Omurga artrozu

Omurga artrozu kaval kemiği eğriliği omurga zedelenmesi omurga artrozu omurilik incelmesi Omurga artrozu Omurga, artrozun en fazla yerleştiği organdır Özellikle hareketli eklemlerin bulunduğu bel ve boyun omurlarında sık görülür İki nesil omurga artrozu vardır: Disk artrozu ve interapofizer artroz Disk artrozunda omurlar arasındaki disk (yastık) esnekliğini yitirerek kemikler arasında ezilir İnterapofizer artrozda ise rahatsızlık omurların arkadaki kısımlarını birleştiren küçük eklemlere yerleşmiştir ve omurga hareketleri sınırlanır Bilindiği gibi omurlar aralarında kıkırdak yapısında diskler bulunur Bu diskler elastik ve kaygan olmalarıyla kemikler arasındaki sürtünmeyi en aza indirerek omurga hareketlerini gerçekleştirirler Disk, artrozun yıkıma uğrattığı birincil, hatta tek eklem yapısıdır Omurga artrozunun öteki özellikleri daima bu başlangıç lezyonunun sonuçlandır Disk yumuşar, bütünlüğünü yitirir, ufalanmaya başlar, incelir ve sonunda omurlar arasında ezilir İncelmenin, disk yüzeyinde eşdeğer olmaması sonucunda üstteki disk, alttaki hastalıklı diskin incelen bölgelerine içten kaymaya başlar Bir yandan da ezilen disk omurların dışına kayar Omurları birbirine tutturan bağlar, diski bütün olarak hapseder Böylece ayrıntılarıyla gerilen disk, kemiğin en dış yüzünü ve omurga periostunu (kemik dış zan) tahriş eder Kemik, aralıksız etkisinde kaldığı tahriş edici uyaranlara osteofîtveya gagaadı verilen kemik çıkıntıları oluşturarak cevap verir Kemik dokusundaki çoğaltma bazı ileri olgularda birkaç omurun birbiriyle kaynaşmasına neden olabilir Kaynaşan omurlar arasındaki eklemler ve dolayısıyla hareketlilik sınırlanmış olur Omurga artrozunda, sancı ve omurga sertliğine ek olarak omurga kanalından geçen sinirsel yapılann zedelenmesine ast belirtiler de görülebilir Omurga içinde omurilik yer alır Omuriliğin hareket ve duyu sinirleri (motor ve sensoryal sinirler) vücudun her yanında yayılır Sinirler gidecekleri yere gelmek için mutlaka omurga içinden geçirmek zorundadır Bu geçiş, yapılarında çoğu delik bulunan omurların art arda sıralanarak oluşturduğu kapalı bir kanal içinde gerçekleşir Böylelikle bir omurun kayması veya kemik çıkıntısının büyümesi, omur boşluğunu daraltarak sinire ilk elden baskı yapar Kemik baskısı ile sıkışan sinirin yayıldığı bölgelerde sızı duyulacaktır Örnek olarak, siyatik sinirin sıkışması veya iltihabı sonucunda büyüyen siyatik tablosu verilebilir Ağrıyı oluşturan tek etkenin sıkışma olmadığı, göğüs hizasındaki omurları tutan artroz örneğinde daha iyi anlaşılabilir Göğüs omurlarında boşluğun geniş ve bu omurların fazla eksik hareketli olması, sıkışma olasılığını zayıflatır Bu durumda sinir kökünü ilgilendiren iltihaplanma ve bazı olgularda mekanik değişimler sonucunda artan kanlanma yetersizliği söz konusudur Sinir kökünün zedelenmesi ağn dışında çeşitli belirtilere de niçin olabilir Bilhassa artrozun göğüs ve boyun omurlarını tuttuğu durumlarda, servîkal sendromgörülebilir Bu, gözbebeklerinde genişleme, etkilenen sinir kökü tarafında yanm baş ağrısı, eklem hareketlerinin çıtırtılı olması, denge bozukluktan, yürek çarpıntısı ve mide bulantısıyla seyreden bir tablodur Tüm bu belirtilere NeriBarreLieou sendromuadı verilir Omurga artrozu tedavisinin