Muhasebenin temel kavramlari

Muhasebenin Temel Kavramları

Muhasebe işlemleri ve olayları kaydederken belirli prensiplere uyar Boylece, muhasebe ıuygulamaları belirli kurallara dayanmış ve uygulamada ortaya cıkabilecek bazı karışıklıklar onlenmiş olur Mu*hasebenin temel kavramları ve prensipleri Amerikan Yeminli Hesap Uzmanları Enstitusu'nun Muhasebe Prensipleri Kurulunun yayınladığı bultenlerde yer almıştır Muhasebenin temel kavramları muhasebe bilgisinin bir esasa dayanmasını, bu bilgiyi kullananlara sağlıklı, tu*tarlı ve karşılaştırılabilir bilgi sunulmasını sağlar



Temel muhasebe kavramları şu şekilde sıralanmışiır



a Sosyal Sorumluluk Kavramı

b Kişilik kavramı

c İşletmenin surekliliği kavramı

d Para olcusu (parayla olculme) kavramı

e Donemsellik kavramı

f Maliyet esası kavramı

g Objektif belge (tarafsızlık ve belgelendirme) kavramı

h Tutarlılık kavramı

i Muhafazakarlık (ihtiyatlılık) kavramı

j Tam acıklama kavramı

k Onemlilik kavramı

I Ozun onceliği kavramı



İlk beş kavram işletme ile ilgili olup, işletme ile muhasebe fonk siyonları arasındaki ilişkiyi kurar Bunlara temel varsayımlar da den mektedir Temel muhasebe kavramlarının son yedisi ise tamamen muhasebe kayıt duzeni ve rapodama tekniği ile ilgili kavramlardır



Sosyal sorumluluk kavramı; muhasebenin ahlaklı, adaletli ve tarafsız olması gerektiğini, işletmeyle ilgili ceşitli gruplara (hissedarlar, calışanlar, muşteriler, satıcılar, tuketiciler, devlet) gercek ve doğru bilgileri eksiksiz ve tarafsız bir şekilde sunması gerektiğini ifade eder



Kişilik kavramı; işletmenin işletme sahiplerinden ve ucuncu şahıslardan ayrı bir kişiliğe aahip olduğunu buna bağlı olarakta işletmeye konan varlıkların işletmenin kişiliğine ait olduğunu kabul eder Kişilik kavramı sebebiyle işletme sahiplerince işletmeye konan sermaye işletmenin kişiliğine ait olmakta buna karşılık, işletme konan sermaye kadar işletme sahiplerine borclanmaktadır Işletme sahiplerinin kişisel işlemleri bu kavram sebebiyle işletmenin kar ve zararını etkilemez



İşletmenin surekliliği kavramında işletmenin belirsiz bir sure faa*liyetine devam edeceği varsayılmaktadır Boylece belirli sureler so*nunda işletmenin tasfiyesi, duşunulmemekte ve işletme varlıklarını piyasa değeri ile değerleme probleminden kacınılmaktadır Ancak gunumuzde enflasyon muhasebesinin uygulanması ile bu kavramın kabul ediliş sebepleri gecerliliğinikaybetmiştir



Para olcusu kavramı, muhasebenin işletme faaliyetlerini kayde*derken standart bir olcu birimi ile itade etmesi gerektiğini acıklar Bu 8lcu birimi muhasebenin uygulandığı uilkenin para birimidir Para ol*cusu kavramı para biriminin değerinde zamanla bir değişme olma*dığını kabul eder Para biriminin satınalma gucu sabittir Bu kavramın kabul ettiği para biriminin satın alma gucunun değişmediği varsayımı gunumuzde gecerliliğini kaybetmiştir Enflasyon muhasebesinde pa*ra birimi ile ifade edilen işlemler bugunku satınalma gucunu ifade edecek katsayılarla carpılarak guncel değerler haline getirilmektedir



