Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Arctiidae güveler içerisinde en ışıl ışıl ve gösterişli olanlardan bazılarını barındırır Bazı türleri diğer böcekleri taklit eder ve Lepidoptera’ya ait olmalarına rağmen ona benzemezler
Yaygın Adı:Kaplan Güveleri
Familya: Arctiidae
Takım: Lepıdoptera
Tür Sayısı: 10000 civarında (264’ü ABD’de)
Kanat Açıklığı: 13 mm8 cm arasında
Fiziksel Özellikleri: Yetişkinleri genelde güvelerin en parlak renklileri arasındadır; beyaz, donuk kahverengi veya gri olabilir, kanat şekilleri değişkenlik gösterir, bazen uzun ve dar ya da nispeten geniş, hortum boyu çoğunlukla kısa, duyma organları göğüs kısmında olup bazı türleri diğer böcekleri taklit eder Tırtıllar genelde çok tüylüdür, bazıları yünlü ayılar olarak bilinirler
Alışkanlıkları: Yetişkinler gece veya gündüz aktif olabilirler; gündüzleri aktif olan türler, çok aktiftir Beslenme ve çiftleşmeyi gündüz yaparlar; yerleşik bazı kolonilerde çok belirgin olabilir
Yaşam Çizgisi: Kur yapma çok karmaşıktır; çeşitli türler gündüz veya gece çiftleşmek geniş gruplar (lekler) oluştururlar; erkekler coremata denilen geniş kesecikleri şişirebilirler; yumurtaları gruplar halinde veya bitkilerin üzerine rastgele saçarak bırakırlar; tırtıllar pupa devresini kendi tüyleriyle ipeği karıştırarak yaptığı gevşek kozanın içinde geçirir
Beslenme Tarzı: Birçok türün yetişkinleri beslenmezler; diğerleriyse gece veya gündüz çiçeklerle beslenirler; tırtıllar liken veya çok çeşitli bitkilerle beslenir
Yaşam Alanı: Kumsallar ve tuz bataklığından çöllere, çimenlik, orman ve dağlık alanlara kadar her tür alanda bulunur; bazı türleriyse yaygın olarak bahçelerde bulunur
Yeryüzünde Dağılımı: Tüm dünyada bulunur ancak en bol tropikal bölgelerdedir
Tipik “kaplanlar ılımlı bölgelerde yetişen en renkli güvelerden bazılarına sahip olan Arctiinae alt familyasına aittir Büyük kaplan güvesi, Arctia caja, buna bir örnektir Kuzey Amerika nispeten nadir olsa da, Avrupa’da yerleşim bölgelerinde bile kaplanların en bilinenlerindendir Diğer çeşitli kaplanlarda olduğu gibi, yetişkin güveler gün boyu saklandıklarından, rengârenk süsleri nadiren görülür Sadece geceleri uçtuğu için fiyakalı renkleri görülemez Diğer benzer çarpıcı türler gündüzleri uçarlar ve bu mantıklı bir davranıştır çünkü amaçlarına uygun şekilde “uyarı işlevi görmektedir Bazen birlikten kuvvet doğar: Bir Akdeniz adası olan Rodos’ta binlerce yetişkin Euplagia quadrlpunctaria her yıl küçük ve aynı ormanlık alana kış uykusuna yatmak için göçer, o bölgede turist çekmeye bile başlamıştır
Kimyasal Kokteyl
Tüm çok parlak renkli türün tırtılları yenilmez ve toksik bileşenleri (histamin ve alkaloidler) ya beslendikleri bitkiden emer ya da kendi vücutlarında üreterek depolarlar Bazı yetişkinlerin çok aktif bir savunma biçimi vardır Toraks bölgesindeki bezlerinden zehirli damlalar olan köpüklü bir sıvı salgılar Sıvının tadı ve kokusu çirkindir ve avcı bir daha asla geri gelmez Fakat güveler kendi zehirlerine karşı bağışıklı gözükmektedir Hortumlarını başları üstünde yukarı doğru kıvırarak kötü sıvıyı boşa harcamamak adına tekrar emebilirler
Diğer arctiidlerle birlikte yetişkinler de hodon familyasından kurumuş bitkileri, savunma ihtiyacını karşılayan bitkilerin ürettiği pirolizidin alkaloidleri depolamak için ziyaret eder Güve, bitkideki bu kimyasalı üzerine sıvı fışkırtarak çözündürür Bazı arctiidlerin salgıları insan cildi üzerinde arı sokmasına benzer ani ve acılı bir etki yaratır