genel ilkelerine daha önce değinilmişti bu arada kayda değer bir noktayı vurgulamak gerekir Birkaç aydır sırt ve boyun ağrılarından yakınan bir hastanın hekime başvurması ile çekilen röntgen filminde disk veya omurga arkadaki eklemlerinde artroza bağlı yıkımın yıllar önce başladığı anlaşılması mümkün Benzer hastanın biriki yıl önce hiçbir yakınması yokken omurga fîlmi çekilseydi, artroz lezyonlan bütün açıklığıyla görülebilecekti Öyleyse ağrılar neden aniden ortaya çıkar? Bunun nedeni, önceleri her şeye karşın sıradan olan omurganın statikenerjik (durağan ve dinamik) dengelerinin, bazı yeni etkenlerle bundan böyle bozulmuş olmasıdır Bu etkenler omurgayı destekleyen kasların durumu, omurga kemiklerinin tuttuğu kalsiyum miktarı ve vücudu etkileyen diğer sistemik hastalıklardır bu nedenle, tıbbi çare filmlerde saptanan artrozu tedavi etmekten fazla (ancak bu olanaksızdır) genel veya kaslara emrindeki bozuklukların giderilerek yakınmaların dindirilmesine yöneliktir Fizik tedavinin artrozda çok geniş bir başvuru formu alanı vardır Bilhassa dolaşımı hızlandıran ve adale beslenmesini artıran masaj ve kuru ısı uygulanması (elektrikli yastık, Bier fırını, kısa hertz dalgalan ile yapılan markoniterapi, radarterapi, sıcak kum tedavisi) yaygın olarak kullanılan yöntemlerdir Cerrahi tedaviye çok eksik olguda başvurulur Artrozun yaptığı afet sonucunda omurga kanalındaki sinirsel yapıların sıkıştığı olgularda cerrahi tedaviyle bu sıkışıklıklar giderilir Pat Diye artı diskin yıkıma uğradığı ileri omurga artrozu olgularında ağrıya yol açan sıkışmanın olduğu omurların çıkarılması yöntemine başvurulur Kalça artrozu Kalça artrozun en çok görüldüğü eklemlerden biridir Doğumsal gelişme bozukluğu (konjenilal displazi) olanların büyük bir bölümünde tedavi edilmemiş veya bütün olarak iyileştirilmemiş doğumsal biçim bozukluğundan kaynaklanan ikincil artroz görülür İkincil artrozun esas nedenlerinden biri doğumsal gelişme bozukluklarıdır Çünkü çare edilmemiş ya da bütün iyileşmeyen doğumsal gelişme bozukluklarında ilerleyen eklem uyumsuzlukları artroza ortam hazırlarlar Tedavi edilmemiş veya altı yaştan sonradan çare edilmiş doğumsal kalça çıkıklarında uyluk kemiğinin (femur) veya kalça kemiği yuvasının (asetabulum) eklem yapılarında düzensizlikler kalır Doğumsal kalça çıkığında beliren artroz epeyce ağırdır Eklemlerdeki düzensizliklerin minimum hafif olduğu olgularda bile artroz şiddetlidir Doğumsal kalça çıkığına ast olarak büyüyen artrozun belirtileri çok geç ortaya meydana çıkan (3040 yaşlarında) sızı ve hareket kısıtlılığıdır Kemik oluyum bozukluklarının ileri derecede olduğu olgularda, hakiki artroz tablosunun demin ortaya çıkmadığı erken dönemlerde topallama ve sancı belirir Kalça kemiği yuvası (asetabulum) ve uyluk kemiği başı aynı eğime sahip değilse, cisim ağırlığı eklem yüzeyine eşdeğer dağılmaz ve eklem kıkırdağı giderek aşınır Çıplak kalan kemik yüzeylerinin birbirine değmesiyle çok ağrılı ve zamanla eklem hareketlerini kısıtlayıcı bir tablo ortaya çıkar, ikincil artroz, iki eklem yüzeyi arasındaki hatasız uyumu bozan herhangi bir nedenin sonucunda gelişebilir Bu nedenler arasında uyluk başının iltihaplanmasını (osteokondrit) sayabiliriz (Perthes hastalığı) Bu hastalıkta kemik ucu (epifiz) çekirdeğinin 