Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Kordon kanı saklanması
Doğumla ilgili verilecek kararlardan biri de bebeğin kordon kanını saklayıp saklamama kararı Bilhassa doğum yaklaştıkça bu konuda karar belirlemek zorlaşıyor Kordon kanı nedir? Saklanmasının yararı ne olabilir? Kordon kanı nasıl alınır? Alınırken bebeğe ya da anneye bir zarar verir mi?
Bebeğinizin dünyaya merhaba dediği gün onu ilk kucağınıza aldığınız anda büyük bir muhtemelen bebeğinizle ilgili pekçok hayal aklınızın bir köşesinden geçecek Onun ilk gülücüklerini, birincil adımlarını düşünüp mutlu olacaksınız Onunla ilk tanıştığınız anda sanki öncelikle anne ya da baba deyişini kulaklarınızda duymanız da hayal dünyanızı süsleyebilir Böylece fazla anne baba doğumdan anında sonra çocuklarının gelecekleri ile ilgili hayal kurmaya başlarlar Onun için yapacakları doğum günü partileri, birlikte çıkılacak tatiller, geziler hatta eğitim yaşamı ve izaç gibi hayatının dönüm noktaları bile akla gelebilir Büyük bir olasılıkla bebeğiniz ile ilgili aklınıza gelebilecek en son şey onun yakalaabileceği önemli bir hastalık olasılığıdır
Ancak, bazı annebabalar çocuklarının ileride ciddi bir hastalığa yakalanma olasılığını daha birincil günden hesaba katıyorlar ve bu olasılığa aleyhinde önlem almaya çalışıyorlar Bu önlemin adı kordon kanı saklanması
Kordon kanı nedir?
Anne karnındaki yaşamda bebek göbek kordonu ile plasantaya bağlıdır Plasenta bebek ile anne arasındaki gıda ve oksijen alış verişini karşılayan organdır Doğumdan derhal daha sonra plasenta görevini tamamlayarak doğumun üçüncü evresinde rahim dışına atılır Kordon kanı bebeğin doğumundan sonradan göbek kordonu içinde kalan kandır Bu kan bebeğin damarlarında dolaşan kandan daha farklıdır ve kan üretimde görev bölge kök hücreleri içerir
Kordon kanının önemi nedir?
İnsanın yaşamını sürdürebilmesi için vazgeçilmez bir öge olan kan esas olarak plazma adı verilen istikrarsız içerisinde bulunan üç başlıca tip hücreden oluşur Bu üç hücre kırmızı küreler (eritrosit), beyaz küreler (akyuvar) ve trombositlerdir Eritrositlerin görevi hücreler arasında oksijen ve karbondioksit taşınmasıyken lökositler organizmanın bağışıklık sisteminin temelini oluşturular Trombositler ise diğer pıhtılaşma faktörleri ile birlikte kanın pıhtılaşmasında ve kanamanın kontrolünde atama alırlar
Bu üç hücresel grubunun tümü de kemik iliğinde yer alan ve kök hücresel adı bahşedilen bir cins hücrenin farklışalması ile ortaya çıkarlar Bir başka deyişle kemik iliğindeki kök hücreler her türlü kan hücresini üretme yeteneğindedirler ve bu üretim aralıksız devam eder
Çocukluk çağı lösemileri (kan kanseri) ile bir takım kan ve bağışıklık sistemi hastalıklarının varlığında kemik iliği görevini sağlıklı olarak yerine getiremez öte yandan bu hastalıkların tedavisinde başvurulan kemopterapi ya da radyoterapi gibi uygulamalar kemik iliğindeki kök hücrelere zarar verir Hastalığın ve tedavinin türüne tarafından bazı hastalarda kemik iliği nakli kaçınılmaz olur Bu durumda hastanın kemik iliği ile ahenkli olan sağlıklı bir vericiden alınan sağlıklı kemik iliği ve kök hücreleri hasta kişiye verilerek sağlıklı kan hücrelerinin bitmiş üretimesi amaçlanır Böyle bir durumda hastanın kendi akrabaları hatta kardeşleri arasında deha uygun bir verici bulma olasılığı %25'ler civarındadır
1980'li yılların başlarında bilimadamlarının yenidoğan bebeklerin kordon kanında da kemik iliğindekine aynı kök hücrelerin bulunduğunu fark etmeleri ile birlikte kordon kanından elde edilen bu hücrelerin açıklanmış hastalıkların tedavisinde kullanılabileceği fikri ortaya çıktı Elde edilen kordon kanının belirli şartlar altında toplanıp dondurularak saklanabileceği ve daha sonra gerek duyulduğunda çözülerek kullanılabileceğini ayrım eden Dr David Harris 1992 yılında oğlunun kordon kanınını kendi laboratuvarında dondurarak sakladı sonradan bu uygulamayı halka açması ile 1994 yılında Dünyadaki ilk kordon kanı bankası Amerika Birleşmiş Devletlerinde belirlenmiş oldu Takip eden yıllar içinde dünya üstünde pekçok kordon kanı bankası kuruldu ve binlerce bebeğin kanı bu bankalarda koruma altına alındı
Kordon kanının saklanması ne işe yarar?
