Mevsimler Nasıl Oluşur

Mevsimlerin oluşumu hakkında bilgi
Mevsimlerin oluşumu

Dünya her zaman güneşin civarda gezi yapar Bu yola yörünge denir Dünya güneşin civarda hareket ederken aynı zamanda yan olarak eğilen bir açı yapar Bazen dünyanın bizim yaşadığımız bölümü güneşe dürüst eğilir, ara sıra de eğilmez Bizim yaşadığımız bölüm güneşe doğru eğildiğinde güneş ışınları bize düz bir çizgide ulaşır ki bu dönem yaz'dır Bizim için yaz mevsimi olan zamanda dünyanın öteki kısmı güneşten uzaktır ve orada mevsim kış'tır!

* Kuzey yarıkürede anoktasında yer alan bir yer, yazları, kışın aldığından fazla daha uzun bir zaman güneş ışığı alır Sonbaharve ilkbaharda gündüz ile gece benzer uzunluktadır


Mevsim değişikliklerine (ilkbahar, yaz, güz ve kış) yol açan niçin, Dünya'nın dönme ekseninin eğik olmasıdır Dünya'nın dönme ekseni, Kuzey ve Güney Direk noktalarından geçtiği varsayılan hayali çizgidir Dönme ekseni ile Dünya'nın Güneş'in çevresinde izlediği yörünge düzlemi arasındaki açı dikey (90°) yok, 66 derece 33 saniyedir (66° 33'); yani Dünya'nın dönme ekseni ile düşey doğrultu aralarında 23 derece 27 dakikalık (23° 27') bir açı vardır Bu yüzden Dünya Güneş'in çevresinde dolanırken Kuzey Kutbu önce Güneş'e içten, daha sonra da ters yöne yatar Bu değişiklik mevsimleri doğurur

Kuzey Kutbu Güneş'e eğikken, Güney Kutbu zıt yöne eğiktir Bunun sonucunda da, ekvatorun kuzeyi yaz mevsimindeyken, güneyi kış mevsimini yaşar ya da tersi olur İlkbahar ya da bahar ve sonbahar veya güz için de benzer şart geçerlidir Yaz ve kış arasındaki ısı değişikliğinin esas nedeni, yine bu eksen eğikliğinin bir sonucu olarak güneş ışınlan ile Dünya yüzeyi arasındaki açının değişmesidir Güneş ışınları Dünya yüzeyine dikey olarak düştüğünde, yani Güneş bütün tepedeyken, sıcaklık en yüksek düzeyinde olur Gündüz ve gece uzunluklarının değişmesi de, kış ve yaz mevsimleri arasındaki ısı farkı üzerinde bir ölçüde etkili olur

ekvatora yakın kesimlerde, gelen güneş ışınlarının açısı fazlaca değişmeyen Buralarda mevsim sıcaklıkları arasında koskocoman farklar yoktur, lakin öte yandan o kadar çok yerde ahenkli olarak kurak ve yağışlı mevsimler yaşanır

Kuzey Kutbu Güneş'e içten yatıkken, ekvatorun kuzeyindeki yerler yaz mevsimini yaşar Ekvatorun kuzeyinde en uzun gündüz, yani en kısa gece takriben 21 Haziran'a rastlarYaz gündönümü denen bu tarihte güneş ışınları Yengeç dönencesinde yeryüzüne tepede olan açıyla düşer Ekvatorun kuzeyindeki yerlerde en kısa gündüz ya da en uzun gece takriben 21 Aralık'ta yaşanır Kış gündönümü denen bu tarihte güneş ışınları Oğlak dönencesinde yeryüzüne düşey açıyla düşer 21 Aralık, ekvatorun güneyi için yaz gündönümü tarihidir Güney yarıkürede yaşanan en kısa gündüz, yani kış gündönümü, kuzey yarıkürenin yaz gündönümüne rastlar

Kuzey Direk Dairesi'nin kuzeyi ile Güney Yelken Direği Dairesi'nin güneyinde kalan yerlerde Güneş kimi vakit hiç batmaz; Güneş'in sürekli olarak görüldüğü dönemlerin süresi (Kuzey ve Güney Direk daireleri üstünde), 24 saat ile (sırık noktalarında) altı ay aralarında değişir Bu olguya gece yarısı güneşi denir Kuramsal olarak, uç noktalarında altı ay gündüz, altı ay gece yaşanır

Yaz gündönümünde, gündüz geceden daha uzun sürer Kışın bunun tersi olur Gündüz ile gecenin eşdeğer uzunlukta olduğu tarihlere ılım denir Gündüz gece eşitliği, gündönümleri arasındaki bir tarihte gerçekleşir; bu tarihlerde Dünya'nın dönme ekseni, ne Güneş'e dürüst, ne de ters yöne eğiktir böylece gündüz ve gece dünyanın her yerinde eşdeğer uzunlukta yaşanır Bahar ılımı ya da bahar dönümü kuzey yarıkürede takriben 21 Mart'a, güney yarıkürede ise takriben 22 Eylül'e rastlar Sonbahar ılımı veya sonbahar dönümü ise güney yarıkürede 21 Mart'ta, kuzey yarıkürede 22 Eylül'de yaşanır

Mevsim sıcaklıklarını belirleyen etmenlerden biri de, o bölgenin denizden uzaklığıdır Adalarda veya kıtaların denize yakın kesimlerinde, mevsimler arasındaki sıcaklık farkı, karaların iç kesimlerine oranla daha azdır Çünkü su yavaş ısınır ve yavaş soğur; bunun sonucunda da denize yakın kesimlerde sıcaklık pozitif değişmez Bir diğer faktör de yüksekliktir Gerçekten Dünya'ya düşen güneş ışığının şiddeti ve süresi yüksekliğe alt olarak değişmeyen; fakat gene de deniz düzeyinden yükseldikçe sıcaklık düşer Bu yüzden yüksek kesimlerde yazlar daha serin, kışlar ise daha soğuk geçer

Mevsim değişiklikleri canlılar üstünde de etkin olur Çoğu kuş ya da başka hayvan türü beslemek ve çoğalmak için ahenkli olarak göç eder Besinin eksik bulunduğu kış aylarında yaşamını devam etmek için kış uykusuna yatan hayvan türleri vardır Bitkiler de mevsimlere emrindeki olarak değişiklikler gösterir İlkbaharın gelişiyle bitkilerde özsu akışı başlar ve böylece çiçekler ve yapraklar beslenerek açar Sonbaharda ise bitkinin özsuyunun kışın beslenebilmesi için zorunlu olan maddeler köklerde toplanır

Kent insanı, mevsim değişikliklerinden öyle etkilenmeden yaşamını sürdürebilir; olsa olsa, kış çok soğuk geçiyorsa birazcık söylenir; tatilde iyi bir yaz geçirmişse sevinir Lakin, bir çiftçi için bütün mevsimler önemlidir Çiftçiler mevsimleri özenle izlerler, alıştırma takvimlerini buna kadar düzenlerler, toprağı ne vakit süreceklerine, ne zaman takım ne süre biçeceklerine buna tarafından karar verirler *