Kırlangıçkuyruk Kelebekleri

Papilinoid kelebekleri, çoğunlukla geniştir ve dünyadaki en iyi kelebek olan Kraliçe Aleksandranın kuşkanatlısı, Yeni Gire ’de yaşamış “Ornithoptera alexandrea türünü barındırır Dişilerin 28 cm ’den daha fazla kanat genişliği olabilir
Yaygın Adı: Kırlangıçkuyruk kelebekleri(apollolar,kılıçkuyruklar,kuşkanatlılar)
Takım: Lepidoptera
Cins Sayısı: 550 civarında
Kanat Genişliği: 328 cm arasında
Maddi Özellikleri: Genelde geniş kelebeklerdir(dünyanın en geniş kelebeği bu gruptadır) ve arkadaki kanatlarında kuyruk bulunur; çoğunlukla siyahsarı veya siyahyeşil, ara sıra de kırmızı ya da mavi benekler içerecek şekilde yalnızca iki renkten oluşurlar; tırtıllar genelde Y şekilli savunma osmeteriumlarına sahiptir
Alışkınlıkları: Yetişkinler çiçeklerden veya tuzlu zeminlerden büyük kümeler oluşturarak beslenirlerken tırtıllar tek başlarına beslenir
Yaşam Çizgisi: Birçok türün erkek ve dişisi birbirne çok benzer; kur yapma sırasında birçok erkek androkonial pullarındaki feromonları kullanır; yumurtalar küreseldir ve tek tek bırakılır; tırtılların çıkıntıları geneldetopuzlu ve derileri düzgündür; pupaları ipekten bir kemerle ters şekilde asılı durur
Gıda Tarzı: Yetişkinler çiçekler, ıslak toprak ve gübreden beslenirler; tırtıllar birçok bitki familyasına ait yaprakları yer
Yaşam Alanı: En sık tropikal yağmur ormanları olsa da bataklıklar, parklar ve bahçeler gibi ılıman bölgeler de hayat alanları arasında yer alır; bazı türleri sadece dağların zirvesinde veya kuzeyin açık tundralarında yaşar
Yeryüzünde Dağılımı: Bütün dünyada, Alaska ’nın kuzeyinde bile yaşamaktadır
Kraliçe Aleksandra ’nın kuşkanatlısı, Ornithoptera alexandrae Yeni Gine ’nin güneydoğusunda bulunur ve adada koruma altındaki yedi kelebek türünden biridir Kanat açıklığı 1728 cm ’dir
Yeni Gine ve Endonezya gibi tropikal adalardaki bazı kuşkanatlı kelebeklerin erkekleri, tüm kelebekler içinde en abartılı olanlarıdır En seçkin türleri çok iyi işaretlenmemiş numuneler halinde pazara sunabilmek için yetiştiren özel kelebek çiftlikleri ve koleksiyonerler göre yüksek fiyatlar biçilmektedir Bu, kalan yaban popülasyonun üzerindeki toplama baskısının kalkmasına tezgâhtar olur
Diğer hakiki kırlangıçkuyruklarla karşılıklı olarak kuşkanatlılar, Papilioniadae ’ye özgü bir şekilde çiçeklerden beslenirken kesintisiz kanat çırparlar Bu hareketin amacı bilinmemektedir İleri sürülen, kelebeğin bunu, ağırlığını taşıyamayacak kadar dayanıksız görünen çiçeğe destek olmak için yaptığıdır, hatta bazı türler idrar döngüsü için yere konduklarında keza kanatlarını titreştirmektedir Uçuş esnasında bir fazla tür saniyede sadece bir kaç kere kanat çırparken bir takım tropikal çatalkuyruklar tüm kelebekler en akrobatik ve çabuk uçanlarıdır
Üç Daha Aşağı Familya
Papilioniadae familyası herkes öbür görünüm ve alışkanlıklara sahip olan üç daha alçak familyaya ayrılır Sadece Güney Meksika ’da yaşayan Baronia brevicornis türlerinin bulunduğu “ilkel Baroniinae en ufak daha aşağı familyadır Larvanın baş ve vücudundaki çatallı tüyleri nadirken yetişkinlerin kanatlarındaki damar düzenlemeleri kendine özgüdür En büyük alt familya, en geniş dağılıma da sahip olan (türlerin büyük bir çoğunluğu tropikal olsa da) Papionimaedir En aşina ve “tipik çatalkuyruklar olan ve Kuzey Amerika ve