Kola İçerken Neden Artık Genzimiz ve Burnumuz Yanmıyor?

Günümüzdeki kolaların gazı/asidi, açıldıktan birkaç saat sonra kaçıyor; kapağı açarken çıkan o "tısss" sesi artık çok daha sönük. Meğer 90'larda, kapağı açılan kolalar bir-iki gün sonra bile gaz ölçüsünü koruyabiliyordu.

Yoğun gaz nedeniyle taşmaya meyilli olduğu için kolayı bardağa yavaş yavaş doldurmak zorunda kalırdık, köpüğü ininceye dek bekleye bekleye doldururduk. Şimdiyse süratli doldursak bile kolay kolay taşmıyor.

İlk anlarda yüzeyinde zıplayan o baloncuklar nedeniyle bardağı yüzümüze götüremezdik. Daha birinci yudumda reklamlardaki o meşhur ferahlama sesini istemsizce çıkarırdık. Pekala ne oldu da vakit içinde kolanın tadı şerbetten hallice bir içeceğe benzedi?

Değişim aslında yavaş yavaş gerçekleştiği için bu durumu herkes bir anda fark etmedi.


Birileri bu tespiti yapmaya başlayınca beşerler "Gerçekten evvelce tadı daha iyiydi!" demeye başladı. Tat değişikliğini fark ettiğimiz anlarda yalnızca bize o denli geldiğini sandık fakat sosyal medyada bu mevzuda bizim üzere düşünenlerin sayısının azımsanmayacak derecede olduğunu görünce hakikaten de kolanın tadının değiştiğinden emin olduk.

Önce şu mevzuyu açıklığa kavuşturalım: Kola, genzimizi ve burnumuzu neden yakıyor?


Kolanın içinde bulunan karbondioksit gazı, kolayı içtiğimiz anda sıvıdan kurtulduğu için beden ısımızın da tesiriyle uçmaya başlar, daha sonra genzimizden ve burnumuzdan çıkarken hem ferahlatıcı hem yakıcı bir his bırakır.

Kolanın içerisinde neden karbondioksit bulunduğuna da değinelim.


Coca-Cola, resmi sitesinde bu soruyu şu halde cevaplıyor: Coca-Cola’ya ferahlık hissi veren kabarcıklı tesirini sağlamak hedefi ile karbondioksit gazı ekliyoruz. Karbondioksit gazının içeceklerde kullanımı besin otoritelerince onaylanmıştır. Karbondioksit gazı doğal olarak maden sularında da bulunur. İçeceklere eklenen karbondioksit gazı, eser açıldığı andan itibaren havaya karışmaya başlar. Mideye ulaşan karbondioksit gazı ölçüsü hayli azdır. Tüm eser içeriklerimiz inançlıdır ve ilgili ulusal ve milletlerarası kurumlarca kullanımı onaylıdır.

Gelelim asıl sorumuza: Artık neden kola içtikten sonra asit/gaz, genzimizi ve burnumuzu yakmıyor?


Bu soru, Coca-Cola'nın resmi sitesinde de sorulmuş. Net bir karşılık verilmediği görülüyor: Coca-Cola 1886’dan bu yana her yerde tıpkı yüksek kalite standartlarında üretilmeye devam etmektedir. Halk lisanında asit olarak tanımlanan Coca-Cola'nın kabarcıkları asit değil, birtakım maden sularında da doğal bulunan karbondioksit gazıdır ve gazlı içeceklere baloncuklu etkiyi vermek için eklenir. Üretim sırasında Coca-Cola’ya eklenen karbondioksit gazı belirlenen standartlar dahilindedir. Tüm besin unsurları üzere uygun şartlarda saklandığında lezzetini birinci günkü üzere korur.

Tadın değişmediği sav ediliyor fakat herkes eski tadın olmadığı konusunda hemfikir. Pekala biz kestirimde bulunmaya çalışalım, kolanın tadını hangi faktörler etkilemiş olabilir?

Akla birinci gelen neden: Materyalden kısmak.


Daha fazla karbondioksitin daha değerli olmasından mütevellit bu durum ortaya çıkmış olabilir. Ne de olsa ülkemizdeki ekonomik şartların da tesiriyle çok sayıda firma ya artırım yapıyor ya da artırım yapmak yerine eser boyutunu küçültüyor; hatta içerik kalitesini düşürüyor.