410 yaşlarında meydana gelen lokal dolaşım bozukluğuna bağlı olarak bayağı gelişimini tamamlayamaması söz konusudur Sonuçta uyluk başı büyük ölçüde yuvarlaklığını yitirir Uyluk kemiği ucundaki ve uyluk boynundaki kırıklar çoğu zaman kemiği besleyen damarların da tıkanmasına neden olarak kemik beslenmesini manâlı Ölçüde bozar Uyluk başı kemik dokusunda bu vesile ile kısmen ya da bütün olarak doku ölümü gelişir ve hızla artroz oluşumu başlar Kalçanın mikrobik iltihaplarına (septik artritler) veya Koch basiline (verem basili) emrindeki iltihaplar (verem artriti, koksit) eklem kıkırdağında ve kemik başlarında önemli doku yıkımı yapar Bu hastalıklarda klinik açıdan bütün iyileşme sağlansa da ara sıra ağır artroz tablosunun gelişimi önlenemez, Kalça artrozuna neden olabilecek keskin bir lokal etmen olmadan gelişen artroza ilk artroz denir Bu artroz türü başta jngiltere almak üzere Kuzey ülkelerinde fazla yaygındır Daha fazla ortaileri yaşlarda (5060 yaşından daha sonra) görülür ve bir yanda daha bariz almak üzere her iki kalça eklemini miktar Rahatsızlık eklemlerde ilerleyerek hareketin sınırlanmasına neden olur Uyluk başı normal biçimini yitirir, büyür ve kalça kemiği yuvasını fazlasıyla doldurarak eklemin bütün mekanik işlevim bozar Kalça artrozunun en manâlı belirtisi kasığa, kalçaya ve çoğunlukla mısra yayılan ağndır Kalça ekleminin bacağı uzatan ve içeriye doğru döndüren hareketleri kısıtlanmıştır öte yandan eklemin içe doğru yaptığı bükme hareketi hastalıktan uzun bir süre etkilenmez Daha önce değinilen iki semptom sonucunda hastalığa özgü bir topallama (kaçış topallaması) gelişir Bunun nedeni hastanın yürürken beden ağırlığını sağlam ekleme bindirerek, ağrılı eklemin yükünü en aza indirmeye çalışmasıdır Kalça artrozunun tedavisinde, Öbür eklemlerin artrozunda olduğu gibi tıbbi ve fizik tedavi yöntemleri uygulanır Tedavide ilk önce eklemdeki iltihabın ve eklem çevresindeki yumuşak dokulardaki (sinovya zan, eklem kapsülü, kaslar) zedelenmenin giderilmesi amaçlanır Çare sonucunda hastanın ağrılarında muhakkak bir azalma olsa da, eklemlerde artrozun yol açtığı doku yıkımı onarılamaz Kalça artrozunun cerrahi tedavisi, ortopedinin en kayda değer alanlarından biridir Cerrahi tedaviden oldukça başarılı sonuçlar alınabilir Kalça artrozunu önleyici ve artrozu çare edici iki nesil cerrahi teşebbüs yöntemi vardır Artrozun koruyucu cerrahi tedavisi çocuk ve gençlere uygulanır Bu yöntem uyluk başının doğumsal gelişme bozukluğu ie asetabulum arasındaki mekanik uyumsuzluğu gidermeye yöneliktir Böylece ileride gelişmesi zaruri bir artroz önlenmiş olur Uyluk boynunun yaptığı açıyı değiştirerek eklemin mekanik İşlevlerini düzeltmeyi amaçlayan osteotomi (ameliyatla kemiğin bir parçasının çıkarılması ya da kemik eklenmesi) ve doğumsal gelişme geriliği sebebiyle uyluk başını barındıracak boyutlara ulaşamamış asetabuluma (kalça kemiği yuvası) uygulanan cerrahi girişimler de Önemlidir Kalça artrozunun cerrahi tedavisinde lezyonun tek ya da çift yanlı olması, hastanın yaşı ve cinsiyeti, mesleği ve hayat alışkanlıkları gibi etkenlere ast olarak dağıtılmış yöntemler uygulanır Kalça artrozunda geçerliliğini koruyan manâlı cerrahi girişim yöntemlerinden bazıları şunlardır: Osteotomi Osteotomide uyluk