Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Kuran Hatimi İle Merak Edilenler
Apartmanımızdaki kadınlar toplanıp mukabele okuyoruz. Bazı meselelerimiz oluyor:
I - En güzel hatim nasıl olmalıdır?
2- Kadın adetli iken Kur`an`ı dinleyebilir ve yüzünden takip edebilir mi?
3- "Ha`mim" ler tek seferde okunacak deniyor doğru mudur?
4- Hatim duası nasıl olmalıdır?
5- Kur'an-ı Kerim dinleyen ya da her satırı yerine bir ihlas okuyan hatmetmiş olur mu?
Önce Kur`an`ı okumaktan maksadın onu anlamak ve yaşamak olduğunu söyleyelim. Bu yüzden camide yapılan va`zı dinlemek, (manasını anlamadığı) Kur`an dinlemekten daha sevaptır denmiştir.( F. Hindiye V/317 ) Yine bu yüzden, manasını düşünme mümkün olamıyacağı için Kur`an`ı üç günden kısa sürede hatmetmek mekruhtur denmiştir.( F. Hindiye V/318) Çünkü Kur`an`ın kendi ifadesi ile o "hayatta olanları uyarmak için" indirilmiştir. Okunması da, yaşanmasını sağlayacağı için ibadettir. Onun için en güzel hatim; herhalde Kur`an`ın anlamaya çalışarak okunduğu hatimdir. Hepsini anlayamayan, imkanı kadar anlar. Mesela Ramazanda mukabele okuyan kadınlar-erkekler, hiç olmazsa her cüzden bir sayfanın mealini, sağlam bir mealden okuyarak manasını düşünebilir ve böylece Kur`an`ın ne olduğunu bir nebze anlayabilirler. Kur`an`ı bir yılda bir kere hatmedebilen onu terketmiş olmaktan kurtulmuş olur. Hafızların ise kırk günde bir hatmetmesi güzeldir. (F. Hindiye V/317)
Hatmin bitirilişinde "ihlas suresi"ni üç defa okumanın hoş olmadığını söyleyen fıkıhçılar varsa da, çoğunluk bunun güzel olacağını, bunun okuma esnasında yapılan hatalar için bir telafi sayılacağını söylemişlerdir. Kur`an`ı Kerimi dinleyen dinlemiş olma sevabı, okuyan da okumuş olma sevabı alır. Dinleyen okumuş olmaz. Ancak gaye Kur`an`ı hatmetmek değil, düşünmek ve anlamak olduğu için, dinleyen okuyandan daha çok sevap alır. Çünkü dinlerken daha iyi düşünülür. Ama müslümanın Kur`an okumayı bilmesi de ayrı bir görevdir.
Durum böyle olunca her satır için bir "Ihlas" okuyan da Kur`an`ın tamamını okumuş olmaz, satırları sayısınca "ihlas" okumuş olur.( F. Hindiye V/317) Öyle yapacağına okuyanı dinlemesi ve bir yandan da okumayı öğrenmeye çalışması, Allahu a`lem, daha sevap olur.
"Ha-mim"lerin tek seferde okunacağına dair hiçbirşey bi1miyoruz.
Adetli kadın Kur`an`a bakabilir, dinleyebilir; dinlemelidir.
Hatim duasına gelince: Bu da günümüzde bir takım bid`atlara konu olan bir meseledir. Gerçi: "Kur`an-ı hatmedenin kabul edilecek bir duası vardır" anlamında iki hadis rivayet edilmiştir.( Suyuti, el-Cami`us-sağir) Ancak bunlar meşhur hadis kitaplarında bulunmadıktan başka, çok zayıf kabul edilen hadislerdir. Bu yüzden Hanefilere göre hatim yapıldığında cemaatle dua yapmak uygun görülmemiştir; çünkü bu konuda Rasulullah`tan birşey nakledilmemiştir.( Hindiye V/318) Hele duada.okuyanların ve kendileri için okunanların isimlerini zikretmek riyaya ve gösterişe sebep olabilir. Toplulukta hatim duası yapmanın sakıncalı görülmesi riya ve gösterişe uygun olma ihtimalinden kaynaklanabilir. Ayrıca bu hadislerle, zayıf da olsalar, fazilet babında amel edilebilir ve gösterişe ve riyaya girmeden yapılırsa inşallah bir sakıncası olmaz. Enes b. Malik`in hatim yaptığında eşini ve çocuklarını toplayıp dua yapmış olması da bunu destekler. Böyle olursa hatim duası müstehap olur, demişlerdir.