Avrupa ’da Papilio olarak bilinen “hakiki çatalkuyruklara sahiptir Kuzey Amerika türünün büyük bir kısmı güneyde bulunsa da bir tür – Artemisia kırlangıçkuyruğu, Papilio machao, Kuzey Alaska ’ya değin yayılmıştır Keza Kuzey Amerika keza de Avrupa ’da bulunan tek çatalkuyruk olması (ve eksik sayıda kelebeklerden biri) oldukça nadirdir Afrika turunçgil çatalkuyrukları, P demodocus gıibi bazı türlerde üç İle 12 (veya daha artı) arasındaki birey karşılıklı tünek kullanırlar Birçoğu her gece benzer noktaya geri dönmektedir
Çaylak çatalkuyruklar olarak adlandırılan Eurytides ve Graphium ’da arka kanat kuyrukları (olduğu durumlarda) Papilioya tarafından daha uzun ve daha sivri uçludur Graphium Afrika ve Asya da kııllıç kuyruklular olarak bilinir
Pamasumae daha alçak familyası takriben 50 türüyle, aslında kuzeyin ılıman bölgelerindeki soğuk kısımlarda bulunuyor olması acayip bir durumdur Bir fazla tür kar sınırına değin olan dağlık bölgelerle sınırlıysa da Kuzey Amerika ’da rastlanan türlerin üçte ikisine aynı zamanda Alaska tundralarının uzak kuzeyinde de rastlanmaktadır Feston denilen daha renkli türlerini minik bir kesimi Akdeniz ’in çevresi gibi daha sıcak bölgelerde bulunur alp ve tundraya özgü türlerin birçok beyaz, bir veya iki kırmızı göz beneklidir ve apollo olarak adlandırılırlar

Artemisia kırlangıçkuyruğu, Papilio machao, Fransa ’da görülür ve Atlantik ’in İki tarafında da olması olağandışı bir durumdur Çatalkuyrukların Papilio türlerine has, epeyce fasa bir kuyruğa sahiptir
Yumurtalar, Larvalar Ve Pupalar
Bir fazla türde yumurtalar öyle ya da böyle küresel ve genel olarak uçuk yeşildir ve yüzeyinde herhangi bir oyma gözlenmez Bazı türlerde yumurta, yumurta kabuğuyla birlikte yumurtadan meydana çıkan tırtıl göre yenebilen mumsu bir maddeyle kaplıdır Böyle yumurtalar çoğunlukla konak bitkiden uzağa veya tırtılın iştahını açmayacak küçük bir fidenin üstüne bırakılır Bu yüzden tırtıl uygun bir gıda kaynağı arayışı esnasında yakacak olarak kullanacağı ek yumurta kabuğu yemeğine gereklilik duyacaktır Çoğu türde yenecek bitkinin üstüne ayrı olarak yumurtlarlar Asma çatalkuyrukları kümeler halinde yumurtlayan bir çok türden birisidir ve genç tırtıllar tek bir yaprağın kenarı boyunca fiyakalı takımlarda omuz omuza beslenirler Teksas ’tan Brezilya ’ya değin bulunabilen kırmızı benekli çatalkuyrukları Papilio anchisiades, sarı yumurtalarını 40 ’a varan kümeler halinde yumurtlamaktadır Tırtıllar her zaman birbirlerine yakın dururlar ve yemeği de deri değiştirmeyi de birlikte yaparlar Gün her tarafında konak ağacın kabuklarında sıkıca paketlenmiş yoğun gruplar oluştururlar Yiyecek tümör değişir lakin bazı türler ekili tümör için zararlı olabilmektedir
Dev kırlangıçkuyruğun tırtılı, Papilio cresphontes, “turuncu köpek olarak da bilinir ve Birleşmiş DeVletler ’de limon bahçelerinde bir zararlı olabilir Bir Takım türlerde tırtıllar açıkta beslenirler; diğerlerinde de bir yaprağı yuvarlayıp ipekle bağlayarak bir barınak oluştururlar Pupa arkadaki planıyla uyumlu olarak yeşil ya da kahverengi gibi farklı renkler alabilir
Arizona çölünde yerde sürünen Battus philenor adlı tırtıl “uyarıcı üniformaları kadar korunmaktadır
Eurytides agesilaus, Peru ’da olduğu gibi yağmur ormanları içinden geçen dere kenarlarında kalabalıklar halinde ıslak kumlardan içerken sık sık görülebilir