kemiğinin başı ile kalça kemiği yuvası arasındaki değme noktalan değiştirilerek uyluğun burada yaptığı afet giderilmeye çalışılır Cerrahi girişimden daha sonra ağrı kaybolur, artrozun ilerlemesi durur ve kalça işlevleri ile hastanın yürümesinde bariz düzelme sağlanır, iyileşme bazen daimi ara sıra de geçicidir Gene de osteotominin genç ve eklem işlevleri demin ileri derecede bozulmamış hastalarda uygulanan, hastalığın nedenini ortadan kaldırmayan, ama oluşan doku yıkımını onaran bir çare olduğu unutulmamalıdır Kemiklerin, osteotomiden sonradan aaaal plakalarla birbirine tutturulması yöntemi geliştirildikten sonradan, hastalara uzun süreli alçı uygulanmasına son verilmiştir Artrodez Artrodez, eklemin cerrahi girişimle kaynaştırılmasıdır ve tek yanlı kalça artrozlarmda uygulanır Artrodez uygulanan eklem devre dışı kaldığından sızı tam olarak ortadan kalkar Hasta sağlam eklemini kullanarak rahatça iş hayatını sürdürebilir Fakat bu tedavi sonucunda oturma, araba kullanma ya da bisiklete binme gibi edimler güçleşir Belirli bir yaşama alışkanlığı olan hastalar gönüllü olarak kabul etmese de, artrodez en geçerli çare yöntemlerinden biridir id Atroplasti girişimleri Artroplasti, hastalığın yıkıma uğrattığı eklem başlarına bitmiş biçim verilmesidir Eklem başlarını fasya, yağ vb biyoloji ile ilgili maddelerle kaplama yöntemleri başarılı olmayınca, son zamanlarda suni eklem başlarının kullanımına başlanmıştır Artroproaaa Her iki eklem yüzeyinin (uyluk ve asetabulum) veya yalnız uyluk başının değiştirilmesidir Vücudun İyi düzen gösterdiği aaaal alaşımlardan üretilen yapay proaaaler kullanılır Artroproaaa mekanik açıdan kalça artrozunu bütünüyle iyileştiren bir girişimdir Ağn birkaç gün içinde bütünüyle kaybolur, eklem hareketleri ve yürüme neredeyse normale döner Ama yine de bir takım sorunlar görülebilir; hastaların bir bölümünde ekleme yerleştirilen suni maddelere karşı ahenksizlik gelişir Elde edilen sonuçlann yüksek başansı ve olguların başka girişimlerle çare şansının olmaması artroproaaa tedavisini daha da geçerli kılar Girişimin teknik yönü geliştikçe artroproaaa, artroz tedavisinde en seçkin yöntemlerden biri olacaktır Diz eklemi artrozu (gonartroz) Artrozun dizde birincil olarak gelişmesi çok enderdir Burada hemencecik daima iskelet çatısı eğrilmelerine, ufak yaşlarda geçirilen iskelet yapısını bozan hastalıklara ve darbelere ast ikincil artroz söz konusudur Raşitizmde, ufak yaşlarda görülen kemik kırıklarının yol açtığı içe (X etap, valgus) veya dışa (paranaaa ayak, varus) dönük dizlerde karoser ağırlığı hayat her tarafında eklemin içbükey yüzüne biner Böylece aşın ağırlık aşağıda kalan eklem erken yaşlanır ve kıkırdak ile altındaki kemik yıkıma uğrar Diz artrozu belirtileri genellilde 50 yaşlanna dürüst daha çok kilolu, bacaklannda varis yer alan ve menopoz dönemindeki kadınlarda görülür Başlangıçta sinsi bir ağn vardır ve eklem hareketleri kısıtlanır Hastalık yerleştikçe sinovya zarı kalınlaşarak diz şişer Baldır kaslarında erime (hipotrofi) başlar Diz hafif gergin, eklem hareketleri kısıtlı ve seslidir (kıtırtıh) Diz filminde eklem kenarlannın inceldiği, hatta dizin iç ya da dış bölümlerinde tam olarak ortadan kalktığı görülür Hastanın ayakta çekilen diz filminde kemiklerin denge ekseninin