Diğer çeşitli alt familyalara da genelde familya konumu verilmektedir En ayırt edici olan Ctenuchinae (sıklıkla Ctenuchidae olarak yazılır) 3,000 civarı nispeten dar kanatlı, küçüklü büyüklü güveleri barındıran esasen bir tropikal alt familyadır Uyarı renkleri içeren yetişkinler sadece gündüz aktiftirler ve onları çoğu avcıya karşı yenilemez kılan savunma kimyasallarına güvenerek oldukça yavaş ve tembelce hareket ederler Birçok tür de kimyasal savunma yapan diğer böcekleri, özellikle arıları taklit eder Bazıları da Lycidae familyasından tatsız olan ağ kanatlı böcekleri taklit eder
Taklit bir böceğin, daha zehirli veya savunma sistemi daha güçlü olan bir kopyalaması olayıdır Hypsinae alt familyasında çok yaygındır Güveler iyi gelişmiş hortumu ve nispeten büyük gözleriyle Ctenuchinae’den daha büyük olmaya çalışır Taklitçi türlerin çoğu iç ve Güney Amerika’nın tropikal bölgelerinde bulunur Dysschema irene gibi bazıları, Castniidae familyasının güvelerinin olduğu kadar birçok farklı kelebek familyalarının da benzer görünüşlü üyelerini barındıran “kaplan çizgili taklit halkasının üyeleridir Hypsinae’nın diğer cinsleri, Ithomiidae ve Danaidae’nin şeffaf kanatlı üyelerini barındıran taklit halkalarına aittir
Yumurtalar ve Tırtıllar
Arctiid yumurtaları beslenilen bitki üstüne çoğunlukla büyük kütleler halinde bırakılsa da yemekleri konusunda fazla titiz davranmayan bazı türler yumurtaları rastgele saçarlar ve tırtıllar da ne bulurlarsa onu yerler Birçok türde tırtıllar yalnızdır, fakat bazıları sonbahar ipek*kurdu güvesi, Hypantria cunea, gibi açgözlü bir biçimde beslenen büyük bir izdiham yaratır Kökeni Kuzey Amerika olsa da bu orman zararlısı kazayla Avrupa’ya sokulmuştur f Şimdilerde bu canlı aynı zararı buradaki ağaçlara vermektedir*Bazı arctiidler ise tersine yararlı olabilmektedir Avrupa sülüğen güvesi, Tyria jacobaeae, Siyah ve turuncu çizgili tırtıllar, kanarya otu (Senecio jacobaea) besleyici bitkisini kökleri çıplak kalana kadar soyar Kanarya otu çiftlik hayvanları özellikle atlar için zehirli olduğundan tırtıllar bu konuda işe yaramaktadırlar Kanarya otu yanlışlıkla sokulduğu Yeni Zelanda’da ciddi bir zararlıdır
Arctiid tırtılları genelde tüylü, hatta bazen uç noktada, olduğundan onlara yünlü ayılar denmektedir Tüyler tahriş edicidir ve çocuklar böyle cazip şekilde kürklü bir canlıyı tutmaya bayılsalar da kısa sürede pişman olur Birçok ılımlı arctiidlerde tırtıl sadece yarım beslendiğinde kış uykusuna yatar
Bitkinin ucuna doğru yükselerek, çiftleşme uçuşları
Güvelerde görülen en karmaşık cinsel rutinlerden bazıları arctiidlerde kendini gösterir; çeşitli türlerin çiftleşme “lekleri oluşturmak için bir araya geldikleri bilinmektedir Dişiler erkekleri çağırarak (feromon salgısıyla) cezbedebilirler Kuzey Amerika şatafat güvesi, Utetheisa ornatrix, dişi kokusunu sabit borudan çıkar gibi dışarı salmaz Onun yerine karnının ucundaki çarpıntı sayesinde atımlar halinde salar Kuzey Amerika’nın Doğu Yakasındaki tuzlu bataklıklar boyunca, alacakaranlığın çökmesi tuzlu bataklık güveleri, Estigmene acraea, için küçük gruplar halinde cinsel faaliyet gecesi için bir araya gelme işaretidir Çimenler gibi tünedikleri her erkek karınlarının ucundaki coremata’larını uzun, kıvrık, sosis gibi tüylü borular şişirir Tuzlu bataklık güvelerinde feromonlar dişileri çok uzaklardan bile etkileyerek bir araya gelmiş olan erkekler arasından kendisine eş seçmesini sağlıyor Sabahın erken saatlerine kadar bir eş bulamamış olan dişiler son çare olarak “çağırmaya başlar