Kordon kanı bankalarında kanlar iki amaç için saklanmaktadır Bunlardan birincil ve en kayda değer amaç bebeğin ileride kemik iliği nakli gerektirecek bir hastalığa yakalanması durumunda kendine ait sağlıklı kök hücreleri kullanılarak tedavi edilebilmesi ve bu sayede uygun kemik iliği vericisi aranması gerekliliğinin ortadan kalkmasıdır Kişinin kendi hücreli ve dokuları ile ahenk sorunu olmayacağından bu oldukça kayda değer bir avantajdir Bir diğer maksat ise saklanan kanın sahibi izin verdiği taktirde bu kanın başka hastaların tedavilerinde kullanılmasıdır
Hastanın kendi kordon kanı ile tedavi konusunda fazla pozitif deneyim yoktur Realist almak icabında bu tür uygulamalarda hastalığın tekrar yineleme riski bulunmaktadır öte yandan bebeklerinin kordon kanının saklanmasını istek eden annebabaların belli başlı amacı bebeğin kardeşlerinde ya da yakın akrabalarında hastalık ortaya çıktığında çare açısından rahatlık sağlanmasıdır 1988 yılında Fankoni Aplastik kansızlık hastalığı bulunan bir çocuğun ilk önce kordon kanı ile çare edilmesinden bu yanlamasına yüzden pozitif hasta bu yöntem ile tedavi edilmiştir Günümüzde 40'dan pozitif hastalığın tedavisinde teorik olarak kordon kanı kullanılabilmektedir
Kişi büyüdükçe cisim hacmi arttığından kordon kanındaki kök gözenekli olan sayısı tedavide beceriksiz olmaktadır Bu yüzden kordon kanı yalnızca çocukluk ya da erken erginlik çağındaki hastaların tedavisinde kullanılabilmektedir
Kordon kanı nasıl alınır?
Bebek doğduktan derhal sonradan göbek kordonu bağlanır ve içindeki kan özel bir sistem yardımı ile torba içine toplanır Toplanan kan 36 saat içinde laboratuvara gönderilir burada kanın içindeki kök hüreler ayrıştırılarak özel yöntemler ile dondurulur ve saklanır Operasyon adi ya da sezaryen ile olan doğumlarda uygulanabilir Artı zaman almayan, basit bir işlemdir Dondurulan hücreler sonradan lüzum duyulduğunda çözülerek tedavide kullanılır Ne kadar fazla kan toplanabilirse böylece artı kök hücreli toplanmış demektir bununla beraber yaklaşık 30 60 mililitre kordon kanı alınması tatmin edici olmaktadır
Kordon kanı saklanması kimler için uygundur?