bozulduğu ve eklem kenarlarının inceldiği belirgin bir biçimde saptanır Hastalığın birincil türünde genellikle dizkapağı kemiğinin eklem yüzeyinde osteofît (kemik çıkıntısı) oluşumu gözlenir Eklem içinde özgür kemik parçalarına rastlanabilir Tıbbi tedavi, öteki artroz türlerinde olduğu gibi ama geçici rahatlama sağlar ve yalnızca hastalığın başlangıç evrelerinde uygulanır Belirtiler ortaya çıktıktan ve dizde belirgin biçim bozukluğu oluştuktan daha sonra ağrının giderilmesi ve ekleme olağan işlevlerini kazandırmak ancak cerrahi tedavi ile sağlanabilir Cerrahi teşebbüs ile eklemde hareketi sınırlayan ve ağrı yapan tüm ölü dokular çıkarılır veya uyluk ve kaval kemiklerinin denge ekseni düzeltilerek yükün diz eklemine sağlıklı bir şekilde dağılması sağlanır Birincil geliştirilen cerrahi girişim yöntemlerinden keiloplasti de eklem İçindeki kemik kırıntıları, bozunmuş menisküs, uyluk ve kaval kemiği yüzeylerini zedeleyen osteofitler, eklem kıkırdağında yıkıma uğramış alanlar çıkarılır Dokuların bozunması ileri düzeydeyse kaval kemiğinin eklem yüzeyi çıkarılarak açıkta kalan kemik bu bölgeden alınan yağdokusu ile örtülür dize binen siklet eksenini düzeltmek amacıyla osteotomî uygulanır Bu eksenin bozulmasına yol açan, kaval kemiğine ve öteki kemiklere ilişkin iskelet düzensizlikleri de giderilir Cerrahi girişim, kaval kemiği üstteki ucundan başlayıp kemiğin konkav yüzeyi her tarafında sürekli bir keşiden oluşur Bu girişimle eklem yüzeyleri bütünüyle yatay duruma getirilir ve kesilmiş kemik yüzeyleri arasına hastanın kendisinden ya da başkasından alınan takoz biçiminde kemik parçalan sıkıştırılır Bu Nedenle eklemin doğru bir biçim alması sağlanır Hasta girişimden sonradan 34 hafta alçıda tutulur Ekleme birkaç ay baştan başa ilk elden tartı bindirilmez Bu girişim 6570 yaş üzerindeki hastalarda bile oldukça başarılı sonuçlar verir Artrodez ve diz ekleminin devre dışı bırakılması girişimleri, ancak diz eklemini tutan bir enfeksiyon durumunda veya çok genç hastalarda darbe sonrası büyüyen artroz olgularda uygulanır Günümüzde artroz tedavisinde kayda değer basanlar elde edilmektedir Farmakolojik araştırmalann ve yeni cerrahi tekniklerin geliştirilmesi sonucunda yaygın bir rahatsızlık olan artrozun yakın gelecekte daha geniş çare olanaklarına kavuşacağı düşünülmektedir Sporcu Artrozu Sporcularda darbeye tabi artroz gelişimi sık görülür Artroz doğal olarak en çok kullanılan eklemlerde gelişir Özellikle önemsenmeyen oysa yinelenen hafif ya da şiddetli darbeler ile ters hareketler eklemleri zamanla aşındırır Tenisçilerin tipik artrozu dirsek ağnsıyla ortaya çıkar Bu artroz golf oyuncularında da görülebilir Üçgenin Taban Olmayan Kenarı eklemlerinin artrozu atletlerde, bisikletçilerde yaygındır ve Aşil kirişi ile bacak tabanında ağrılarla seyreder Bisikletçilerde hastalığın en çok görüldüğü bölgeler omurga, diz ve bileklerdir Diz ekleminde artroz futbolcularda, bilekte artroz ise boksörlerde daha yaygındır Futbolcularda top sürmeye ast olarak büyüyen ve üst baldırda ağrılarla seyreden kalça artrozu epeyce tipiktir Otomobil ve motosiklet sporlarıyla uğraşanlarda ve su kayakçılannda omurga artrozu yaygındır Disk, çekiç ve cirit atanlarda ise rahatsızlık ilk kez omuzlarda ve dirseklerde ortaya çıkar