Ibn Merduye`nin Ebu Hureyre`den naklettiğine göre: "Rasulullah Kur`an`ı hatmettiği zaman ayakta dua ederlerdi". Beyhaki`nin "Şu`abü`1-İman"da kaydettiğine göre Rasulullah (s.a.s):"Kim Kur`an`ı okur da Rabbine hamdeder, O`nun Rasulüne salat eder ve Rabbinden mağfiret dilerse, karşılığında hayrı talep etmiş olur." buyurmuştur. Beyhaki`nin yine aynı yerde Ebu Ca`fer`den naklettiğine göre Ali b. Hüseyin Rasulullah`ın Kur`an`ı hatmettiğinde, ayakta olarak O`na yanaşır hamdle hamdettiğini ve ... dua ettiğini söylemiştir. Ibn Durays`in nakline göre Abdullah b. Mes`ud: "Kur`an`ı hatmedenin kabul olacak bir duası vardır" demiştir.( Buraya kadar olan rivayetler için bk. Suyuti, ed-Dürru`1-mensur VNI/698-99) Demek ki bu söz hadis değil, Ibn Mes`ud`un sözüdür. Abde b. Lübabe ve Mücahid: "Kur`an hatmedildiğinde yapılan duanın makbul olduğu söylenirdi" demişlerdir.( Suyuti, et-Tibyan fi-adab-i hameleti`1-Kur`an 126; Darimi, Sünen N/470; Nevevi el-Ezkar`da, Hakem b. Uteybe`den sahih senetlerle rivayet edildiğini söyler
2) Ibrahim (en-Nehai) demiştir ki: "Kişi Kur`an`ı gündüz okursa, melekler ona akşama kadar salat ederler, gece okursa sabaha kadar salat ederler." Süleyman el-A`mes: "İşte bu yüzden arkadaşlanmızın gecenin ve gündüzün başında hatmetmek istediklerini gördüm" demiştir.( Darimi N/469; Benzer sözler başkalarından da rivayet edilmiştir. (Nevevi, el-Ezkar 87) Malik b. Dinar`ın: "Kur`an`ın hatmedilişinde hazır bulunun" dediği vakidir.( Bu ve önceki iki rakamın alıntıları için bk. ed-Durays el-Beceli, Fedailü`1-Kur`an, (Tahki"k: Gazve Bedir, Dimesk 1408-1987) 44-45)
Apartmanımızdaki kadınlar toplanıp mukabele okuyoruz. Bazı meselelerimiz oluyor:
I - En güzel hatim nasıl olmalıdır?
2- Kadın adetli iken Kur`an`ı dinleyebilir ve yüzünden takip edebilir mi?
3- "Ha`mim" ler tek seferde okunacak deniyor doğru mudur?
4- Hatim duası nasıl olmalıdır?
5- Kur'an-ı Kerim dinleyen ya da her satırı yerine bir ihlas okuyan hatmetmiş olur mu?
Önce Kur`an`ı okumaktan maksadın onu anlamak ve yaşamak olduğunu söyleyelim. Bu yüzden camide yapılan va`zı dinlemek, (manasını anlamadığı) Kur`an dinlemekten daha sevaptır denmiştir.( F. Hindiye V/317 ) Yine bu yüzden, manasını düşünme mümkün olamıyacağı için Kur`an`ı üç günden kısa sürede hatmetmek mekruhtur denmiştir.( F. Hindiye V/318) Çünkü Kur`an`ın kendi ifadesi ile o "hayatta olanları uyarmak için" indirilmiştir. Okunması da, yaşanmasını sağlayacağı için ibadettir. Onun için en güzel hatim; herhalde Kur`an`ın anlamaya çalışarak okunduğu hatimdir. Hepsini anlayamayan, imkanı kadar anlar. Mesela Ramazanda mukabele okuyan kadınlar-erkekler, hiç olmazsa her cüzden bir sayfanın mealini, sağlam bir mealden okuyarak manasını düşünebilir ve böylece Kur`an`ın ne olduğunu bir nebze anlayabilirler. Kur`an`ı bir yılda bir kere hatmedebilen onu terketmiş olmaktan kurtulmuş olur. Hafızların ise kırk günde bir hatmetmesi güzeldir. (F. Hindiye V/317)
Hatmin bitirilişinde "ihlas suresi"ni üç defa okumanın hoş olmadığını söyleyen fıkıhçılar varsa da, çoğunluk bunun güzel olacağını, bunun okuma esnasında yapılan hatalar için bir telafi sayılacağını söylemişlerdir. Kur`an`ı Kerimi dinleyen dinlemiş olma sevabı, okuyan da okumuş olma sevabı alır. Dinleyen okumuş olmaz. Ancak gaye Kur`an`ı hatmetmek değil, düşünmek ve anlamak olduğu için, dinleyen okuyandan daha çok sevap alır. Çünkü dinlerken daha iyi düşünülür. Ama müslümanın Kur`an okumayı bilmesi de ayrı bir görevdir.