Kordon kanı saklanmasının kimler için yerinde ve zorunlu olduğu konusunda bilim çevrelerinde fikirbirliği sağlanamamıştır Nispeten yeni olan bu başvuru ile ilgili olarak iki bambaşka bakış bulunmaktadır Bazı araştırmacılar sadece ailelerinde kemik iliği nakli gerektirebilecek hastalık öyküsü yer alan çiftlerin bebeklerinde bu uygulamanın yapılmasını savunmaktadırlar Bu görüşün en kayda değer savunucusu Amerikan Pediatri Derneğidir Diğer araştırmacılar ise kök hücre çalışmalarındaki hızlı gelişimi göz önünde bulundurarak herkesin bu alternatifi kullanmalarını önermektediler İleride elde var olan kök hücrelerden yararlanılarak laboratuvar ortamında bunların farklı şekillerde kullanılabileceği olasılığı bu tür bir yaklaşımı desteklemektedir
Günümüzde kordon kanı ile çare edilebilen hastalıkardan bazıları
Çocukluk çağı lösemileri
Aplastik anemiler (kemik iliğinde gözenekli olan üretiminin olmaması)
Orak hücresel kansızlık
Talasemi
Amegakaryositik trombositopeni
Nöroblastom
Bir Takım bağışıklık yetmezlikleri
İşlemin anne ve bebek açısından hiç bir tehlike taşımaması, muhtemel bir hastalık durumunda tedavinin kemik iliği nakline tarafından daha kolay ve ucuz olması nedeniyle pekçok annebaba adayı doğum sırasında bebeklerinin kordon kanının saklanmasını istemektedirler
Kordon kanı saklanmasına karar verildiğinde beklenen doğumdan en az 12 hafta önce ilgili laboratuvar ve doğumu yaptıracak olan hekime durum bildirilmeli ve gerekli hazırlıkların yapılması sağlanmalıdır Bu sayede gerekli ekipman ve belgeler doğum hemencecik hazırlanmış bulundurulabilir
Kordon kanı bankacılığı son birkaç sene içinde ülkemizde de verilen bir hizmet haline gelmiş ve konuyla ilgili şirketler faaliyete başlamıştır Bu şirketlerin bir kısmı toplanan kanı Amerika Birleşmiş Devletleri başta olmak üzere temsilcisi oldukları şirketlerin merkezlerinin bulunduğu ülkelerde saklarken bir kısmı kendi bankalarını kurmuşlardır Ama ne eyvah ancak ülkemizde hala daha konu ile ilgili yasal düzenlemeler yapılmamış ve dolayısıyle kanları Türkiye'de saklayan şirketler açısından ruhsatlandırma başta almak üzere yasal bir zemin oluşturulamamıştır
Kök hücreler kimler için kullanılabilir?
Kordon kanı alınan bebeğin kendisi için kullanilabildiği gibi doku grubu uyduğu takdirde anne, baba ve diğer kardeşler için de kullanılabilir
Bilindiği gibi, doku grubu intibak ihtimali birinci derece akrabalar arasında en yüksektir Bu oran en yüksek kardeşlerdedir *
Doğumla ilgili verilecek kararlardan biri de bebeğin kordon kanını saklayıp saklamama kararı Bilhassa doğum yaklaştıkça bu konuda karar belirlemek zorlaşıyor Kordon kanı nedir? Saklanmasının yararı ne olabilir? Kordon kanı nasıl alınır? Alınırken bebeğe ya da anneye bir zarar verir mi?
Bebeğinizin dünyaya merhaba dediği gün onu ilk kucağınıza aldığınız anda büyük bir muhtemelen bebeğinizle ilgili pekçok hayal aklınızın bir köşesinden geçecek Onun ilk gülücüklerini, birincil adımlarını düşünüp mutlu olacaksınız Onunla ilk tanıştığınız anda sanki öncelikle anne ya da baba deyişini kulaklarınızda duymanız da hayal dünyanızı süsleyebilir Böylece fazla anne baba doğumdan anında sonra çocuklarının gelecekleri ile ilgili hayal kurmaya başlarlar Onun için yapacakları doğum günü partileri, birlikte çıkılacak tatiller, geziler hatta eğitim yaşamı ve izaç gibi hayatının dönüm noktaları bile akla gelebilir Büyük bir olasılıkla bebeğiniz ile ilgili aklınıza gelebilecek en son şey onun yakalaabileceği önemli bir hastalık olasılığıdır
Ancak, bazı annebabalar çocuklarının ileride ciddi bir hastalığa yakalanma olasılığını daha birincil günden hesaba katıyorlar ve bu olasılığa aleyhinde önlem almaya çalışıyorlar Bu önlemin adı kordon kanı saklanması
Kordon kanı nedir?
Anne karnındaki yaşamda bebek göbek kordonu ile plasantaya bağlıdır Plasenta bebek ile anne arasındaki gıda ve oksijen alış verişini karşılayan organdır Doğumdan derhal daha sonra plasenta görevini tamamlayarak doğumun üçüncü evresinde rahim dışına atılır Kordon kanı bebeğin doğumundan sonradan göbek kordonu içinde kalan kandır Bu kan bebeğin damarlarında dolaşan kandan daha farklıdır ve kan üretimde görev bölge kök hücreleri içerir
Kordon kanının önemi nedir?
