iltasyazilim
FD Üye
Müslümanın her şeyden önce kalbini temizlemesi gerekir Çünkü kalp, bütün bedenin reisidir Bütün uzuvlar kalbin emrindedir Hz Peygamber sav, İnsanın bedeninde bir et parçası vardır Bu iyi olursa bütün uzuvlar iyi olur Bu kötü olursa bütün organlar bozuk olur Dikkat edin ki bu uzuv kalptirBuhârî, imân, 39; Müslim, Müsâkât, 20; Dârimî, Büyü, 1 nr 2524 buyurmuştur Yani bu, yürek denilen et parçasındaki gönüldür Bunun iyi olması, kötü ahlâktan temizlenmesi ve iyi ahlâk ile tezyin edilmesidir
Kötü ahlâk kalp hastalıklarının en büyüklerindendir Bunun tedavisi oldukça güçtür İlâçlarını iyi bilmek ve iyi kullanmak lâzımdır Huy, kalpteki meleke ve kalpteki arzu, hal demektir İnsanın itikadı, sözleri, hareketleri, hep bu kuvvetten hâsıl olmaktadır İhtiyarî hareketleri, huyunun eserleridir
Ahlâkı değiştirmek, kötüsünü yok edip yerine iyisini getirmek mümkündür Ahlâkınızı iyileşiriniz, Allah ve Resûlü‘nün ahlâkı ile ahlâklanınızhadisleri buna işarettir Zira İslâmiyet mümkün olmayan şeyi emretmez
Kötü huyların hepsi için müşterek ilâç; hastalığı, zararını, sebebini, zıddını ve ilâcın faydasını bilmektir Sonra, bu hastalığı kendinde teşhis etmek, aramak, bulmak gelir
Bu teşhisi kişi kendisi yapar Yahut bir âlimin, rehberin, mürşidi kâmilin bildirmesi ile anlar Mümin, müminin aynasıdır İnsan kendi kusurlarını zor anlar Güvendiği arkadaşına sorarak da kusurunu öğrenir Sadık olan dost, onu tehlikelerden, korkulardan muhafaza eden kimsedir
Düşmanlarının kendisine karşı kullandıkları kelimeler de insana ayıplarını tanıtmaya yarar Çünkü düşman, insanın ayıplarını arayıp yüzüne çarpar İyi arkadaşlar ise insanın ayıplarını pek görmezler Biri ibrahim b Edhem hazretlerine, ayıbını, kusurunu bildirmesi için yalvarınca, İbrahim b Edhem, Seni dost edindim Her halin, hareketlerin, bana güzel görünüyor Ayıbını başkalarına sordedi Kuşeyrî, Risale, s 295
Başkasında bir ayıp görünce, bunu kendinde aramak, kendinde bulursa bundan kurtulmaya çalışmak da kötü huyların ilâçlarındandır Mümin müminin aynasıdırBuhârî, Edebü‘lMüfred, nr 238; Ebû Davud, Edeb, 49; Tebrîzî, Mişkâtü‘lMesâbih, nr 4985; Taberânî, Mekârimü‘lAhlâk, nr 92 hadisinin mânası budur Yani başkasının ayıplarında, kendi ayıplarını görür İsâ peygambere, bu güzel ahlâkını kimden öğrendin dediklerinde, Bir kimseden öğrenmedim İnsanlara baktım Hoşuma gitmeyen huylarından uzak durdum Beğendiklerimi de yaptımdemiştir Lokman Hekim‘e, Edebi kimden öğrendin?dediklerinde, Edepsizden!dedi
Selefi sâlihinin, ashâbı kiramın, velîlerin hayat hikâyelerini okumak da iyi huylu olmaya sebep olur
Kendinde kötü huy bulunan kimse, buna yakalanmanın sebebini araştırmalı, bu sebebi yok etmeye, bunun zıddını yapmaya çalışmalıdır
Kötü huydan kurtulmak, bunun zıddını yapmak için çok uğraşmak lâzımdır Çünkü insanın alıştığı şeyden kurtulması zordur Bu da ancak Allah Teâlâ‘nın rızâsını ve sevgisini her şeye tercih etmek, O‘nu her şeyden önde tutmak, O‘nun yasak ettiği ve gazabına sebep olan şeylerden sakınmakla olur Kalplerin sıhhati ve hayat sahibi olması ancak bununla mümkün olur Bunlar ise sadece Resûlullah Efendimiz sav ve onun vârisi, vekili olan mürşidi kâmillerin vasıtasıyla elde edilir
İyi huylu olmak ve iyi ahlâkını muhafaza edebilmek için, sâlih kimselerle, iyi huylularla arkadaşlık etmelidir, insanın ahlâkı, arkadaşının huyu gibi olur Ahlâk, hastalık gibi bulaşıcıdır Kötü huylu ile arkadaşlık etmemelidir Büyüklerden Hamdûn elKassâr ks, Kimde iyi bir haslet görürsen, sakın ondan ayrılma ki o iyilikten sana da bulaşsındemiştir Sülemî, Tabakatü‘sSûfiyye, s 128; İbnü‘lMülakkın, Tabakatü‘lEvliyâ, s 359
Kötü huylu kimselerle sohbet edip arkadaşlıkta bulunanlara, onların kötü sıfatları sirayet eder İyi kimselerle sohbet eden kimselere de o kâmil kimselerin kemalleri sirayet eder
Şeyh Sa‘dîi Şîrâzî hazretleri bir beytinde der ki:
Bir gün hamama gittiğimde hoş kokulu birçamur gördüm
Dostumun elinden elime ulaştı
Ona dedim ki: Misk mi amber misin?