Durum böyle olunca her satır için bir "Ihlas" okuyan da Kur`an`ın tamamını okumuş olmaz, satırları sayısınca "ihlas" okumuş olur.( F. Hindiye V/317) Öyle yapacağına okuyanı dinlemesi ve bir yandan da okumayı öğrenmeye çalışması, Allahu a`lem, daha sevap olur.
"Ha-mim"lerin tek seferde okunacağına dair hiçbirşey bi1miyoruz.
Adetli kadın Kur`an`a bakabilir, dinleyebilir; dinlemelidir.
Hatim duasına gelince: Bu da günümüzde bir takım bid`atlara konu olan bir meseledir. Gerçi: "Kur`an-ı hatmedenin kabul edilecek bir duası vardır" anlamında iki hadis rivayet edilmiştir.( Suyuti, el-Cami`us-sağir) Ancak bunlar meşhur hadis kitaplarında bulunmadıktan başka, çok zayıf kabul edilen hadislerdir. Bu yüzden Hanefilere göre hatim yapıldığında cemaatle dua yapmak uygun görülmemiştir; çünkü bu konuda Rasulullah`tan birşey nakledilmemiştir.( Hindiye V/318) Hele duada.okuyanların ve kendileri için okunanların isimlerini zikretmek riyaya ve gösterişe sebep olabilir. Toplulukta hatim duası yapmanın sakıncalı görülmesi riya ve gösterişe uygun olma ihtimalinden kaynaklanabilir. Ayrıca bu hadislerle, zayıf da olsalar, fazilet babında amel edilebilir ve gösterişe ve riyaya girmeden yapılırsa inşallah bir sakıncası olmaz. Enes b. Malik`in hatim yaptığında eşini ve çocuklarını toplayıp dua yapmış olması da bunu destekler. Böyle olursa hatim duası müstehap olur, demişlerdir.
Ibn Merduye`nin Ebu Hureyre`den naklettiğine göre: "Rasulullah Kur`an`ı hatmettiği zaman ayakta dua ederlerdi". Beyhaki`nin "Şu`abü`1-İman"da kaydettiğine göre Rasulullah (s.a.s):"Kim Kur`an`ı okur da Rabbine hamdeder, O`nun Rasulüne salat eder ve Rabbinden mağfiret dilerse, karşılığında hayrı talep etmiş olur." buyurmuştur. Beyhaki`nin yine aynı yerde Ebu Ca`fer`den naklettiğine göre Ali b. Hüseyin Rasulullah`ın Kur`an`ı hatmettiğinde, ayakta olarak O`na yanaşır hamdle hamdettiğini ve ... dua ettiğini söylemiştir. Ibn Durays`in nakline göre Abdullah b. Mes`ud: "Kur`an`ı hatmedenin kabul olacak bir duası vardır" demiştir.( Buraya kadar olan rivayetler için bk. Suyuti, ed-Dürru`1-mensur VNI/698-99) Demek ki bu söz hadis değil, Ibn Mes`ud`un sözüdür. Abde b. Lübabe ve Mücahid: "Kur`an hatmedildiğinde yapılan duanın makbul olduğu söylenirdi" demişlerdir.( Suyuti, et-Tibyan fi-adab-i hameleti`1-Kur`an 126; Darimi, Sünen N/470; Nevevi el-Ezkar`da, Hakem b. Uteybe`den sahih senetlerle rivayet edildiğini söyler
2) Ibrahim (en-Nehai) demiştir ki: "Kişi Kur`an`ı gündüz okursa, melekler ona akşama kadar salat ederler, gece okursa sabaha kadar salat ederler." Süleyman el-A`mes: "İşte bu yüzden arkadaşlanmızın gecenin ve gündüzün başında hatmetmek istediklerini gördüm" demiştir.( Darimi N/469; Benzer sözler başkalarından da rivayet edilmiştir. (Nevevi, el-Ezkar 87) Malik b. Dinar`ın: "Kur`an`ın hatmedilişinde hazır bulunun" dediği vakidir.( Bu ve önceki iki rakamın alıntıları için bk. ed-Durays el-Beceli, Fedailü`1-Kur`an, (Tahki"k: Gazve Bedir, Dimesk 1408-1987) 44-45)
