Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Nizamül Mülk
Nizamülmülk?
Büyük Selçuklu Devleti sultanlarından Alparslan ve oğlu Melikşah ’ın veziri, büyük devlet adamı Adı Hâce Kıvâmüddîn Ebû Ali Hasan bin Ali ’dir 1018 yılında İran ’ın Tûs şehrinde doğdu ve 1092 yılında Nihavend ’de, Hasan Sabbah ’ın fedâisi bir bâtinî tarafından şehit edildi Kardeşi Ebü ’lKâsım Abdullah ile birlikte mükemmel bir eğitim fark etti Fıkıh, hadis, edebiyat ve sâir ilimleri tahsil etti Zamânındaki ünlü âlim ve ediplerle devamlı görüştü Bu, onun idârecilik hayâtındaki kâbiliyet ve başarısının büyüklüğünde mühim rol oynadı
Devlet hizmetindeki hayâtı, babası ile berâber Gazne Devletinin Horasan vâlisi Ebü ’lFâzıl EsSuri ’nin hizmetinde bulunmakla başladı 1040 yılındaki Dandanakan Savaşından bir zaman sonradan Alparslan ’ın Belh vâlisi Ali bin Şadan ’ın maiyetine girerek, vilâyet işlerinin yürütülmesiyle vazifelendirildi Selçuklu Sultanı Tuğrul Beyin vefatı ile Alparslan ve kardeşi Süleyman Bey arasındaki taht mücâdelesi esnasında yerinde gösterme ve tedbirleriyle dikkatleri çekti ve 1063 yılında Alparslan ’ın yanına hizmete başladı Alparslan, Sultan olunca 1064 yılında Selçuklu Devletine vezir tâyin edildi Zamânın halîfesi Kâim bi emrillah kadar Nizâmülmülk unvânı ile taltif edildi Bu unvânıyla tanındı
Nizâmülmülk, vezir olduğu 1064 ’deri, şehit edildiği 1092 senesine değin aralıksız yirmi dokuz yıl Büyük Selçuklu Devletine, bütün bir dirâyet ve adâletle hizmet etti Vazifeli olduğu için katılamadığı Malazgirt Meydan Muhârebesi hâriç, bütün Selçuklu fütûhatında bulundu Sultan Alparslan ’ın vefâtıyla veliaht Melikşah ’ın tahta geçmesini sağlayıp, nizam ve âsâyişin korunmasında muvaffak oldu Sultan Melikşah ’a muhâlefet eden veya başkaldıran Selçuklu prenslerinin itâat altına alınmasında büyük hizmeti geçti Sultan Melikşah, devletin idâresinde ona koskocoman ve geniş yetkiler verdi Nizâmülmülk ’ün akıllı, itinalı ve adâletli idâresi sâyesinde de, Melikşâh ’ın saltanatı, bununla birlikte Büyük Selçuklu Devletinin de en parlak ve en şanlı devri olmuştur
Nizâmülmülk, âlim, edip ve kadirşinâs bir zât olduğu için meclisi; ilim ve sanat adamlarının toplandığı bir yer hâline gelirdi Abbâsi halîfesi de kendisine pek fazla hürmet eder, meclisinde bulunurdu Âlimlere, şâirlere, sanatkârlara karşısında çok ikrâm, ihsan ve iltifât ederdi Birçok câmi, mescit, vakıf eserleri yaptırdı
Büyük Selçuklu Devletine; idârî, adlî, askerî, mâlî, sosyal ve kültürel sâhada öyle fazla yenilikler ve şansın dönmesi getirdi Sarayı, merkezî hükümet teşkilâtını, İslâm esaslarına dayalı mahkemeleri, toprak sistemini sağlam esaslar üstüne bitmiş düzenledi Gerçekleştirdiği yeni sistemler bâzı değişikliklerle berâber bütün Türkİslâm devletlerince devam ettirildi
Nizâmülmülk, zamânında yayılmaya ve kuvvetlenmeye çalışan bozuk fırkalara karşı, Ehli sünnet bilgilerinin sistematik bir şekilde öğretilmesi sağlandı Bunun için Bağdat, Belh, Nişabur, Herat, İsfehan, Basra ve Musul gibi dağıtılmış şehirlerde, kendi unvanı ile anılan Nizâmiye Medreselerini kurdurdu Onuncu yüzyılda Ehli sünnete muhâlif cereyanların giderek yaygınlaşması nedeniyle İslâm dünyâsında ortaya çıkan karışıklıkların giderilmesinde Nizâmiye Medreselerinin koskocoman hizmeti geçti Bu medreselerin en meşhurlarından birisi de, Bağdat ’taki Nizâmiye Medresesi olup, asrın büyük âlimlerinden birisi olan Ebû İshakı Şirâzî burada ders vermekle vazîfeli idi
Nizâmülmülk ’ün Selçuklu Devletindeki tüm düzenleme ve değişiklikleri ciddî bir şekilde muayene eden, devlet idâresinde kendi görüşlerini, icrâatını ve bunların gerekçelerini gelecek nesillere intikal ettirmek maksadıyla Fârisi olarak yazdığı Siyâsetnâme isimli eseri, bugün siyâset ilmiyle uğraşanların el kitapları aralarında sayılmaktadır Siyâsetnâme ’de Türkİslâm devletlerinin idârî, mâlî, siyâsî, askerî, sosyal ve kültürel yönlerini incelemektedir Tam dürüst metin ve ilâvesiz nüshası, İstanbul ’da Süleymâniye Kütüphânesi, Molla Çelebi kısmında 114 numarada mevcuttur Siyâsetnâme, birçok dillere tercüme edilerek, yayınlanmıştır *
Nizamülmülk?