İnsanın yaşamını sürdürebilmesi için vazgeçilmez bir öge olan kan esas olarak plazma adı verilen istikrarsız içerisinde bulunan üç başlıca tip hücreden oluşur Bu üç hücre kırmızı küreler (eritrosit), beyaz küreler (akyuvar) ve trombositlerdir Eritrositlerin görevi hücreler arasında oksijen ve karbondioksit taşınmasıyken lökositler organizmanın bağışıklık sisteminin temelini oluşturular Trombositler ise diğer pıhtılaşma faktörleri ile birlikte kanın pıhtılaşmasında ve kanamanın kontrolünde atama alırlar
Bu üç hücresel grubunun tümü de kemik iliğinde yer alan ve kök hücresel adı bahşedilen bir cins hücrenin farklışalması ile ortaya çıkarlar Bir başka deyişle kemik iliğindeki kök hücreler her türlü kan hücresini üretme yeteneğindedirler ve bu üretim aralıksız devam eder
Çocukluk çağı lösemileri (kan kanseri) ile bir takım kan ve bağışıklık sistemi hastalıklarının varlığında kemik iliği görevini sağlıklı olarak yerine getiremez öte yandan bu hastalıkların tedavisinde başvurulan kemopterapi ya da radyoterapi gibi uygulamalar kemik iliğindeki kök hücrelere zarar verir Hastalığın ve tedavinin türüne tarafından bazı hastalarda kemik iliği nakli kaçınılmaz olur Bu durumda hastanın kemik iliği ile ahenkli olan sağlıklı bir vericiden alınan sağlıklı kemik iliği ve kök hücreleri hasta kişiye verilerek sağlıklı kan hücrelerinin bitmiş üretimesi amaçlanır Böyle bir durumda hastanın kendi akrabaları hatta kardeşleri arasında deha uygun bir verici bulma olasılığı %25'ler civarındadır
1980'li yılların başlarında bilimadamlarının yenidoğan bebeklerin kordon kanında da kemik iliğindekine aynı kök hücrelerin bulunduğunu fark etmeleri ile birlikte kordon kanından elde edilen bu hücrelerin açıklanmış hastalıkların tedavisinde kullanılabileceği fikri ortaya çıktı Elde edilen kordon kanının belirli şartlar altında toplanıp dondurularak saklanabileceği ve daha sonra gerek duyulduğunda çözülerek kullanılabileceğini ayrım eden Dr David Harris 1992 yılında oğlunun kordon kanınını kendi laboratuvarında dondurarak sakladı sonradan bu uygulamayı halka açması ile 1994 yılında Dünyadaki ilk kordon kanı bankası Amerika Birleşmiş Devletlerinde belirlenmiş oldu Takip eden yıllar içinde dünya üstünde pekçok kordon kanı bankası kuruldu ve binlerce bebeğin kanı bu bankalarda koruma altına alındı
Kordon kanının saklanması ne işe yarar?
Kordon kanı bankalarında kanlar iki amaç için saklanmaktadır Bunlardan birincil ve en kayda değer amaç bebeğin ileride kemik iliği nakli gerektirecek bir hastalığa yakalanması durumunda kendine ait sağlıklı kök hücreleri kullanılarak tedavi edilebilmesi ve bu sayede uygun kemik iliği vericisi aranması gerekliliğinin ortadan kalkmasıdır Kişinin kendi hücreli ve dokuları ile ahenk sorunu olmayacağından bu oldukça kayda değer bir avantajdir Bir diğer maksat ise saklanan kanın sahibi izin verdiği taktirde bu kanın başka hastaların tedavilerinde kullanılmasıdır
Hastanın kendi kordon kanı ile tedavi konusunda fazla pozitif deneyim yoktur Realist almak icabında bu tür uygulamalarda hastalığın tekrar yineleme riski bulunmaktadır öte yandan bebeklerinin kordon kanının saklanmasını istek eden annebabaların belli başlı amacı bebeğin kardeşlerinde ya da yakın akrabalarında hastalık ortaya çıktığında çare açısından rahatlık sağlanmasıdır 1988 yılında Fankoni Aplastik kansızlık hastalığı bulunan bir çocuğun ilk önce kordon kanı ile çare edilmesinden bu yanlamasına yüzden pozitif hasta bu yöntem ile tedavi edilmiştir Günümüzde 40'dan pozitif hastalığın tedavisinde teorik olarak kordon kanı kullanılabilmektedir
Kişi büyüdükçe cisim hacmi arttığından kordon kanındaki kök gözenekli olan sayısı tedavide beceriksiz olmaktadır Bu yüzden kordon kanı yalnızca çocukluk ya da erken erginlik çağındaki hastaların tedavisinde kullanılabilmektedir
Kordon kanı nasıl alınır?
