Matematik Terimler Sözlüğü

A
Açı : Başlangıç noktaları benzer olan iki ışının birleşimine açı denir

Açı ortay : Üçgenin bir açısını ortalayan ışının, köşe ile kenar aralarında kalan doğru parçasına açıortay denir Üçgenin iç açı ortayları iç bölgede bir noktada kesişir

Tartma merkezi : Bir üçgende üç kenarortay bir noktada kesişir Kesim noktasına tartma merkezi denir Ağırlık merkezi G ile gösterilir

Daha Alçak Küme : A ve B iki küme olmak üzere A nın her elamanı B nin de elemanı oluyorsa A ya B nin daha alçak kümesi denir B ye de A nın kapsayan kümesi denir Her küme kendisinin bir alt kümesidir Abes küme her kümenin bir alt kümesidir

Daha Aşağı küme sayısı : Kümenin eleman sayısını n ile gösterirsek alt küme sayısı 2n dir Boş kümenin aşt küme sayısı 1 dir

Asal sayılar : 1 ve kendisinden diğer hiçbir sayma sayısı ile bölünemeyen 1 den büyük tam sayılara asal sayılar denir 2,3,5,7,11,… kümesinin elemanları birer asal sayıdır 2 den diğer çift asal rakam yoktur

Asal çarpanlara ayırma : Bir sayıyı asal çarpanlarının çarpımı olarak yazmaya asal çarpanlara ayırma denir Sayı asal çarpanlarına ayrılırken, en küçük asal rakam olan 2 ’den başlayarak sırasıyla (2,3,5,7,11,13…) asal sayılarına bölünür Birim 1 oluncaya dek bölmeye devam edilir

Aralarında asal sayılar : 1 den diğer fazla müşterek böleni olmayan sayma sayılarına aralarında asal sayılar denir Örnek : 4 ile 9 arasında asaldır 7 ile 11 arasında asaldır

Ardarda sayılar : Kendisinden önce ve sonradan gelen sayılara bir kural ile yan olan sayılara ardışık sayılar denir

Aritmetik sıradan : Verilen rakam dizisindeki terimlerin toplamının, terim sayısına bölünmesiyle elde edilen değerdir Örnek : 3, 7, 17, 23 sayılarının aritmetiksel ortalaması (3+7+17+23)4 11

Asal Çarpanlara Ayırma : Bir sayının en minik asal sayıdan açılmak üzere sıra ile bölünüp 1 kalıncaya kadar devamlı bölme işlemine asal çarpanlara ayırma denir

Ayrık küme : Müşterek elemanı olmayan kümelere ayrık kümeler denir


B

Basamak : Bir sayıda rakamların yazıldığı yerlere denir

Basamak değeri : Rakamların, sayıda bulunduğu basamağa tarafından gösterdiği değerlere denir Misal : 1048 sayısındaki 4 rakamının basamak değeri 40 ’tır

Kolay kesir : Payı paydasından mutlak değerce küçük olan kesre kolay kesir denir Örnek : 25, 79

Alaşım kesir : Payı paydasından mutlak değerce büyük veya eşdeğer olan kesre alaşım kesir denir Örnek : 15, 94, 95

Binom açılımı : (x ± y)n nin x ile y kuvvetlerinin toplamı ve çarpımı biçiminde yazılmasına binom açılımı denir

Birinci dereceden bir bilinmeyenli denklemler : a, b Î R ve a ¹ 0 almak üzere; ax + b 0 eşitliğine birinci dereceden bir bilinmeyenli denklemler denir Bu eşitlikteki x e bilinmeyen a ve b ye de katsayı adı verilir

Birinci dereceden iki bilinmeyenli denklemler : a, b,c Î R ve a ¹ 0 , b ¹ 0 elde etmek üzere; ax + by c şeklindeki eşitliklere birinci dereceden iki bilinmeyenli denklemler denir

Birleşim : A ve B kümelerinin elemanlarından oluşan kümeye A ile B nin sentez kümesi denir ve A È B ile gösterilir

Manâsız küme : Elemanı olmayan kümeye anlamsız küme denir Æ vey ile gösterilir

Bölük : Doğal sayıları daha kolay okumak ve kâğıda dökmek için sağdan sola içten üçlü gruplara ayırırız Bu üçlü gruplara bölük denir Bölükler en sağındaki basamakların ismini alırlar Her basamak sağındaki basamağın 10 katına eşittir

Bütünler açılar : Ölçüleri toplamı 180° olan komşu açılara bütünler açılar denir


Ç

Çap : Merkezden geçen kirişe çap denir En büyük kiriş çaptır

Çember : Bir düzlemde, sabit bir noktadan eşdeğer uzaklıktaki noktaların kümesine çember denir

Çeşitkenar üçgen : Kenarları ayrı uzunlukta olan üçgenlerdir

Çevre açı : Köşesi bir çember üstünde yer alan ve kenarları birer kiriş olan açıya çevre açı denir Ölçüsü gördüğü yayınlama ölçüsünün yarısına eşittir

Çift rakam : n bir bütün rakam elde etmek şartıyla; 2n genel ifadesiyle belirtilen bütün sayılardır Diğer bir açıklama ile 2 ile bölündüğünde kalanı 0 olan tam sayılara çift sayı denir Çift sayılar kümesi : Ç …,4,2,0,2,4,… biçiminde gösterilir

Çokgen : Herhangi üçü bir doğru üzerinde bulunmayan noktaların birleştirilmesiyle oluşturulan kapalı şekillere çokgen denir Çokgenler kenar sayılarına tarafından adlandırılır Örnek : 4 kenarlı bir çokgene dörtgen, 6 kenarlı bir çokgene altıgen denir

Tahlil : Bir rakam, kendi basamağındaki rakamın basamak değeri ile çarpılıp toplanması ile bulunur Misal : a,b,c birer sayı elde etmek üzere, ab 10a ab iki basamaklı sayı ya da abc 100a+10b+c abc üç basamaklı bir sayı *