Büyük Selçuklu Devleti sultanlarından Alparslan ve oğlu Melikşah ’ın veziri, büyük devlet adamı Adı Hâce Kıvâmüddîn Ebû Ali Hasan bin Ali ’dir 1018 yılında İran ’ın Tûs şehrinde doğdu ve 1092 yılında Nihavend ’de, Hasan Sabbah ’ın fedâisi bir bâtinî tarafından şehit edildi Kardeşi Ebü ’lKâsım Abdullah ile birlikte mükemmel bir eğitim fark etti Fıkıh, hadis, edebiyat ve sâir ilimleri tahsil etti Zamânındaki ünlü âlim ve ediplerle devamlı görüştü Bu, onun idârecilik hayâtındaki kâbiliyet ve başarısının büyüklüğünde mühim rol oynadı
Devlet hizmetindeki hayâtı, babası ile berâber Gazne Devletinin Horasan vâlisi Ebü ’lFâzıl EsSuri ’nin hizmetinde bulunmakla başladı 1040 yılındaki Dandanakan Savaşından bir zaman sonradan Alparslan ’ın Belh vâlisi Ali bin Şadan ’ın maiyetine girerek, vilâyet işlerinin yürütülmesiyle vazifelendirildi Selçuklu Sultanı Tuğrul Beyin vefatı ile Alparslan ve kardeşi Süleyman Bey arasındaki taht mücâdelesi esnasında yerinde gösterme ve tedbirleriyle dikkatleri çekti ve 1063 yılında Alparslan ’ın yanına hizmete başladı Alparslan, Sultan olunca 1064 yılında Selçuklu Devletine vezir tâyin edildi Zamânın halîfesi Kâim bi emrillah kadar Nizâmülmülk unvânı ile taltif edildi Bu unvânıyla tanındı
Nizâmülmülk, vezir olduğu 1064 ’deri, şehit edildiği 1092 senesine değin aralıksız yirmi dokuz yıl Büyük Selçuklu Devletine, bütün bir dirâyet ve adâletle hizmet etti Vazifeli olduğu için katılamadığı Malazgirt Meydan Muhârebesi hâriç, bütün Selçuklu fütûhatında bulundu Sultan Alparslan ’ın vefâtıyla veliaht Melikşah ’ın tahta geçmesini sağlayıp, nizam ve âsâyişin korunmasında muvaffak oldu Sultan Melikşah ’a muhâlefet eden veya başkaldıran Selçuklu prenslerinin itâat altına alınmasında büyük hizmeti geçti Sultan Melikşah, devletin idâresinde ona koskocoman ve geniş yetkiler verdi Nizâmülmülk ’ün akıllı, itinalı ve adâletli idâresi sâyesinde de, Melikşâh ’ın saltanatı, bununla birlikte Büyük Selçuklu Devletinin de en parlak ve en şanlı devri olmuştur
Nizâmülmülk, âlim, edip ve kadirşinâs bir zât olduğu için meclisi; ilim ve sanat adamlarının toplandığı bir yer hâline gelirdi Abbâsi halîfesi de kendisine pek fazla hürmet eder, meclisinde bulunurdu Âlimlere, şâirlere, sanatkârlara karşısında çok ikrâm, ihsan ve iltifât ederdi Birçok câmi, mescit, vakıf eserleri yaptırdı
Büyük Selçuklu Devletine; idârî, adlî, askerî, mâlî, sosyal ve kültürel sâhada öyle fazla yenilikler ve şansın dönmesi getirdi Sarayı, merkezî hükümet teşkilâtını, İslâm esaslarına dayalı mahkemeleri, toprak sistemini sağlam esaslar üstüne bitmiş düzenledi Gerçekleştirdiği yeni sistemler bâzı değişikliklerle berâber bütün Türkİslâm devletlerince devam ettirildi
Nizâmülmülk, zamânında yayılmaya ve kuvvetlenmeye çalışan bozuk fırkalara karşı, Ehli sünnet bilgilerinin sistematik bir şekilde öğretilmesi sağlandı Bunun için Bağdat, Belh, Nişabur, Herat, İsfehan, Basra ve Musul gibi dağıtılmış şehirlerde, kendi unvanı ile anılan Nizâmiye Medreselerini kurdurdu Onuncu yüzyılda Ehli sünnete muhâlif cereyanların giderek yaygınlaşması nedeniyle İslâm dünyâsında ortaya çıkan karışıklıkların giderilmesinde Nizâmiye Medreselerinin koskocoman hizmeti geçti Bu medreselerin en meşhurlarından birisi de, Bağdat ’taki Nizâmiye Medresesi olup, asrın büyük âlimlerinden birisi olan Ebû İshakı Şirâzî burada ders vermekle vazîfeli idi
Nizâmülmülk ’ün Selçuklu Devletindeki tüm düzenleme ve değişiklikleri ciddî bir şekilde muayene eden, devlet idâresinde kendi görüşlerini, icrâatını ve bunların gerekçelerini gelecek nesillere intikal ettirmek maksadıyla Fârisi olarak yazdığı Siyâsetnâme isimli eseri, bugün siyâset ilmiyle uğraşanların el kitapları aralarında sayılmaktadır Siyâsetnâme ’de Türkİslâm devletlerinin idârî, mâlî, siyâsî, askerî, sosyal ve kültürel yönlerini incelemektedir Tam dürüst metin ve ilâvesiz nüshası, İstanbul ’da Süleymâniye Kütüphânesi, Molla Çelebi kısmında 114 numarada mevcuttur Siyâsetnâme, birçok dillere tercüme edilerek, yayınlanmıştır *
