Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Kanser Tarama Testleri
Erken teşhis için tarama yöntemleri nelerdir?
Ne var oysa diyeti ve öteki çevresel faktörleri tamamen kontrol altına aldığımızı var saysak bile, kanserden en ince ayrıntısına kadar uzakta olmamız muhtemel değildir Çünkü ilerleyen yaşla birlikte hücrelerdeki çoğalmayı denetçi mekanizmalar zayıflamakta, diğer taraftan o güne değin üretilmiş olan hücreli hatalar da birikmektedir Hiç bir şikayeti olmayan sağlıklı bireylerde kanser taraması yapılarak etrafa yayılmadan hastalığı erken evrede yakalamaya çalışılmaktadır Bu sayede rahatsızlık daha kolay tedavi edilebilecektir
Aşağıda ABD'nin Milli Kanser Enstitüsü'nün kanser taraması önerileri özetlenmiştir
1 Meme Kanseri:
Kendi kendine meme muayenesi: 20 yaşından başlayarak her ay yapılması önerilir
Klinik meme muayenesi: 2040 yaş arası 23 yılda bir, 40 yaş üzerindeki kadınlarda ise her sene doktor kadar yapılması önerilir
Mammografi (meme rontgeni): 50 yaş üzerindeki kadınlarda yılda bir yapılması önerilirken, 4050 yaş arasındaki kadınlarda meme dokusu daha yoğun olduğu için kararsız kitleleri görünüm başarısı daha düşüktür Bu yaşlar arasında yapılıp yapılmayacağı, yapılacaksa da hangi sıklıkta yapıması gerektiği tartışmalıdır Amerikan Kanser Cemiyeti mammografi çekimlerinin 40 yaşında başlamasını ve her yıl tekrarlanmasını önermektedir
Ultrason: Kimsesiz bir tarama testi değildir Zorunlu görüldüğünde öteki testlere eklenmelidir
Meme MR'ı: Ailesinde meme kanseri olan, yüksek tehlikeli kişilerde yardımsever olduğu düşünülmektedir Bu kişilerde tarama testi olarak kullanımını inceleyen araştırmalar devam etmektedir
2 Serviks Kanseri:
Amerikan Kanser Cemiyetinin önerileri şunlardır:
# Ilk cinsel ilişkiden itibaren ilk 3 sene içinde veya en geç 21 yaşında serviks kanseri tarama testlerine başlanmalıdır Her yıl bayan doğum muayenesi ve Pap testi yapılmalıdır
# 30 yaşından daha sonra peşpeşe yapılan son 3 tarama bayağı bulunmuşsa tarama arlıkları 23 yılda bire çıkartılabilir Eğer anne karnındayken dietilstilbesterol (DES) kullanılmıssa, HIV infeksiyonu varsa, veya organ nakli, kemoterapi tedavisi yada uzun süreli kortizon içeren ilaçlar kullanması sebebiyle bağışıklık sistemi baskılanmışsa kontrollere takvim devam edilir
# 30 yaş üstü ve sıradan sonuçları olan kişiler için öteki bir öneride 3 yılde bir yapılacak olan Pap testi ve HPVDNA testidir
# 70 yaş ve üstü kadınlarda son yapılan Pap testlerinden 3 ya da daha fazlası veya peşpeşe yapılan testlerden 10 adam başına pat diye alışılagelmiş gelirse serviks kanseri için tarama sonlandırılabilinir Yukarıda belirtildiği gibi bağışıklık sistemini baskılanmış hastalarda tarama yıllık olarak devam etmelidir
# Histerektomi (rahmin rahim ağzı ile birlikte tamamen alınması) ameliyatı olan hastalarda tarama yapılmayabilinir
3 Kalın Barsak Kanseri:
Kalın barsak kanseri taramasında 5 test kullanılabilir Bunların başarı oranları birbirine eşittir
a Dışkıda kuytu kan aranması: Dışkıda yalnızca mikroskopla görülebilen kanamaları bu deneme saptayabilir Ayrı günlerde alınan 3 dışkı örneği deneme edilir Yılda bir tekrarlanır
b Sigmoidoskopi: Makattan ince ışıklandırılmış bir tüple girilip kalın barsakların bir kısmının incelenmesidir Eğer şüphelenilen bir alan, polip, ülser, vb görülürse aynı zamanda biyopsi yapılmasına da olanak sağlar 5 yılda bir tekrarlanmalıdır
