetik darbenin süreksizliğe gidip gelme yansıma zamanını ölçer
Radiometrik Yöntem
İnsan iskeleti, yemek artıkları veya öteki organik gereç yığınlarının manâlı oranda ürettiği kalsiyum fosfatın, ama algılanabilir düzeydeki radyo çekirdeklerinin algılanmasına dayanır Gömülü duvarların ve boşlukların aranmasında nötron dağılımı yöntemi denenmiş olsa da radyasyon tehlikesi sebebiyle bu usul fazlaca kullanılmaz
Sismik Yöntem Yeraltına yollanan ses dalgalarının gidişgeliş zamanını ölçmeye dayanır Türlü uygulamalarda sismik kırılma yöntemi fazla eksik başarılı olmuştur Ancak 20 ile 3000 hz arasında taramalı sinyal üretilen sarsıntıların yansımalarını algılayan sonik spektroskopi, bilhassa boşlukların bulunmasında başarılı olmuştur Sesyansıtma yöntemi (acousticreflectionsidescan sonar) ise deniz ortamında batık kentlerin, gemilerin, deniz çökellerinin yer ve kalınlıklarını bulmada kullanılır Sismik yansıma yöntemleri, maliyet ve başvuru sınırlandırmaları sebebiyle daha eksik kullanılır
Yüksek Ayrımlı Sismik Ölçüler Arkeolojide kullanılan yüksek ayrımlı sismikte, yere sarsıntı üreteci ile yollanan dalganın frekansı 35 kHz ile 7 kHz aralarında değişir Ölçülerin maliyeti diğer jeofizik yöntemlere tarafından pahalı olduğundan aralıklı olarak ve genellikle denizde kullanılır Sismik Kırılma ve Yansıma Ölçüleri Sismik Kırılma çalışmaları suni dolgu kalınlığının ve ilksel topografyanın yanal hız süreksizliklerinin belirlenmesinde asistan olmuştur Belirlenmiş bir herifverici aralığı (dx) için dizgeyi doğrultu her tarafında kaydırarak ölçülen tgeliş (travel time) değişimi, kazıbilimsel kalıntılar üstünde erken geliş belirteçleri vermiştir Taş ve tuğladan oluşmuş kazıbilimsel kalıtılar üzerinde özdirenç, yüksek sismik hız, erken sismik dalga gelişi, pozitif polarizasyon belirteçleri armoni içinde sınanmış görülür
Gravite Yöntemi
Gereçlerin aşırılık ayrılıklarından kaynaklanan yerçekimi ivmesindeki değişimlerin ölçülmesine dayanan arkeolojik araştırmalarda tatmin edici yüksek ve teren düzeltmesi yapılamadığından eksik kullanılır Daha çok gravigravidienti ölçülerek yeraltı boşlukları ve büyük yapılar araştırılır *
