Okul Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği

Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliği

BİRİNCİ KISIM : Genel Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM : Niyet, Kapsam, Yardım ve Tanımlar

Amaç

Madde 1 Bu Yönetmeliğin amacı, ililçe düzeyinde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin ve bu hizmetlerin verildiği rehberlik ve araştırma merkezleri ile eğitimöğretim kurumlarındaki rehberlik ve psikolojik danışma servislerinin kuruluş ve işleyişine ilişkin esasları düzenlemektir

Kapsam

Madde 2 Bu Yönetmelik, ililçe düzeyinde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini, rehberlik ve araştırma merkezleri ile eğitimöğretim kurumlarındaki rehberlik ve psikolojik danışma servislerinin kuruluşu, görevleri ve işleyişine ilişkin esaslar ile bu kurumlarda çalışan personelin görevlerini kapsar

Takviye

Madde 3 Bu Yönetmelik; 14061973 tarihli ve 1739 sayılı Ulusal Eğitim Esas Kanunu, 16081997 tarihli ve 4306 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu, Milli Eğitim Esas Kanunu, Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunu, Ulusal Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 24031988 tarihli ve 3418 sayılı Kanunda Değişim Yapılması ve Bir Takım Kağıt ve İşlemlerden Eğitime Katkı Payı Alınması Hakkında Kanun, 30041992 tarihli ve 3797 sayılı Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ve sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye tarafından hazırlanmıştır

Tanımlar

Madde 4 Bu Yönetmelikte geçen;

a) Bakanlık: Ulusal Eğitim Bakanlığını,

b) Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bölümü: İl ve ilçe milli eğitim müdürlüklerine alt rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini yürüten bölümü,

c) Ulusal Eğitim Müdür YardımcısıŞube Müdürü: İl ve ilçelerdeki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin düzenlenmesi ve yürütülmesinden sorumlu ulusal eğitim müdür yardımcısı ya da şube müdürünü,

d) Merkez: İlilçelerdeki rehberlik ve araştırma merkezini,

e) Merkez Müdürü: İlilçelerdeki rehberlik ve araştırma merkezi müdürünü,

f) Mektep Müdürü: Resmi ve özel, eğitimöğretim kurumlarındaki müdürü,

g) Bölüm Başkanı: Rehberlik ve araştırma merkezlerindeki her bölümün başkanını,

h) Bölüm: Rehberlik ve araştırma merkezi bünyesindeki özel eğitim hizmetleri ile rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri bölümlerini,

ı) Koordinatör Psikolojik Danışman: Okuldaki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini koordine etmekle mesul psikolojik danışmanı,

i) Kılavuz Hoca (Psikolojik Danışman): Eğitimöğretim kurumlarındaki rehberlik ve psikolojik danışma servisleri ile rehberlik ve araştırma merkezlerinde öğrencilere rehberlik ve psikolojik danışma hizmeti veren, üniversitelerin psikolojik danışma ve rehberlik ile eğitimde psikolojik hizmetler alanında lisans eğitimi almış personeli,

j) Rehberlik ve Psikolojik Danışma Servisi: Eğitimöğretim kurumlarındaki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini yürüten servisi,

k) Derslik Rehber Öğretmeni: Eğitimöğretim kurumlarında bir sınıfın rehberlik hizmetlerini yürüten ve rehberlik saatlerine giren ilköğretim kurumlarında şube rehber öğretmenini, orta öğretim kurumlarında ise sınıf öğretmenini,

l) Psikolog: Üniversitelerin psikoloji alanında lisans eğitimi almış rehberlik ve araştırma merkezlerinde atipik ve düzen güçlüğü olan çocuklara tanılama ve terapi hizmetleri veren personeli,

m) Psikometrist: Üniversitelerin ilgili bölümlerinden birinde psikolojik ölçme araçları konusunda lisans eğitimi almış rehberlik ve araştırma merkezlerinde tarama, çözümleme, tespit, teşhis ve yarı amaçlarla kullanılacak psikolojik ölçme araçlarını uygulamayı haberdar olan ve gerekli olanları geliştiren personeli,

n) Eğitim Programcısı: Üniversitelerin eğitimde program geliştirme alanında lisans eğitimi almış rehberlik ve araştırma merkezlerinde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri alanlarında gereksinim duyulan programların geliştirilmesinde zorunlu teknik hizmetleri veren personeli,

o) Özel Eğitimci: Üniversitelerin Özel Eğitim ya da Özel Eğitim Öğretmenliği alanlarında lisans eğitimi almış rehberlik ve araştırma merkezlerinde özel eğitim gerektiren çocuklar için tanılama ve destekleyici özel eğitim hizmetlerini veren, uygun eğitim önlemleri alınmasını sağlayan personeli,