c Sigmoidoskopi ve takvim dışkıda kuytu kan incelenmesinin birlikte yapılması
d Baryumlu sütun grafisi: Makattan özel bir ilaç verildikten daha sonra çekilen rontgenlerdir 5 yılda bir tekrarlanmalıdır
e Kolonoskopi: Makattan ince ışıklı bir tüple girilip bütün kalın barsak incelenir Eğer şüphelenilen bir alan, polip, ülser, vb görülürse aynı zamanda biyopsi yapılmasına da olasılık sağlar 50 yaş ve üzerindeki kişilerde mutlaka yapılması gerektiği bildirilmekle birlikte hangi sıklıkta yapılacağı tartışılmaktadır Daha önceleri sonuçların iyice alışılagelmiş olduğu kişilerde 5 yılda bir yapılması önerilirken Amerikan Kanser Cemiyetinin son önerisi 10 yılda bir tekrarlanmasıdır 50 yaşından itibaren kadın ve erkeklerde bu tarama testlerinden birinin yapılması önerilmektedir Bu testlerden herhangi birisi kararsız çıkarsa mutlaka kolonoskopi yapılmalıdır
Rektal tuşe: Makattan parmakta muayenedir 40 yaş üzerindeki kişilerde her yıl yapılmalıdır Yalnızca bu usul tarama için tek başına yeterli değildir Aşagıda açıklanmış tehlike faktörlerine sahip olan kişiler kalın barsak kanserine yakalanma olasılıkları yüksektir bu nedenle tarama testlerini yaptırmaya daha erken yaşlarda başlayabilirler ve daha sık yaptırmaları gerekebilir
# Daha önce adenomatöz polip ya da kolorektal kanser tanısı alanlar
# Ailesinde yoğun kolorektal kanser ya da polip görülenler (1 derece akrabalardan anne, baba, kardeş yada çocuklar birinde 60 yaşından daha erken yaşta veya 2 derece akrabalardan ikisinde herhangi bir yaşta kolorektal kanser ya da polip olması)
# Kronik inflamatuvar barsak hastalığı tanısı olanlar
# Ailevi adenomatöz poliposis veya herediter nonpoliposis koli gibi kalıtımsal geçişli kolorektal kanser hastalıkların ailede görülmesi 4 Melanom (cilt kanseri): Kendi kendine tetkik her ay yapılmalıdır Doktor muayenesi daha önce cilt kanseri geçirmiş hastalarda yapılmalıdır
Tarama testi ile erken teşhis konulamayan kanserler nelerdir?
Tarama testlerinin her zaman yüzde yüz kanseri göstermez Ara Sıra kanser olmayan hastalarda varmış gibi bulgular verebileceği ve bir takım kanser vakalarını da atlayabileceği hiç bir vakit unutulmamalıdır bununla beraber kanser tanısının konmasında faydası olsa zeka hastaların sağkalımını uzatmayan testler de günlük kullanıma girmemişlerdir
a İdrar torbası (mesane) Kanseri:
Mesane kanseri riskini arttıran faktörler şunlardır; sigara içme, ihtiyarlık (60 yaşından büyük), erkek edinmek, kömür, lastik, kağıt, boya veya dokuma sanayilerinde niyetlenmek, kuru temizlemecide kastetmek, yüksek oranda arsenik taşıyan su içmek, sık idrar yolu infeksiyonu dinmek, uzun vakit mesane içinde sonda kalmasır, bazı kanser ilaçları ve ışın tedavileri yapılması, böbrek nakli yapılması ve genetik bir hastalık olan Herediter nonpoliposis coli sendromu olmasıdır
Mesane kanserini erken dönemde saptamak için yapılan bir tarama testi yoktur Mesane kanseri olan hastalar genelde kanlı idrar yapma şikayeti ile başvururMesane kanseri tanısı konmuş hastaların izleminde sistoskopi (idrar torbasının içine girin görmek) ve idrar sitolojisidir (idrarla dökülen hüzrelerin boyanarak patologlar kadar mikroskop aşağıda incelenmesi)
b Karaciğer Kanseri
c Mide Kanseri
d Yemek Yemek Borusu Kanseri
e Rahim Kanseri:
Rahim kanserinin erken tanısında yararlı bir tarama testi olmamasına karşın umulmadık ara kanama ya da iç çamaşırında görülen değişken lekelerin mutlaka doktora bildirilmesi gerekir Yüksek tehlikeli kişilerde (kendisinde ya da ailesinde herediter nonpoliposis sütun kanseri olanlar) ise rahimden her yıl biyopsi yapılması ve 35 yaşından itibaren bu işleme başlanılması önerilmektedir
f Testis Kanseri
g Prostat Kanseri:
Makattan parmakla tetkik ve prostat spesifik antijen testi (PSA kan testi) prostat kanserinde tarama testleri olarak halen araştırılmaktadır 50 yaşın üstünde olan ve önümüzdeki 10 sene süreyle sağ olacağı düşünülen erkeklere bu taramalar önerilmektedir Yüksek tehlikeli kişilerde (bir veya daha artı 1 dereceden akrabada erken yaşlarda prostat kanseri tanısı olması) bu testlere 45 yaşında başlanılmalıdır Fazla tehlikeli kişilerde ilk testler 40 yaşında yapılıp sonuçlar sıradan gelirse 45 yaşından daha sonra yıllık taramalara da devam edilebilinir Doktora testler hakkında veri olmak için gelen kişilere anlaşmazlığa neden olan noktalar anlatılmalı, fakat testleri yaptırmaları önerilmelidir
h Over Kanseri:
Kadın doğum muayenesi, transvajinal ultrason ve CA125 testleri tarama testi olarak halen araştırılmaktadır
i Ağız İçi Kanserler
j Nöroblastom
k Akciğer Kanseri:
Akciğer grafisi, balgamın mikroskop aşağı incelenmesi sıklıkla çalışılmasına karşın bu kansere bağlı ölümleri azalttığı gösterilememiştir Son yıllarda spiral bilgisayarlı tomografi ile çalışmalar yapılmaktadır
Kaynak: Tıbbi Onkoloji Derneği *
Erken teşhis için tarama yöntemleri nelerdir?
Ne var oysa diyeti ve öteki çevresel faktörleri tamamen kontrol altına aldığımızı var saysak bile, kanserden en ince ayrıntısına kadar uzakta olmamız muhtemel değildir Çünkü ilerleyen yaşla birlikte hücrelerdeki çoğalmayı denetçi mekanizmalar zayıflamakta, diğer taraftan o güne değin üretilmiş olan hücreli hatalar da birikmektedir Hiç bir şikayeti olmayan sağlıklı bireylerde kanser taraması yapılarak etrafa yayılmadan hastalığı erken evrede yakalamaya çalışılmaktadır Bu sayede rahatsızlık daha kolay tedavi edilebilecektir
Aşağıda ABD'nin Milli Kanser Enstitüsü'nün kanser taraması önerileri özetlenmiştir
1 Meme Kanseri:
Kendi kendine meme muayenesi: 20 yaşından başlayarak her ay yapılması önerilir
Klinik meme muayenesi: 2040 yaş arası 23 yılda bir, 40 yaş üzerindeki kadınlarda ise her sene doktor kadar yapılması önerilir
Mammografi (meme rontgeni): 50 yaş üzerindeki kadınlarda yılda bir yapılması önerilirken, 4050 yaş arasındaki kadınlarda meme dokusu daha yoğun olduğu için kararsız kitleleri görünüm başarısı daha düşüktür Bu yaşlar arasında yapılıp yapılmayacağı, yapılacaksa da hangi sıklıkta yapıması gerektiği tartışmalıdır Amerikan Kanser Cemiyeti mammografi çekimlerinin 40 yaşında başlamasını ve her yıl tekrarlanmasını önermektedir
Ultrason: Kimsesiz bir tarama testi değildir Zorunlu görüldüğünde öteki testlere eklenmelidir
Meme MR'ı: Ailesinde meme kanseri olan, yüksek tehlikeli kişilerde yardımsever olduğu düşünülmektedir Bu kişilerde tarama testi olarak kullanımını inceleyen araştırmalar devam etmektedir
2 Serviks Kanseri:
Amerikan Kanser Cemiyetinin önerileri şunlardır:
# Ilk cinsel ilişkiden itibaren ilk 3 sene içinde veya en geç 21 yaşında serviks kanseri tarama testlerine başlanmalıdır Her yıl bayan doğum muayenesi ve Pap testi yapılmalıdır
# 30 yaşından daha sonra peşpeşe yapılan son 3 tarama bayağı bulunmuşsa tarama arlıkları 23 yılda bire çıkartılabilir Eğer anne karnındayken dietilstilbesterol (DES) kullanılmıssa, HIV infeksiyonu varsa, veya organ nakli, kemoterapi tedavisi yada uzun süreli kortizon içeren ilaçlar kullanması sebebiyle bağışıklık sistemi baskılanmışsa kontrollere takvim devam edilir
# 30 yaş üstü ve sıradan sonuçları olan kişiler için öteki bir öneride 3 yılde bir yapılacak olan Pap testi ve HPVDNA testidir
# 70 yaş ve üstü kadınlarda son yapılan Pap testlerinden 3 ya da daha fazlası veya peşpeşe yapılan testlerden 10 adam başına pat diye alışılagelmiş gelirse serviks kanseri için tarama sonlandırılabilinir Yukarıda belirtildiği gibi bağışıklık sistemini baskılanmış hastalarda tarama yıllık olarak devam etmelidir
# Histerektomi (rahmin rahim ağzı ile birlikte tamamen alınması) ameliyatı olan hastalarda tarama yapılmayabilinir
3 Kalın Barsak Kanseri:
Kalın barsak kanseri taramasında 5 test kullanılabilir Bunların başarı oranları birbirine eşittir
a Dışkıda kuytu kan aranması: Dışkıda yalnızca mikroskopla görülebilen kanamaları bu deneme saptayabilir Ayrı günlerde alınan 3 dışkı örneği deneme edilir Yılda bir tekrarlanır
b Sigmoidoskopi: Makattan ince ışıklandırılmış bir tüple girilip kalın barsakların bir kısmının incelenmesidir Eğer şüphelenilen bir alan, polip, ülser, vb görülürse aynı zamanda biyopsi yapılmasına da olanak sağlar 5 yılda bir tekrarlanmalıdır
c Sigmoidoskopi ve takvim dışkıda kuytu kan incelenmesinin birlikte yapılması
d Baryumlu sütun grafisi: Makattan özel bir ilaç verildikten daha sonra çekilen rontgenlerdir 5 yılda bir tekrarlanmalıdır
e Kolonoskopi: Makattan ince ışıklı bir tüple girilip bütün kalın barsak incelenir Eğer şüphelenilen bir alan, polip, ülser, vb görülürse aynı zamanda biyopsi yapılmasına da olasılık sağlar 50 yaş ve üzerindeki kişilerde mutlaka yapılması gerektiği bildirilmekle birlikte hangi sıklıkta yapılacağı tartışılmaktadır Daha önceleri sonuçların iyice alışılagelmiş olduğu kişilerde 5 yılda bir yapılması önerilirken Amerikan Kanser Cemiyetinin son önerisi 10 yılda bir tekrarlanmasıdır 50 yaşından itibaren kadın ve erkeklerde bu tarama testlerinden birinin yapılması önerilmektedir Bu testlerden herhangi birisi kararsız çıkarsa mutlaka kolonoskopi yapılmalıdır
Rektal tuşe: Makattan parmakta muayenedir 40 yaş üzerindeki kişilerde her yıl yapılmalıdır Yalnızca bu usul tarama için tek başına yeterli değildir Aşagıda açıklanmış tehlike faktörlerine sahip olan kişiler kalın barsak kanserine yakalanma olasılıkları yüksektir bu nedenle tarama testlerini yaptırmaya daha erken yaşlarda başlayabilirler ve daha sık yaptırmaları gerekebilir
# Daha önce adenomatöz polip ya da kolorektal kanser tanısı alanlar
# Ailesinde yoğun kolorektal kanser ya da polip görülenler (1 derece akrabalardan anne, baba, kardeş yada çocuklar birinde 60 yaşından daha erken yaşta veya 2 derece akrabalardan ikisinde herhangi bir yaşta kolorektal kanser ya da polip olması)
# Kronik inflamatuvar barsak hastalığı tanısı olanlar
# Ailevi adenomatöz poliposis veya herediter nonpoliposis koli gibi kalıtımsal geçişli kolorektal kanser hastalıkların ailede görülmesi 4 Melanom (cilt kanseri): Kendi kendine tetkik her ay yapılmalıdır Doktor muayenesi daha önce cilt kanseri geçirmiş hastalarda yapılmalıdır
Tarama testi ile erken teşhis konulamayan kanserler nelerdir?