Çatalkuyruklarda Taklit
Taklit keza farklı Papilionidae üyelerinin aralarında ayrıca de papilionidler arasında ve öteki dağıtılmış kelebek familyalarının üyelerinde ve hatta fazla eksik da olsa güvelerde meydana gelmektedir Bazı durumlarda yalnızca dişiler taklit yapabilirken erkekler sıradan görünüşlerini korumaktadır Kuzey Amerika ’da asma çatalkuyrukların koyu renkli olanlarının yetişkinleri bir çok kuşun görüntü alanının dışarıda olan bu tür lindera çatalkuyruklarının iki cinsiyeti kadar ve kaplan çatalkuyruklarının, Papilio glaucus, sadece dişileri kadar taklit edilir Erkek kaplan çatalkuyrukları defalarca aslında yeşil, işaretleri ise siyahtır ve bir takım dişiler de aynı renge sahiptir
Taklit özelliği olmayan dişiler çoğunlukla fena tadı olan asma çatalkuyruklarının nadir gözüktüğü veya hiç olmadığı Florida gibi bölgelerde bulunurlar Sarı erkeklere benzeşen dişiler onlara daha albenili gelmekte ve daha sık çiftleşirler Asma çatalkuyrukları bununla birlikte kırmızı benekli mor, Limenitis arthemis, (Nymphalidae üyesi) göre da taklit edilir Ama bu taklit yalnızca Kuzey Amerika ’nın asma çatalkuyruklarının kesinkes bulunduğu kayıtlı bölgelerinde gerçekleşir Kuzeye dürüst kırmızı alacalı mor, bambaşka renklerdedir ve taklitçi değildir
*Papilionidae familyasının kadınsı küçümseyen kırlangıçkuyruğu (yukarıda) yaygın kaplan kelebeklerine,Danaus chrysippus (Danaidae familyası) belirgin bir benzerlik göstermektedir, onun taklit modeli
Zararsız Kopyacılar
İç ve Güney Afrika ’da çok sayıda sığır kalpli Parides türü, tırtıllar gibi zehirli konak bitkiyle beslenirler, bu da bir çok taklidin esas modelini karşılayan yetişkinlerin sayısını arttırıyor Battus ’ta olduğu gibi yetişkin gövdesi serttir ve belirtilen renk ve dokudaki kelebeklerden uzakta durulması gerektiğini henüz öğrenmemiş deneyimsiz kuşların saldırılarına dayanabilir Bir fazla dişi Parides birbirine benzer, siyah ve kırmızı beneklidirler Erkekler ise kırmızı dek yeşil beneklerinin de olmasından dolayı daha ayırt edilebilirdir, iki cinsiyetin de arka kanat kuyrukları olmayabilir Dişiler tatsız olsa da birbirlerinin Müllerian taklididir Daha geniş (ayrıntılı Batesian taklitler – zararsız türlerin uyarı renklendirmesini kopyalamasıdır için çekirdek rol modelleri oluştururlar Hakiki çatalkuyrukları (Papilio) ve çaylak çatalkuyrukları (Eurytides) gibi türleri içerir Taklidin en kompleks ve açık açık şaşılacak örnekleri Afrika ’lı küçümseyen çatalkuyruklar, Papilio dardanus ’ta meydana gelmektedir Erkekler uçuk sarı ve siyah işaretlidir, geleneksel bir arka kanat kuyrukları vardır ve taklitçi değildirler Uygun yenilmez modellerin bulunmadığı Madagaskar ’da dişiler erkeklere aynı Afrika ’nın çoğunda yenilmez modeller kalabalıktır, dişiler kuyruktan yoksundur ve Amauris (Danaidae) ve Bematistes (Acraeidae)türlerini de içeren yenilmesi olası olmayan değişik türlerin taklidini yaparlar Bazı Graphium türleri dek Afrika Papilio ’sunun öteki dağıtılmış türleri de yenilmez kelebeklerin bu iki familyasının çeşitli üyelerinin taklidini yaparlar
Osmeteryum ve Caydırıcılar