Ki gönülleri yakan kokundan mest oldum
Cevap olarak dedi ki: Ben naçiz bir çamurum
Lâkin bir müddet gül ile beraber bulundum
Onunla oturmam bende bu kemal eseri bıraktı
Eğer böyle olmazsa ben bildiğiniz gibi bir çamurum
Ancak azizlerin saçlarında ve sakallarında yer buldum, aziz oldum
Aslında hor ve bayağı bir toprağımMuhammed Diyâüddin, Mektûbât, 14 Mektup; Şahı Hazne, Mektûbât, 12 Mektup; Eşrefi Rûmî, Müzekki‘nNüfus, s 449
Yine bu büyük zat şöyle demiştir: Halkın, Kabe örtüsünü öptüğünü görüyorsun O, ipek böceğinin kozasından yapıldığı için şöhret bulmadı Birkaç gün bir mukaddesle bir arada bulundu da onun için aziz olduYani birkaç gün o örtü Kabe duvarına asıldı
Faydasız şeylerden, oyunlardan, zararlı şakalaşmaktan ve münakaşa etmekten uzak durmalıdır İlim öğrenmeye ve faydalı işler yapmaya ve iyi insanlarla birlikte olmaya çalışmalıdır Ahlâkı bozan, şehveti harekete getiren radyo ve televizyon programlarından da sakınmalıdır
Kötü ahlâk kalp hastalıklarının en büyüklerindendir Bunun tedavisi oldukça güçtür İlâçlarını iyi bilmek ve iyi kullanmak lâzımdır Huy, kalpteki meleke ve kalpteki arzu, hal demektir İnsanın itikadı, sözleri, hareketleri, hep bu kuvvetten hâsıl olmaktadır İhtiyarî hareketleri, huyunun eserleridir
Ahlâkı değiştirmek, kötüsünü yok edip yerine iyisini getirmek mümkündür Ahlâkınızı iyileşiriniz, Allah ve Resûlü‘nün ahlâkı ile ahlâklanınızhadisleri buna işarettir Zira İslâmiyet mümkün olmayan şeyi emretmez
Kötü huyların hepsi için müşterek ilâç; hastalığı, zararını, sebebini, zıddını ve ilâcın faydasını bilmektir Sonra, bu hastalığı kendinde teşhis etmek, aramak, bulmak gelir
Bu teşhisi kişi kendisi yapar Yahut bir âlimin, rehberin, mürşidi kâmilin bildirmesi ile anlar Mümin, müminin aynasıdır İnsan kendi kusurlarını zor anlar Güvendiği arkadaşına sorarak da kusurunu öğrenir Sadık olan dost, onu tehlikelerden, korkulardan muhafaza eden kimsedir
Düşmanlarının kendisine karşı kullandıkları kelimeler de insana ayıplarını tanıtmaya yarar Çünkü düşman, insanın ayıplarını arayıp yüzüne çarpar İyi arkadaşlar ise insanın ayıplarını pek görmezler Biri ibrahim b Edhem hazretlerine, ayıbını, kusurunu bildirmesi için yalvarınca, İbrahim b Edhem, Seni dost edindim Her halin, hareketlerin, bana güzel görünüyor Ayıbını başkalarına sordedi Kuşeyrî, Risale, s 295
Başkasında bir ayıp görünce, bunu kendinde aramak, kendinde bulursa bundan kurtulmaya çalışmak da kötü huyların ilâçlarındandır Mümin müminin aynasıdırBuhârî, Edebü‘lMüfred, nr 238; Ebû Davud, Edeb, 49; Tebrîzî, Mişkâtü‘lMesâbih, nr 4985; Taberânî, Mekârimü‘lAhlâk, nr 92 hadisinin mânası budur Yani başkasının ayıplarında, kendi ayıplarını görür İsâ peygambere, bu güzel ahlâkını kimden öğrendin dediklerinde, Bir kimseden öğrenmedim İnsanlara baktım Hoşuma gitmeyen huylarından uzak durdum Beğendiklerimi de yaptımdemiştir Lokman Hekim‘e, Edebi kimden öğrendin?dediklerinde, Edepsizden!dedi