ö) Çocuk Gelişimi ve Eğitimcisi: Üniversitelerin çocuk gelişimi ya da çocuk sağlığı ve eğitimi alanlarında lisans eğitimi almış rehberlik ve araştırma merkezlerinde öğrencilere, ailelere ve öğretmenlere çocukların her türlü gelişim durumlarına ilişkin sorunların çözümünde gerekli önlemlerin alınmasında ve gelişimlerinin izlenmesinde takviye karşılayan personeli,

p) Sosyal Çalışmacı: Üniversitelerin sosyal hizmetler alanında lisans eğitimi almış rehberlik ve araştırma merkezlerinde danışanlarla ilgili olarak verilecek hizmetlerin planlanması için gerekli sosyal, idareli ve kültürel bilgileri toplayan, değerlendiren ve hizmetlerin verilmesinde sosyal hizmet kurumları aralarında eşgüdümü sağlayan personeli,

r) Psikolojik Ölçme Araçları: Rehberlik ve araştırma merkezleri ile rehberlik ve psikolojik danışma servislerinin tarama, çözümleme, saptama, teşhis, öğrenci tanınma gibi çalışmalarında kullanabilecekleri dağıtılmış kabiliyet, zeka ve standart galibiyet testleri; karakter, tavır, mesleki ve akademik benlik, gelişim, öğrenci davranışlarını değerlendirme gibi ölçekler; alaka envanterleri, problem tarama envanterleri, teftiş listeleri, anketler ve güya ölçme araçlarını,

s) Öğrenci: Her türlü eğitimöğretim kurumlarında eğitim görmekte olan bireyleri,

t) Danışan: Rehberlik ve araştırma merkezine, merkezin hizmetlerinden davranmak üzere başvuran, mektep ya da ilgili kurum ve kuruluşlardan gönderilen öğrencileri ya da bireyleri,

u) Danışan Dosyası: Rehberlik ve araştırma merkezlerinde hizmet verilen bireylere ilişkin hizmetin gerektirdiği bilgileri taşıyan ve her birey için ayrı ayrı tutulan dosyayı,

ü) Öğrenci Gelişim Dosyası: Eğitimöğretim kurumlarında rehberlik ve psikolojik danışma servisince her öğrenci için ayrı olarak tutulan, yöneltme süreci ile rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri kapsamında öğrencinin her türlü özelliklerine ilişkin bilgileri içeren dosyayı, ifade eder

İKİNCİ BIRIM

İlkeler

Madde 5 Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin yürütülmesinde aşağıdaki ilkeler başlıca alınır:

a) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri, eğitim kurumlarının eğitimöğretim etkinlikleri bütünlüğü içinde yer alır

b) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri tüm öğrencilere açık bir hizmettir

c) Her öğrenci eğitim sürecinde kendisine sunulan seçenekler arasında seçme özgürlüğüne sahiptir

d) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde insana saygı esastır

e) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin kişisel boyutunda mahremiyet esastır

f) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri öğrenci, veli, bilirkişi, hoca ve idareci gibi ilgililerin meslek birliği ile yürütülür

g) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde bireysel farklılıklara hürmet esastır

h) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin yürütülmesinde ayrıca bireye keza de topluma karşı mesuliyet söz konusudur

ı) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin yürütülmesinde bilimsellik esastır

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM : Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerinin Temel Özellikleri

Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerinin Amacı

Madde 6 Türk Eğitim Sisteminin genel amaçları çerçevesinde eğitimde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri temelde; öğrencilerin kendilerini gerçekleştirmelerine, eğitim sürecinden yetenek ve özelliklerine kadar en üst düzeyde yararlanmalarına ve gizilgüçlerini en uygun bir şekilde kullanmalarına ve geliştirmelerine yöneliktir Öğrencilere yönelik olarak düzenlenen her türlü rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri bu amaçlar doğrultusunda bütünleştirilerek verilir