Ses Üretimi
Diğer güve familyalarında olduğu gibi arctiidlerin de avlanan bir yarasanın çıkarttığı radar benzeri sesleri algılayacak “kulakları (kulak zarı) vardır Sonrasında bir güve kaçmak içindalıp çıkma tarzı bir uçuşu ya da kendini güvenli bir yere atma eylemine karar verebilir Bazı tatsız ve uyarıcı renklere sahip arctiidler ise başka bir savunma yöntemi seçer: Onlar kendi ürettikleri ultrasonik “yanıtları yarasanın radarına gönderirler Deneyimli yarasalar bu sesle o çirkin tadı ilişkilendirmeyi öğrenirler ve bu sesi duyar duymaz oradan uzaklaşırlar Çok güzel yenebilen Kuzey Amerika Isabella kaplanı, Pyrrhartica isabella, gerçekten çirkin olan arctiidlerin ultrason yanıtlarını kopyalayarak yarasaları kandırır, buna da “akustik taklit denilmektedir Arctiidler torakslarındaki çok sayıdaki küçük mikro kulak zarlarını titreştirerek ürettiği ultrasonu kur yaparken de kullanmaktadır
Büyük kaplan güvesi (Arctia caja)
Borneo yağmur ormanında bir eğrelti otu üstünde oturan bir Rhodogastria türü, dokunulmasına cevap olarak toraks bölgesinden köpüklü bir damla tatsız sıvısından sızdırıyor
Yanlarda çıkarı uzun ve dar kanatlarıyla, Eurota sericaria, Ctenuchinae alt familyasının Brezilya’dan tipik bir üyesidir Vücudu uyarıcı şekilde renklidir
Büyük kaplan güvesinin larvası, Arctia caja, bir İngiliz bahçesinde yaprak üzerinde savunma amaçlı kıvrılmıştır
Uyarı renkleri olan kanarya otu güvesi tırtılı, Tyria jacobaeae, yaygın bir kanarya otu bitkisi üzerinde Senecio jacobaea, çiftlik hayvanları için zehirli olan zararlı bir bitkidir
Kaynakça:
BBC Ken PrestonMafham
Yaygın Adı:Kaplan Güveleri
Familya: Arctiidae
Takım: Lepıdoptera
Tür Sayısı: 10000 civarında (264’ü ABD’de)
Kanat Açıklığı: 13 mm8 cm arasında
Fiziksel Özellikleri: Yetişkinleri genelde güvelerin en parlak renklileri arasındadır; beyaz, donuk kahverengi veya gri olabilir, kanat şekilleri değişkenlik gösterir, bazen uzun ve dar ya da nispeten geniş, hortum boyu çoğunlukla kısa, duyma organları göğüs kısmında olup bazı türleri diğer böcekleri taklit eder Tırtıllar genelde çok tüylüdür, bazıları yünlü ayılar olarak bilinirler
Alışkanlıkları: Yetişkinler gece veya gündüz aktif olabilirler; gündüzleri aktif olan türler, çok aktiftir Beslenme ve çiftleşmeyi gündüz yaparlar; yerleşik bazı kolonilerde çok belirgin olabilir
Yaşam Çizgisi: Kur yapma çok karmaşıktır; çeşitli türler gündüz veya gece çiftleşmek geniş gruplar (lekler) oluştururlar; erkekler coremata denilen geniş kesecikleri şişirebilirler; yumurtaları gruplar halinde veya bitkilerin üzerine rastgele saçarak bırakırlar; tırtıllar pupa devresini kendi tüyleriyle ipeği karıştırarak yaptığı gevşek kozanın içinde geçirir
Beslenme Tarzı: Birçok türün yetişkinleri beslenmezler; diğerleriyse gece veya gündüz çiçeklerle beslenirler; tırtıllar liken veya çok çeşitli bitkilerle beslenir
Yaşam Alanı: Kumsallar ve tuz bataklığından çöllere, çimenlik, orman ve dağlık alanlara kadar her tür alanda bulunur; bazı türleriyse yaygın olarak bahçelerde bulunur
Yeryüzünde Dağılımı: Tüm dünyada bulunur ancak en bol tropikal bölgelerdedir