Selefi sâlihinin, ashâbı kiramın, velîlerin hayat hikâyelerini okumak da iyi huylu olmaya sebep olur
Kendinde kötü huy bulunan kimse, buna yakalanmanın sebebini araştırmalı, bu sebebi yok etmeye, bunun zıddını yapmaya çalışmalıdır
Kötü huydan kurtulmak, bunun zıddını yapmak için çok uğraşmak lâzımdır Çünkü insanın alıştığı şeyden kurtulması zordur Bu da ancak Allah Teâlâ‘nın rızâsını ve sevgisini her şeye tercih etmek, O‘nu her şeyden önde tutmak, O‘nun yasak ettiği ve gazabına sebep olan şeylerden sakınmakla olur Kalplerin sıhhati ve hayat sahibi olması ancak bununla mümkün olur Bunlar ise sadece Resûlullah Efendimiz sav ve onun vârisi, vekili olan mürşidi kâmillerin vasıtasıyla elde edilir
İyi huylu olmak ve iyi ahlâkını muhafaza edebilmek için, sâlih kimselerle, iyi huylularla arkadaşlık etmelidir, insanın ahlâkı, arkadaşının huyu gibi olur Ahlâk, hastalık gibi bulaşıcıdır Kötü huylu ile arkadaşlık etmemelidir Büyüklerden Hamdûn elKassâr ks, Kimde iyi bir haslet görürsen, sakın ondan ayrılma ki o iyilikten sana da bulaşsındemiştir Sülemî, Tabakatü‘sSûfiyye, s 128; İbnü‘lMülakkın, Tabakatü‘lEvliyâ, s 359
Kötü huylu kimselerle sohbet edip arkadaşlıkta bulunanlara, onların kötü sıfatları sirayet eder İyi kimselerle sohbet eden kimselere de o kâmil kimselerin kemalleri sirayet eder
Şeyh Sa‘dîi Şîrâzî hazretleri bir beytinde der ki:
Bir gün hamama gittiğimde hoş kokulu birçamur gördüm
Dostumun elinden elime ulaştı
Ona dedim ki: Misk mi amber misin?
Ki gönülleri yakan kokundan mest oldum
Cevap olarak dedi ki: Ben naçiz bir çamurum
Lâkin bir müddet gül ile beraber bulundum
Onunla oturmam bende bu kemal eseri bıraktı
Eğer böyle olmazsa ben bildiğiniz gibi bir çamurum
Ancak azizlerin saçlarında ve sakallarında yer buldum, aziz oldum
Aslında hor ve bayağı bir toprağımMuhammed Diyâüddin, Mektûbât, 14 Mektup; Şahı Hazne, Mektûbât, 12 Mektup; Eşrefi Rûmî, Müzekki‘nNüfus, s 449
Yine bu büyük zat şöyle demiştir: Halkın, Kabe örtüsünü öptüğünü görüyorsun O, ipek böceğinin kozasından yapıldığı için şöhret bulmadı Birkaç gün bir mukaddesle bir arada bulundu da onun için aziz olduYani birkaç gün o örtü Kabe duvarına asıldı
Faydasız şeylerden, oyunlardan, zararlı şakalaşmaktan ve münakaşa etmekten uzak durmalıdır İlim öğrenmeye ve faydalı işler yapmaya ve iyi insanlarla birlikte olmaya çalışmalıdır Ahlâkı bozan, şehveti harekete getiren radyo ve televizyon programlarından da sakınmalıdır