Bebek doğduktan derhal sonradan göbek kordonu bağlanır ve içindeki kan özel bir sistem yardımı ile torba içine toplanır Toplanan kan 36 saat içinde laboratuvara gönderilir burada kanın içindeki kök hüreler ayrıştırılarak özel yöntemler ile dondurulur ve saklanır Operasyon adi ya da sezaryen ile olan doğumlarda uygulanabilir Artı zaman almayan, basit bir işlemdir Dondurulan hücreler sonradan lüzum duyulduğunda çözülerek tedavide kullanılır Ne kadar fazla kan toplanabilirse böylece artı kök hücreli toplanmış demektir bununla beraber yaklaşık 30 60 mililitre kordon kanı alınması tatmin edici olmaktadır
Kordon kanı saklanması kimler için uygundur?
Kordon kanı saklanmasının kimler için yerinde ve zorunlu olduğu konusunda bilim çevrelerinde fikirbirliği sağlanamamıştır Nispeten yeni olan bu başvuru ile ilgili olarak iki bambaşka bakış bulunmaktadır Bazı araştırmacılar sadece ailelerinde kemik iliği nakli gerektirebilecek hastalık öyküsü yer alan çiftlerin bebeklerinde bu uygulamanın yapılmasını savunmaktadırlar Bu görüşün en kayda değer savunucusu Amerikan Pediatri Derneğidir Diğer araştırmacılar ise kök hücre çalışmalarındaki hızlı gelişimi göz önünde bulundurarak herkesin bu alternatifi kullanmalarını önermektediler İleride elde var olan kök hücrelerden yararlanılarak laboratuvar ortamında bunların farklı şekillerde kullanılabileceği olasılığı bu tür bir yaklaşımı desteklemektedir
Günümüzde kordon kanı ile çare edilebilen hastalıkardan bazıları
Çocukluk çağı lösemileri
Aplastik anemiler (kemik iliğinde gözenekli olan üretiminin olmaması)
Orak hücresel kansızlık
Talasemi
Amegakaryositik trombositopeni
Nöroblastom
Bir Takım bağışıklık yetmezlikleri
İşlemin anne ve bebek açısından hiç bir tehlike taşımaması, muhtemel bir hastalık durumunda tedavinin kemik iliği nakline tarafından daha kolay ve ucuz olması nedeniyle pekçok annebaba adayı doğum sırasında bebeklerinin kordon kanının saklanmasını istemektedirler
Kordon kanı saklanmasına karar verildiğinde beklenen doğumdan en az 12 hafta önce ilgili laboratuvar ve doğumu yaptıracak olan hekime durum bildirilmeli ve gerekli hazırlıkların yapılması sağlanmalıdır Bu sayede gerekli ekipman ve belgeler doğum hemencecik hazırlanmış bulundurulabilir
Kordon kanı bankacılığı son birkaç sene içinde ülkemizde de verilen bir hizmet haline gelmiş ve konuyla ilgili şirketler faaliyete başlamıştır Bu şirketlerin bir kısmı toplanan kanı Amerika Birleşmiş Devletleri başta olmak üzere temsilcisi oldukları şirketlerin merkezlerinin bulunduğu ülkelerde saklarken bir kısmı kendi bankalarını kurmuşlardır Ama ne eyvah ancak ülkemizde hala daha konu ile ilgili yasal düzenlemeler yapılmamış ve dolayısıyle kanları Türkiye'de saklayan şirketler açısından ruhsatlandırma başta almak üzere yasal bir zemin oluşturulamamıştır
Kök hücreler kimler için kullanılabilir?
Kordon kanı alınan bebeğin kendisi için kullanilabildiği gibi doku grubu uyduğu takdirde anne, baba ve diğer kardeşler için de kullanılabilir
Bilindiği gibi, doku grubu intibak ihtimali birinci derece akrabalar arasında en yüksektir Bu oran en yüksek kardeşlerdedir *