Eğitsel Rehberlik

Madde 7 Her öğrenciye, kendine özgü yetenek, alaka, mesleki bedel, galibiyet ve motivasyonu oranında eğitimöğretim uygulamalarıyla düzen sağlaması, özelliklerine ve gelişimine uygun programlara yönelmesi için zorunlu hizmetler verilir

Bu hizmetler;

a) Öğrencileri okula, okuldaki alanlara, çeşitli etkinliklere, yeni durumlara alıştırma ve yön belirleme,

b) Öğrencilerin etkili öğrenme ve çalışma becerileri geliştirmelerine yardım etme,

c) Öğrencilerin motivasyonlarını destekleme ve artırma,

d) Özelliklerine uygun üstteki öğrenim kurumlarına yön belirleme olarak ele alınır

Mesleki Rehberlik

Madde 8 Eğitim sürecinde her öğrenciye; mesleki seçim yapması, kendine uygun mesleğe yönelmesi, iş yaşamına ve mesleğe hazırlanması için gerekli rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri verilir

Bu hizmetlerde aşağıdaki hususlar esas alınır:

a) Hizmetler bir süreç olarak ele alınır, mektep öncesi eğitim ve ilköğretimin başlaması ile birlikte bu hizmetler verilir

b) Hizmetlerde öğrencinin içinde bulunduğu gelişim dönemi ve kişisel özellikleri dikkate alınır

c) Öğrenciye ve velisine; öğrencinin özellikleri, iş dünyası, meslekler ve bunları edinme yollarına ilişkin güncel bilgiler sistemli olarak aktarılır

d) Öğrenci, bir iş alanı veya mesleği seçme baskısı aşağı bırakılmaz

Kişisel Rehberlik

Madde 9 Öğrencinin bireysel ve sosyal gelişimini cesaretlendirmek, şehvetli sorunlarında yardımcı olmak üzere zorunlu rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri verilir

Bu hizmetlerde aşağıdaki hususlar temel alınır:

a) Öğrencilerin tavır, duygu, hafıza ve tutumlarına karşı alınganlık gösterilerek gizlilik ilkesine özellikle uyarı edilir

b) Kişisel rehberlik etkinliklerinde öğrencilerin kendilerine ilişkin farkındalık düzeyini yükseltmelerine takviye edilir

c) Öğrenci herhangi bir sorun açıklama ettiğinde, bu alanda psikolojik danışmanın vereceği hizmet, öğrencinin sorununu onun adına çözmesi anlamına gelmez

d) Öğrenci, sorununu çözme sorumluluğunu üstlenmek durumundadır Psikolojik danışman, öğrenciyi sorununu çözme çabasında, alanın bilimsel yöntemlerine göre destekler

e) Psikolojik danışma uygulamalarında, uygulamacının psikolojik danışma formasyonuna sahip olması esastır

f) Kişisel rehberlik; öğrencilerin sorunlarına yardımın yanı sıra, onların şahsiyet ve sosyal gelişimlerine ve olgunlaşmalarına takviye olmayı ve bu amaca karşın düzenlenmiş bireysel ve grup etkinliklerini de içerir

Bireyi Tanıma

Madde 10 Eğitsel, mesleki ve kişisel rehberlik hizmetlerinin sistematik, sağlıklı ve öğrencinin özellik ve gereksinimlerine uygun olarak verilebilmesi için bireyi tanınma çalışmaları yürütülür