Tarama testlerinin her zaman yüzde yüz kanseri göstermez Ara Sıra kanser olmayan hastalarda varmış gibi bulgular verebileceği ve bir takım kanser vakalarını da atlayabileceği hiç bir vakit unutulmamalıdır bununla beraber kanser tanısının konmasında faydası olsa zeka hastaların sağkalımını uzatmayan testler de günlük kullanıma girmemişlerdir
a İdrar torbası (mesane) Kanseri:
Mesane kanseri riskini arttıran faktörler şunlardır; sigara içme, ihtiyarlık (60 yaşından büyük), erkek edinmek, kömür, lastik, kağıt, boya veya dokuma sanayilerinde niyetlenmek, kuru temizlemecide kastetmek, yüksek oranda arsenik taşıyan su içmek, sık idrar yolu infeksiyonu dinmek, uzun vakit mesane içinde sonda kalmasır, bazı kanser ilaçları ve ışın tedavileri yapılması, böbrek nakli yapılması ve genetik bir hastalık olan Herediter nonpoliposis coli sendromu olmasıdır
Mesane kanserini erken dönemde saptamak için yapılan bir tarama testi yoktur Mesane kanseri olan hastalar genelde kanlı idrar yapma şikayeti ile başvururMesane kanseri tanısı konmuş hastaların izleminde sistoskopi (idrar torbasının içine girin görmek) ve idrar sitolojisidir (idrarla dökülen hüzrelerin boyanarak patologlar kadar mikroskop aşağıda incelenmesi)
b Karaciğer Kanseri
c Mide Kanseri
d Yemek Yemek Borusu Kanseri
e Rahim Kanseri:
Rahim kanserinin erken tanısında yararlı bir tarama testi olmamasına karşın umulmadık ara kanama ya da iç çamaşırında görülen değişken lekelerin mutlaka doktora bildirilmesi gerekir Yüksek tehlikeli kişilerde (kendisinde ya da ailesinde herediter nonpoliposis sütun kanseri olanlar) ise rahimden her yıl biyopsi yapılması ve 35 yaşından itibaren bu işleme başlanılması önerilmektedir
f Testis Kanseri
g Prostat Kanseri:
Makattan parmakla tetkik ve prostat spesifik antijen testi (PSA kan testi) prostat kanserinde tarama testleri olarak halen araştırılmaktadır 50 yaşın üstünde olan ve önümüzdeki 10 sene süreyle sağ olacağı düşünülen erkeklere bu taramalar önerilmektedir Yüksek tehlikeli kişilerde (bir veya daha artı 1 dereceden akrabada erken yaşlarda prostat kanseri tanısı olması) bu testlere 45 yaşında başlanılmalıdır Fazla tehlikeli kişilerde ilk testler 40 yaşında yapılıp sonuçlar sıradan gelirse 45 yaşından daha sonra yıllık taramalara da devam edilebilinir Doktora testler hakkında veri olmak için gelen kişilere anlaşmazlığa neden olan noktalar anlatılmalı, fakat testleri yaptırmaları önerilmelidir
h Over Kanseri:
Kadın doğum muayenesi, transvajinal ultrason ve CA125 testleri tarama testi olarak halen araştırılmaktadır
i Ağız İçi Kanserler
j Nöroblastom
k Akciğer Kanseri:
Akciğer grafisi, balgamın mikroskop aşağı incelenmesi sıklıkla çalışılmasına karşın bu kansere bağlı ölümleri azalttığı gösterilememiştir Son yıllarda spiral bilgisayarlı tomografi ile çalışmalar yapılmaktadır
Kaynak: Tıbbi Onkoloji Derneği *