Tipik “kaplanlar ılımlı bölgelerde yetişen en renkli güvelerden bazılarına sahip olan Arctiinae alt familyasına aittir Büyük kaplan güvesi, Arctia caja, buna bir örnektir Kuzey Amerika nispeten nadir olsa da, Avrupa’da yerleşim bölgelerinde bile kaplanların en bilinenlerindendir Diğer çeşitli kaplanlarda olduğu gibi, yetişkin güveler gün boyu saklandıklarından, rengârenk süsleri nadiren görülür Sadece geceleri uçtuğu için fiyakalı renkleri görülemez Diğer benzer çarpıcı türler gündüzleri uçarlar ve bu mantıklı bir davranıştır çünkü amaçlarına uygun şekilde “uyarı işlevi görmektedir Bazen birlikten kuvvet doğar: Bir Akdeniz adası olan Rodos’ta binlerce yetişkin Euplagia quadrlpunctaria her yıl küçük ve aynı ormanlık alana kış uykusuna yatmak için göçer, o bölgede turist çekmeye bile başlamıştır
Kimyasal Kokteyl
Tüm çok parlak renkli türün tırtılları yenilmez ve toksik bileşenleri (histamin ve alkaloidler) ya beslendikleri bitkiden emer ya da kendi vücutlarında üreterek depolarlar Bazı yetişkinlerin çok aktif bir savunma biçimi vardır Toraks bölgesindeki bezlerinden zehirli damlalar olan köpüklü bir sıvı salgılar Sıvının tadı ve kokusu çirkindir ve avcı bir daha asla geri gelmez Fakat güveler kendi zehirlerine karşı bağışıklı gözükmektedir Hortumlarını başları üstünde yukarı doğru kıvırarak kötü sıvıyı boşa harcamamak adına tekrar emebilirler
Diğer arctiidlerle birlikte yetişkinler de hodon familyasından kurumuş bitkileri, savunma ihtiyacını karşılayan bitkilerin ürettiği pirolizidin alkaloidleri depolamak için ziyaret eder Güve, bitkideki bu kimyasalı üzerine sıvı fışkırtarak çözündürür Bazı arctiidlerin salgıları insan cildi üzerinde arı sokmasına benzer ani ve acılı bir etki yaratır
Diğer çeşitli alt familyalara da genelde familya konumu verilmektedir En ayırt edici olan Ctenuchinae (sıklıkla Ctenuchidae olarak yazılır) 3,000 civarı nispeten dar kanatlı, küçüklü büyüklü güveleri barındıran esasen bir tropikal alt familyadır Uyarı renkleri içeren yetişkinler sadece gündüz aktiftirler ve onları çoğu avcıya karşı yenilemez kılan savunma kimyasallarına güvenerek oldukça yavaş ve tembelce hareket ederler Birçok tür de kimyasal savunma yapan diğer böcekleri, özellikle arıları taklit eder Bazıları da Lycidae familyasından tatsız olan ağ kanatlı böcekleri taklit eder
Taklit bir böceğin, daha zehirli veya savunma sistemi daha güçlü olan bir kopyalaması olayıdır Hypsinae alt familyasında çok yaygındır Güveler iyi gelişmiş hortumu ve nispeten büyük gözleriyle Ctenuchinae’den daha büyük olmaya çalışır Taklitçi türlerin çoğu iç ve Güney Amerika’nın tropikal bölgelerinde bulunur Dysschema irene gibi bazıları, Castniidae familyasının güvelerinin olduğu kadar birçok farklı kelebek familyalarının da benzer görünüşlü üyelerini barındıran “kaplan çizgili taklit halkasının üyeleridir Hypsinae’nın diğer cinsleri, Ithomiidae ve Danaidae’nin şeffaf kanatlı üyelerini barındıran taklit halkalarına aittir
Yumurtalar ve Tırtıllar
Arctiid yumurtaları beslenilen bitki üstüne çoğunlukla büyük kütleler halinde bırakılsa da yemekleri konusunda fazla titiz davranmayan bazı türler yumurtaları rastgele saçarlar ve tırtıllar da ne bulurlarsa onu yerler Birçok türde tırtıllar yalnızdır, fakat bazıları sonbahar ipek*kurdu güvesi, Hypantria cunea, gibi açgözlü bir biçimde beslenen büyük bir izdiham yaratır Kökeni Kuzey Amerika olsa da bu orman zararlısı kazayla Avrupa’ya sokulmuştur f Şimdilerde bu canlı aynı zararı buradaki ağaçlara vermektedir*Bazı arctiidler ise tersine yararlı olabilmektedir Avrupa sülüğen güvesi, Tyria jacobaeae, Siyah ve turuncu çizgili tırtıllar, kanarya otu (Senecio jacobaea) besleyici bitkisini kökleri çıplak kalana kadar soyar Kanarya otu çiftlik hayvanları özellikle atlar için zehirli olduğundan tırtıllar bu konuda işe yaramaktadırlar Kanarya otu yanlışlıkla sokulduğu Yeni Zelanda’da ciddi bir zararlıdır