Kolanın içindeki gaz ölçüsü bu nedenle azaltılmış olabilir. Karbondioksit üretme ve ekleme maliyetinin fazla olup olmadığı hakkında bir bilgi bulunmadığı için bunu şimdilik sadece olası bir neden olarak düşünebiliriz.

Sadece kolada değil, başta dondurma olmak üzere pek çok eserin içeriği Avrupa'dakine kıyasla makûs olabiliyor.


Aynı markanın tıpkı eseri olan bir dondurmayı Avrupa'daki versiyonuyla kıyasladığınızda oradakinin meyve ve süt oranının daha fazla olduğunu görebilirsiniz. Örneğin; Algida Twister dondurmanın Türkiye'de satılanındaki süt oranı %1, meyve püresi oranı 0,4 lakin Avrupa'da satılanında süt oranı %13, meyve püresi oranı %11. Yani "coğrafya kaderdir" durumunu lezzet ve sıhhat açısından da ziyadesiyle yaşıyoruz. Bu bahse daha ayrıntılı bir formda birazdan değineceğiz.

İkinci mümkün neden: Fazla karbondioksitin sıhhat açısından sakıncalı olduğunun farkına varılmış olunabilir.


Ancak kola esasen her halükarda sağlıklı bir içecek değil. İçindeki şeker, karbondioksitten çok daha ziyanlı. Üstelik sıhhat tasası güdülmüş olsaydı glikoz şekeri yerine Avrupa'da olduğu üzere doğal şeker kullanılması koşulu koşulurdu.

Ayrıca Avrupa ülkelerinde sparkling water denilen gazlı içecekler olağan su üzere tüketildiği için bu ihtimal şimdilik uzak görünüyor.

Üçüncü ve en muhtemel neden: Franchise faktörü ve şişeleme


Dünyaca ünlü kola şirketleri, farklı ülkelerdeki franchise'larına patentle korudukları konsantresini gönderiyor. Türkiye'ye gelen bu konsantreye(muhtemelen şurup şeklinde) yaklaşık %86 oranında su katılıyor.

Daha sonra tatlandırıcılar ve karbondioksit ek ediliyor. Çeşitli kollayıcı hususlar ve asitliği düzenleyiciler de eklenince şu an içtiğimiz kola ortaya çıkıyor.

İşte en can alıcı kısım burası:

Şişelemeyi yapan şirketler sonradan katılan bu unsurlarda birtakım değişiklikler yapabilirler. Konsantre ölçüsünü değiştirebilirler, tatlandırıcılar(mısır şurubu, şeker kamışı, esmer şeker, karamel) ortasından istediklerini koyabilirler. Ve alışılmış ki karbondioksit oranını da kendileri belirleyebilirler.

Formülü ülkeye nazaran değiştirmelerinin nedeni "yerelleştirme" niyeti de olabilir.


Bir yerelleştirme taktiği örneği verelim; dünyaca ünlü bir pizza markası, ülkemizde pastırmalı pizza seçeneği de sunabiliyor. Çünkü kültür tesiri nedeniyle insanlar buna da talep gösteriyor.

Bazı milletler kolayı daha az şekerli severken kimileri daha fazla şekerli sevebilir. Pazar araştırması sonucunda Türkiye'de karbondioksitin sevilmediğini tespit etmiş olabilirler. Durum böyleyse çoğunluk nedeniyle azınlığın damak tadı bozulmuş olabilir.

Şu an nasıl bilmiyoruz lakin bir vakitler Irak'ta "Türkiye kolası" popülerdi ve oradakine nazaran daha değerliye satılırdı. Zira tıpkı marka olmasına karşın oradaki kolanın tadı daha berbattı. Görüldüğü üzere ülke faktörü bir oldukça değerli.

Özetle; bu durumun nedeni, ekonomik ve sosyokültürel bozulmanın bir sonucu üzere görünüyor.

• 
  Görsel: Coca-Cola'nın bir vakitler tat değişikliğine gitmesi üzerine düzenlenen bir protestodan.

Bu bozulma her alanda tesirini güzelden düzgüne hissettiriyor. Meğer Avrupa'nın hiçbir yerinde glikoz şurubu katılmış bir kola bulamazsınız. Açıkçası bu gidişle kolaya mentos atınca bile köpürmediğini görebiliriz.

Editör notu: Yaklaşık 4 yıldır kola içmiyorum. Ortada bir içmeyi denediğimde aslında ne kadar lezzetsiz bir şeyi yıllarca içtiğimi fark ettim. En güzeli mi, sıhhatiniz için hiç içmemek.

Kaynaklar: 1, 2, 3, 4, 5