Kontakt Dermatit

Kontakt Dermatit

Tanımlar
Dermatit, derinin üst tabakasının inflamasyonudur (yangısıdır) Derinin zararlı sanılan bir uyarana karşı verdiği yanıttır Uyaranın doğrusu zararlı olması gerekmez Bu tepki, uyaranı etkisizleştirmek üzere verilir

Kontakt dermatit, bazı maddelerin deriye aracısız temas etmesi sonucu ortaya meydana çıkan inflamatuar bir reaksiyondur Temizlikçiler, kuaförler, hemşireler, mutfak işlerinde çalışanlar, inşaat işçileri ve metal endüstrisinde çalışanlarda kontakt dermatit görülme oranı yüksektir
Kontakt dermatit, immünolojik (allerjik) ve immünolojik olmayan (irritan) şeklinde ikiye ayrılır:

1 Allerjik Kontakt Dermatit

Evvelden herhangi bir allerjen maddenin teması ile duyarlanmış deriye benzer maddenin her tarafta bağlantı etmesi ile ortaya meydana çıkan immünolojik (bağışıklık sistemi kadar başlatılan) bir reaksiyondur Kontakt dermatit tanısı konan hastaların takriben % 2530 kadarını allerjik kontakt dermatit oluşturmaktadır

Burada gecikmiş tip aşırı duyarlılık reaksiyonu söz konusudur Allerjen madde ile ilk bağlantı sonrası organizmada bu allerjene aleyhinde alınganlık gelişir Duyarlık gelişme süresi ortalama 1421 gündür Duyarlanmış organizmada allerjenin tekrar teması ile çoğunlukla 2448 saat daha sonra dermatit ortaya çıkar Allerjik kontakt dermatit en sık görülen iş hastalıklarındandır

Derinin travmatize ve enfekte olduğu takdirde allerjenin deriyi geçisi artar ve duyarlık fazla daha basit gelişir Özellikle yerel olarak uygulanan ilaçlara tabi olarak allerjik kontakt dermatit gelişme riski yüksektir

Bir Takım kişilerde allerjik kontakt dermatit oluşumuna kalıtımsal yatkınlık vardır

Kontakt allerjen bir maddeye evvelden duyarlanmış kişilerde, benzer madde ile ikinci ya da daha sonraki temaslardan 2448 saat daha sonra allerjik kontakt dermatit ortaya çıkar Göz kapakları, boyun ve genital alan en basit kontakt dermatit artan bölgeler iken avuç içi, ayak tabanı ve saçlı deri daha dirençlidir

Allerjik kontakt dermatit her yaşta görülebilir Çevresel faktörler sebebiyle kadınlarda erkeklerden azıcık daha sık rastlanır Kadınlarda kozmetiklerden, erkeklerde ise daha ziyade mesleksel olarak karşılaştıkları maddelerden meydana gelmektedir Hem gençlerde mesleki ve kozmetik allerjenler daha sık etken olurken, yaşlılarda topikal ilaçlar ön sırayı almaktadır

Allerjik kontakt dermatit'e niçin olan başlıca allerjenler; antiseptik ajanlar, tümör (zehirli sarmaşık), elementler, giysiler, ayakkabılar, kozmetikler, lastik, plastik, lokal uygulanan ilaçlar, güneşten koruyucular ve parfümlerdir

Bir allerjene aleyhinde meydana gelen hassaslık haftalarca, yıllarca hatta aşırı duyarlılıkta tüm bir ömür boyu devam edebilir Kontakt duyarlılığı olan kişilerde allerjen ile baştan temas sıklığına ve temas süresine ast olarak dermatit'te akut alevlenme ve iyileşme dönemleri izlenir

Niçin olan allerjen ile bağlantı adamakıllı kesilirse dermatit genelde birkaç hafta içinde iyileşir Allerjen ile bağlantı devam ederse dermatit kronikleşir Allerjik kontakt dermatit'in belirtilen bir gövde bölgesine lokalizasyonu ve klinik görünümü, genelde allerjen maddenin tanımlanması yönünden anahtar sözcük verebilir

Kontakt allerjenlerden bazıları ağız veya parenteral yol (enjeksiyon şeklinde) ile de vücuda alınabilir Bu durumda kontakt temas kesilse bile dermatit'in iyileşmediği görülür Hassaslık bulunan allerjen ile çapraz tepkime veren maddeler varsa bu maddeler ile de temasın kesilmemesi dermatit'in kronikleşmesine neden olur Nikel ve krom gibi çevremizde fazla yaygın yer alan kontakt allerjenlerden tamamen sakınmak imkansızdır böylece nikel ile krom'a bağlı el dermatitleri kronikleşir ve uzun yıllar iyileşmezler

Allerjik kontakt dermatitin seyrinde; yaş, kişinin kooperasyonu ve tedaviye uyumu gibi kişisel faktörlerde manâlı rol oynar Gerginlik, tetikleyici bir faktör olarak dermatitin seyrini etkileyebilir

Kaynak: DoçDr Ercan ARCA, Tıp Fak V derslik ders notları, GATA Dermatoloji AD, Ankara *