Bu çalışmalarda aşağıdaki konulara dikkat edilir:

a) Öğrencinin yetenek, alaka, arzu, mesleki layık, galibiyet gibi kişisel özellikleri ile sosyal, kültürel özellikleri olabildiğince çok boyutlu olarak ele alınır

b) Bilgilerin toplanmasında, değerlendirilmesinde ve kullanılmasında bilimsel standartlara uyulur

c) Bu çalışmalarda uygulanan ölçme arabulucu, usul ve tekniklerin kullanılması bir amaç yok araçtır

d) Bireyi tanıma çalışmalarında temel gaye; öğrencinin kendini tanımasıdır Öğrenci hakkında elde edilen bilgiler, onun gelişimini teşvik etmek için kullanılır

e) Bireyi tanıma çalışmaları bir işlem zarfında yürütülür

f) Elde edilen bilgiler bütünleştirilerek değerlendirilir

Grup Rehberliği Etkinlikleri

Madde 11 Eğitsel ve mesleki rehberlik ile öğrencilerin kişisel ve sosyal gelişimlerine yönelik olarak grupla rehberlik etkinlikleri düzenlenir Bu etkinlikler; öğrencilerin gelişimsel gereksinimlerini de karşılayacak şekilde bilimsel standartlara uygun şekilde programlanır, uygulanır, değerlendirilir ve geliştirilir

Grup rehberlik etkinliklerinden, veri verme gibi, uygulanması özel uzmanlık gerektirmeyenler, rehberlik saatlerinde sınıf rehber öğretmenlerince uygulanabilir Söz konusu etkinliklerden uygulanması, alanında teknik beceri ve uzmanlık gerektirenler ise psikolojik danışmanlar tarafından uygulanır

Öğretim Kademelerine Kadar Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri

Madde 12 Mektep öncesi eğitim ve ilköğretimde hizmetler genel olarak; öğrencinin kendisi, öğretmeniöğretmenleri ve ailesi kadar yetenek, maharet ve diğer özelliklerinin fark edilmesine, öğrencinin yetiştiği ortamın iyileştirilmesine, bireysel ve sosyal gelişimlerinin desteklenmesine, etkili öğrenme ve alıştırma becerileri ile motivasyonlarının artırılmasına, ilköğretim sonrası eğitime ve orta öğretime devam edemeyecekler için mesleğe yönlendirmeye yöneliktir

Orta öğretimde ise hizmetler çoğunlukla; üstteki öğrenime, iş alanlarına ve mesleğe yönelmede, etkili öğrenme ve çalışma becerileri geliştirmede, meslekler ve gerektirdiği özellikler ile meslek ve alıştırma yaşamı konusunda bilinçlendirmede, bireysel özelliklerini değerlendirip farkındalık düzeyini geliştirmede, bireysel ve sosyal gelişimin sürdürülüp yetişkin yaşamına hazırlanmada yoğunlaşır Orta öğretimdeki hizmetlerde mektep türlerine tarafından gerekli uyarlamalar yapılır

Yaygın eğitimdeki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri başlıca kursiyerlerin mesleğe ve işe yönlendirilmesini, iş yaşamına hazırlığı, bireysel ve sosyal gelişimlerinin desteklenmesini kapsar

Örgün ve yaygın eğitimdeki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde, sorunlara erken müdahale ve özellikle sorunun oluşmamasına karşın gelişimsel, koruyucu yaklaşım esastır

Yönlendirmede Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri

Madde 13 Yönlendirmedeki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde; eğitsel, mesleki, bireysel rehberlik ile bireyi tanınma uygulamalarının ve sonuçlarının öğrencinin yönlendirilmesi için kendisine ve velisine tezgâhtar olacak şekilde bütünleştirilmesi esastır Bu bütünleştirmede öğrencinin gelişimsel, bireysel özellikleri ve gereksinimleri göz önünde bulundurulur

Yönlendirmede rehberlik ve psikolojik danışma birimlerinin karar ve önerileri, öğrencinin ve velisinin kararının gerçekçi olması yönünde seçenekleri gösterici ve önerge niteliğindedir Öğrenci ve veli, kararlarının sorumluluğunu üstlenmek durumundadırlar

Psikolojik Ölçme Araçları

Madde 14 Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde bireyi tanınma ve öteki çalışmalarda kullanılacak ölçmedeğerleme araçlarının sağlanması, kullanımı, uygulanması ve bilimsel standartlarının korunmasına ilişkin önlemler Bakanlıkça alınır

Öğrencilerin Katılımı

Madde 15 Eğitsel ve mesleki rehberlik çalışmalarında öğrenciler için; sorumluluk üstlenmek, gönüllülüğü artırmak, yaşıt dayanışmasını desteklemek ve çalışmaların verimini artırmak nedeniyle etkinliklerin düzenlenmesi ve uygulanmasında zorunlu koşullar hazırlanır, katkı ve katılımları sağlanır