Arctiid tırtılları genelde tüylü, hatta bazen uç noktada, olduğundan onlara yünlü ayılar denmektedir Tüyler tahriş edicidir ve çocuklar böyle cazip şekilde kürklü bir canlıyı tutmaya bayılsalar da kısa sürede pişman olur Birçok ılımlı arctiidlerde tırtıl sadece yarım beslendiğinde kış uykusuna yatar
Bitkinin ucuna doğru yükselerek, çiftleşme uçuşları
Güvelerde görülen en karmaşık cinsel rutinlerden bazıları arctiidlerde kendini gösterir; çeşitli türlerin çiftleşme “lekleri oluşturmak için bir araya geldikleri bilinmektedir Dişiler erkekleri çağırarak (feromon salgısıyla) cezbedebilirler Kuzey Amerika şatafat güvesi, Utetheisa ornatrix, dişi kokusunu sabit borudan çıkar gibi dışarı salmaz Onun yerine karnının ucundaki çarpıntı sayesinde atımlar halinde salar Kuzey Amerika’nın Doğu Yakasındaki tuzlu bataklıklar boyunca, alacakaranlığın çökmesi tuzlu bataklık güveleri, Estigmene acraea, için küçük gruplar halinde cinsel faaliyet gecesi için bir araya gelme işaretidir Çimenler gibi tünedikleri her erkek karınlarının ucundaki coremata’larını uzun, kıvrık, sosis gibi tüylü borular şişirir Tuzlu bataklık güvelerinde feromonlar dişileri çok uzaklardan bile etkileyerek bir araya gelmiş olan erkekler arasından kendisine eş seçmesini sağlıyor Sabahın erken saatlerine kadar bir eş bulamamış olan dişiler son çare olarak “çağırmaya başlar
Ses Üretimi
Diğer güve familyalarında olduğu gibi arctiidlerin de avlanan bir yarasanın çıkarttığı radar benzeri sesleri algılayacak “kulakları (kulak zarı) vardır Sonrasında bir güve kaçmak içindalıp çıkma tarzı bir uçuşu ya da kendini güvenli bir yere atma eylemine karar verebilir Bazı tatsız ve uyarıcı renklere sahip arctiidler ise başka bir savunma yöntemi seçer: Onlar kendi ürettikleri ultrasonik “yanıtları yarasanın radarına gönderirler Deneyimli yarasalar bu sesle o çirkin tadı ilişkilendirmeyi öğrenirler ve bu sesi duyar duymaz oradan uzaklaşırlar Çok güzel yenebilen Kuzey Amerika Isabella kaplanı, Pyrrhartica isabella, gerçekten çirkin olan arctiidlerin ultrason yanıtlarını kopyalayarak yarasaları kandırır, buna da “akustik taklit denilmektedir Arctiidler torakslarındaki çok sayıdaki küçük mikro kulak zarlarını titreştirerek ürettiği ultrasonu kur yaparken de kullanmaktadır
Büyük kaplan güvesi (Arctia caja)
Borneo yağmur ormanında bir eğrelti otu üstünde oturan bir Rhodogastria türü, dokunulmasına cevap olarak toraks bölgesinden köpüklü bir damla tatsız sıvısından sızdırıyor
Yanlarda çıkarı uzun ve dar kanatlarıyla, Eurota sericaria, Ctenuchinae alt familyasının Brezilya’dan tipik bir üyesidir Vücudu uyarıcı şekilde renklidir
Büyük kaplan güvesinin larvası, Arctia caja, bir İngiliz bahçesinde yaprak üzerinde savunma amaçlı kıvrılmıştır
Uyarı renkleri olan kanarya otu güvesi tırtılı, Tyria jacobaeae, yaygın bir kanarya otu bitkisi üzerinde Senecio jacobaea, çiftlik hayvanları için zehirli olan zararlı bir bitkidir
Kaynakça:
BBC Ken PrestonMafham
