Kriz kâhininden korkutan korona tahmini : İflaslar artacak

New York Üniversitesi'nde profesör olarak misyon yapan Roubini, 1929-1932 devrindeki büyük buhrana gönderme yaparak "daha büyük buhran kaçınılmaz" dedi.

2008 krizinden iki yıl evvel ABD’de mesken kredilerinin geri ödemelerinde sorun olduğunu tespit ederek global ekonomik krizi varsayım eden isimlerden biri olarak tarihe geçen Prof. Dr. Nouriel Roubini, corona virüsü salgınıyla birlikte global iktisatta buhran yaşanacağı öngörüsünde bulundu.

Milletlerarası Para Fonu (IMF) mevcut durumu 1929-1932 periyodunda ABD’de başlayıp tüm dünyaya yayılan ve “büyük buhran” olarak isimlendirilen ekonomik krize gönderme yaparak “büyük tecrit” olarak isimlendirmişti.

“KRİZ UZUN SÜRECEK”



New York Üniversitesi’nden Roubini ise İngiliz The Guardian gazetesinde yayımlanan yazısından “2020’de daha büyük buhran kaçınılmaz” tabirini kullandı.

Salgından evvel de global iktisatta dert verici ve riskli eğilimler olduğuna dikkat çeken Roubini, sert ve uzun periyodik bir kriz manasına gelen L formunda bir buhranın çok mümkün olduğunu öne sürdü.

Roubini, öngörüsüne dair 10 nedeni şöyle sıraladı:

1- BORÇ KRİZİ İFLASLARI TETİKLEYECEK

Açıklar borç krizi ve iflas riskini artırıyor. Salgına karşı alınan önlemler, aslında kamu borç düzeyleri birçok ülkede yüksek ve sürdürülemez düzeylerde iken, bütçe açıklarını önemli formda artırıyor.

Birçok kişi ve firma için gelir kaybı, özel bölüm borçlarının da sürdürülemez düzeylere geleceğini gösteriyor. Bu da kitlesel iflaslara neden olabilir. Bu nedenle, 2008 krizi sonrasında yaşanan süratli toparlanmanın tersine uzun vadeli sakinlik yaşanabilir.

2- SALGIN SIHHAT HARCAMALARINI, O DA BORÇLARI ARTIRACAK

Gelişmiş ülkelerdeki demografik saatli bomba ikinci faktör. Salgın, sıhhat sistemlerine çok daha fazla harcama yapılmasının gerektiğini gösteriyor. Gelişmiş ülkelerin birçoklarında nüfus yaşlı olduğu için, sıhhat masraflarını fonlamak da borçları artıracak.

3- EMTİA FİYATLARI VE FİYATLAR DÜŞECEK, BU DA İFLASLARI ARTIRACAK



Üçüncü faktör, artan deflasyon (fiyatlar genel düzeyinde düşüş) riski. Salgın derin bir sakinliğin yanı sıra, petrol ve endüstriyel metaller üzere emtialarda fiyat çöküşlerine neden oluyor. Bu durum hem eserlerde hem de fiyatlarda deflasyona neden olabilir. Bu durum da borç ve iflas riskini artırıyor.

4- PARA ÜNİTELERİNİN KIYMETİ DÜŞECEK, STAGFLASYON OLACAK

Dördüncü faktör, para ünitelerinin bedellerindeki düşüş olacak. Merkez bankaları deflasyonla çaba etmeye ve faiz oranlarının artışı riskini önlemeye çalışırken, para siyasetleri klasik formların daha da dışına çıkacak. Hükümetler, açıkları kapatmak ve buhranı önlemek için kısa vadede para basılmasına muhtaçlık duyacak. Lakin globalleşmeden geriye dönülmesi ve artan korumacılık kaynaklı kalıcı arz şoku, stagflasyonu (durgunluk ile yüksek enflasyonun birlikteliği) kaçınılmaz kılacak.

5- DİJİTALLEŞME İŞSİZLİĞİ ARTIRACAK, FİYATLARI DÜŞÜRECEK

Dijitalleşmedeki artış, ekonomik bozulmayı artıracak. Milyonlarca insan işini kaybederken, milyonlarca kişinin de fiyatları düşecek. Gelir ve servet eşitsizliği artacak. Arz zincirindeki şoklara karşı gelişmiş ekonomiler, üretimi düşük maliyetli bölgelerden yüksek maliyetli kendi ülkelerine çekecek. Fakat bu durum, otomasyonu artıracak ve bu durum fiyatlar üzerinde aşağı istikametli baskı oluşturacak. Popülizm, milliyetçilik ve yabancı düşmanlığı artacak.

6- KORUMACILIK İÇİN KISITLAMALAR SIKILAŞACAK

Altıncı faktör, globalleşmenin geri çevrilmesi. Salgın, balkanlaştırma ve parçalama eğilimlerini hızlandıracak. ABD ve Çin, daha süratli ayrışacak. Birçok ülke korumacılık tedbirlerini artıracak. Salgın sonrasında eserlerin, hizmetlerin, sermayenin, emeğin, teknolojinin, datanın ve bilginin sirkülasyonu üzerindeki kısıtlamalar sıkılaşacak.

7- POPÜLİZM YÜKSELECEK



Popülist başkanlar, ekonomik zayıflıktan, kitlesel işsizlikten ve artan eşitsizlikten birçok örnekte faydalanıyor. Artan ekonomik güvensizlik ortamında, krizin sorumlusu olarak yabancıları gösterme eğilimi güçlenecek. Mavi yakalı personeller ve orta sınıfın geniş bölümleri, ticaret ve mülteciler konusundaki kısıtlama teklifleri başta olmak üzere popülist söyleme daha hassas hale gelecek.

8- ABD İLE ÇİN ORTASINDAKİ AYRIŞMA ŞİDDETLENECEK

ABD ile Çin ortasındaki jeostratejik ayrılık artacak. İki ülke ortasında ticaret, teknoloji, yatırım, bilgi ve para siyasetlerindeki ayrışma şiddetlenecek.

9- SİBER SAVAŞ VE ASKERİ ÇATIŞMALAR OLABİLİR

Diplomatik ayrılıklar, ABD ile rakipleri Çin, Rusya, İran ve Kuzey Kore ortasında yeni bir soğuk savaşa neden olacak. ABD başkanlık seçimlerinin yaklaşmasıyla, siber savaş riski artıyor ve bu durum askeri çatışmaya bile dönüşebilir.



Teknoloji, geleceğin sanayilerinin denetiminde ve salgınlarla gayrette kilit silah olduğu için, ABD’de özel teknoloji şirketleri giderek ulusal güvenlik sisteminin daha fazla kesimi haline gelecek.

10- 2030’LARDA TAHMİNEN ÇÖZÜLEBİLİR

Son risk ise, bir finansal krizden çok daha fazla ekonomik tahribat yaratabilecek olan çevresel bozulma. Salgınlar üzere iklim krizi de insanların neden olduğu felaketler. Zayıf sıhhat ve hijyen standartları, doğal sistemlere ziyan verilmesi, bu felaketlere yol açıyor.

Bu 10 risk, global ekonomiyi umutsuz bir 10 yıla sürükleyebilecek kusursuz bir fırtınaya neden olabilir. 2030’larda teknoloji ve daha mahir siyasi liderlikler, bu sıkıntıları tahminen azaltabilir ya da çözebilir.