Çatalkuyruk tırtılları çoğunlukla akıcı bir gövdeye sahiptir Bir fazla türün Y biçiminde osmeteryum adı bahşedilen savunma organları vardır ve tırtıl dürtüldüğü veya rahatsız edildiği anda aniden kafanın tam ardından çıkabilir Osmeteryum bir fazla türde kırmızı ya da turuncu renktedir ve çıkışına avcıyı caydırma özelliği olduğu düşünülen kötü bir koku (izobütirik asitten dolayı) eşlik eder Eğer böyleyse, kuşların kararlı bir şekilde caymıyor oluşları oldukça ilginç bir durumdur Esas işlevinin karıncaların salgıladığı alarm feromonlarının bir kopyasıyla onları korkutmak olduğu da muhtemel öteki bir teoridir Görsel tesir bile kimsesiz irkiltici olabilir Kuzey Amerika lindera çatalkuyrukları, Papilio troilus, gibi bir fazla türde tırtıl başının üzerinde bir çift keskin göz sanki benek taşır bu da ona küçük bir yılan görünümü verir Bu aldatmaca dile benzeyen osmeterium bir anda dışarı çıktığında pekişmiş olur Fazla sayıda türün uyguladığı oldukça ayrı bir strateji de kuş dışkısını taklit etmektir Tırtıllar kendilerini gizlemek için hiçbir girişimde bulunmaz ama yiyecek olarak kullandıkları bitkinin yaprağı üzerinde tüm gün atıl olarak dururlar, güneş battıktan sonradan ise güvendedirler ve beslenmelerine devam edebilirler
*Amerika tropikal kuşağında en yaygın nesil olan kuş dışkısı tırtılı kral çatalkuyruktur, P thoas
Bir limon yaprağı üstünde açığa tüneyen Madagaskar Papilio tırtılı nezaketle dürtülmesine bir cevap olarak turuncu osmeteryumunu çıkarır
Zirvede Kalma
Sinek ve eşek arılarında istikrarsızlık gösterdiği dek böceklerde karşılıklı olan “zirvede kalma olarak tanımlama edilen, sinyâl bir yerde kadınsı gelene dek bekleme davranışına çeşitli çatalkuyruklar da başvurur Bu değişiklik bir buluşma bilhassa bir tepenin kilometrelerce uzakta ayırt edilebildiği düz çöllerde yaşamaya alışık türlerde yaygındır Zirvede kalma Kuzey Amerika Papilio ’larının bir çok türü için çok önemlidir Bir kez bakire dişiler zirvelerine uğrayıp, yığılmış erkek kelebeklerden birini seçerek çiftleştiklerinde yüksek bölgelere yeniden özel bir ilgi göstermezler Onun yerine tüm zamanlarını, etrafta uçarak yumurtlayacak konak bitki aramaya adarlar Dişinin zirvede toplanmış erkekler arasından en iyi eşi seçme işini yeniden erkekler, zirvenin en üstteki noktasına varmak için aralarında rekabet ederek kolaylaştırmaktadır Egemen bir erkeğin tekeline almasıyla birlikte, dişinin bu demetin içinden kendi soyuna babalık yapması için bir erkek seçme işini bitirmesi kolaylaşmış olur Erkekler “en yüksek nokta için “spiral yarışlara katılarak gökyüzünde mantıklı bir yüksekliğe çıkar Bu sırada kaybedenler sıyrılarak o alanı sahiplerine bırakır
ilk olarak çiftleştikten sonra genellikle diğer bir erkekle ileride çiftleşmesi için dişinin önünde bir engel kalmaz Lakin Parides ’lerde ve Parnassiinae ’nin bir takım üyelerinde sphargis denilen bir genital dolgu yüzünden dişilerin bir süreliğine yeniden çiftleşmesi engellenir Sonrasında ise sphargis düşerek dişinin baştan çiftleşebilmesine ihtimal verir Avustralya ’daki Cressida cressida türünde sphargis dişi abdomeninin yarısı kadar olabilmekte ve arkadaki ucundan dışarı doğru bir çıkıntı oluşturmaktadır Bu, öyle büyüktür oysa erkeklerin dişiyle temasa geçmeye değmeyeceğine ikna olarak kıymetli süre ve çabalarını gözden düşmüş çiftleşme girişimlerine harcamaktan kaçınırlar Kadınsı bütün işi yapar ve arka ucunda yorgun düşmüş erkeği taşır

Kaynakça:
BBC Barbar Doğa Ken PrestonMafham