Ailelerin Katılımı

Madde 16 Öğrencilerin gelişimlerinin aile boyutunda da desteklenmesi, bir iyice tanınması, tanıtılması ve değerlendirilmesi, ailelerin yönlendirmede ve eğitim yaşantısındaki karar sürecinde zorunlu yerini alması ve bu konuda bilinçlenmesi için hizmetlere veli ve ailelerin katılımı ve katkısını sağlayacak önlemler alınır

İKİNCİ KISIM : Milli Eğitim Müdürlüklerinde Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri

Milli Eğitim Müdür YardımcısıŞube Müdürü

Madde 17 Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri bölümünden sorumlu milli eğitim müdür yardımcısışube müdürü, il ilçe genelindeki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri ile ilgili etkinliklerin bütünlük içerisinde planlanması, programlanması, eşgüdümü ve yürütülmesinden ulusal eğitim müdürü namına yetkili ve sorumludur

Milli eğitim müdür yardımcısışube müdürünün görevlendirilmesinde rehberlik ve psikolojik danışma alanında eğitim görmüş olanların; bu nitelikteki elemanların bulunmaması durumunda ise alanın özelliği dikkate alınarak ulusal eğitim müdürlüğünce görevlendirme yapılır

Ulusal Eğitim Müdür YardımcısıŞube Müdürünün Görevleri

Madde 18 İl ve ilçede rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinden sorumlu ulusal eğitim müdür yardımcısışube müdürü aşağıdaki görevleri yapar

a) Bakanlık ile kurumlar arasındaki haberleşme ve eşgüdümü sağlar, gelen yazıları ilgili kurumlara ulaştırır ve sonuçlarını izler

b) İl ve ilçelerde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini yürüten kurumların bütçe işlerini yürütür

c) Rehberlik ve araştırma merkezleri ile eğitimöğretim kurumlarındaki rehberlik ve psikolojik danışma servislerinin her türlü personel gereksinimini belirler ve lokal olanaklarla karşılanamayan gereksinimlerin Bakanlığa bildirilmesini sağlar

d) Rehberlik ve araştırma merkezleri ile rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri servislerinde görevli personelin il içi atamalarında komite üyesi olarak görev alır ve atamalara ilişkin rehberlik ve araştırma merkezi müdürlüklerini bilgilendirir

e) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini yürüten kurum ve servislerin açılması için gerekli analiz, tasarlama, değerleme çalışmalarını ve kuruluş işlemlerini yürütür

f) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini yürüten kurum ve servislerin yer, donatım, araçgereç gibi her türlü gereksinimlerini sağlar

g) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri il danışma komisyonuna katılır, bu komisyonun sekreterya hizmetlerinin yürütülmesini ve alınan kararların vaktinde Bakanlığa iletilmesini sağlar

h) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri il danışma komisyonunda alınan kararların uygulanmasına ilişkin gerekli çalışmaları yürütür

ı) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleriyle ilgili çerçeve programlarının uygulanabilmesi için gereksinimlerin karşılanması, eşgüdümün oluşturulması gibi destek hizmetleri sağlar

i) İlİlçede bulunan eğitimöğretim kurumlarının yöneltmedeki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin organizasyonunu ve eşgüdümünü sağlar

j) Rehberlik ve araştırma merkezi göre gönderilen rehberlik ve psikolojik danışma servislerinin takvim rapor ve programlarının değerlendirilmesine ilişkin rapor ile rehberlik ve araştırma merkezine ait alıştırma raporları ve programları incelenerek bunların her sene ekim ayı sonuna kadar Bakanlığa gönderilmesini sağlar

k) Bölüm personelinin görevlendirilmesini, iş bölümünü, rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleriyle ilgili kurumlar ve okullarla eşgüdüm içinde çalışılmasını sağlar

l) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri ile ilgili kurumkuruluş ve üniversitelerle iş birliği yapar Hizmetlerde faydalanmak üzere rehberlik ve psikolojik danışma alanlarındaki gelişmeleri izler *