Donemsellik kavramı, işletmenin faaliyetlerinin neticesinin gorule*bilmesi icin kabul edilmiştir Boylece, genellikle bir takvim yılı olan muhasebe donemi itibariyle işletme faaliyetleri değerlendirilerek işlet*menin kairı veya zararı hesaplanır Muhasebe donemi başında butun hesapların acılması ve muhasebe donemi sonunda butun hesapların kapatılması bu kavram sebebiyledir Her muhasebe donemi başında bir onceki donem sonunda kapatılmış hesapların yeniden acılması işletmenin devamlılığı kavramını kayıtlar uzerinde yerine getirmiş ol*maktadırMuhasebe donemi bazı ozel durumlarda bir takvim yılından az veya cok olabilir



Maliyet kavramı işletmeye alınan kıymetlerin yapılan harcamala*rın ve sağlanan gelirlerin elde edildikleri tutarlarla kaydedilmesini itade eder Bu kavram vasıtasıyla uygulamada ortaya cıkabilecek işletme faaliyetlerinin kaydedilmesi ile ilgili karışıklıklar onlenmiştir Bu kavram da gunumuzde gecerliliğini kaybetmişttr Gelişmiş ulke*lerde işletme değerlerinin maliyet değeri ile olan girişleri donem son*larında guncel değerlerine gore duzeltilmektedir



Objektif belge kavramı, işlemler ve olaylar muhasebe detterlerine kaydedilirken mutlaka bir musbet belgeye dayandırılması gerektiğini belirtir İşletme faaliyetleri objektif bir belgeye dayandırılırken belge*nin gercek ve gecerli olması, belge uzerindeki rakamlarla defter kayıtlarının uyuşması gerekmektedir



Tutarlılık kavramı, muhasebe kayıt ve raporlama sisteminin yıllar boyunca tutarlı bir şekilde uygulanması gerektiğini ifade eder Bu kavramın uygulanması ile işletmenin farklı donemlerdeki mali tablola*n arasında, aynı sektordeki işletmelerin mali tabloları arasında tutarlı*lık bulunacaktır Şuphesiz gelişen ve değişen şartlar karşısında işlet*melerin hesap planları ve raporlama teknikleri bu değişikliklere ce*vap verecek esnekliğe sahip olarak hazırlanmaktadır



Muhafazakarlık kavramı, temkinli, ihtiyatlı olma şeklinde acıklan*mıştır İşletmenin karşılaştığı veya karşılaşabileceği zararlar icin karşılık ayırmasını, gelecekteki gelişmesini sağlayabilmesi icin karın bir kısmını dağıtmayarak ihtiyat (yedek akce) olarak ayırmasını ifade eder



Tam acıklama kavramı ise mali tabloların işletmeye ait butun olayları tam ve detaylı olarak gostermesi gerektiğine işaret eder Acıklanması gereken bilgiler, işletmenin mevcut durumu ile ilgili bilgi*ler ve gelecekte gercekleşmesi ihtimal dahilinde olan olaylarla ilgili bilgiler olarak gruplandırılabilir İşletmenin mevcut durumu ile ilgili bil*gilere mali tablolardaki bilgiler, ipotekli veya rehinli değerler, kullanı*mı şarta bağlı paialar, vadesi gecmiş borc ve alacklar ornek goste*rilebilir Gelecekte gercekleşmesi mumkun olaylarla ilgili bilgilere de, henuz karara bağlanmamış davalar, stokların ve iştiraklerin piyasa değerindeki duşuşler, ornek olarak gosterilebilir İşletmeler, mali tab*lolarda yer almayan ancak işletme ile ilgili karar alıcıların kararlarını etkileyecek bilgiteri mali tabloların dip notlarında belirtmelidirler



Onemlilik kavramı, bir hesap kalemi veya mali bir olayın nlsbi ağırlık veya değerinin finansal analizlerde veya alınacak kararlarda etkili olacak duzeyde olması durumunda bu hesap veya fınansal olayların mali tablolarda yeralması gerektiğini ifade eder



Ozun onceliği kavramına gore, işlemlerin muhasebeye yansıtıl*masında ve onlara ilişkin değerlemelerin yapılmasında, işlemlerin bi*cimleri ile ozleri arasında farklılık cıkarsa bicimlerinden cok ozlerine oncelik verilmesi gerekmektedir



Kavramların işletmeler acısından gecerliliği bulunmadığı veya ortadan kalktığı durumlarda bu husus mali tabloların eklerinde belir*tilir