Osmanlı Devletinin Eserleri

Osmanlı Devletinin Eserleri nelerdir,

OSMANLI ESERLERİ
Osmanlı Devletinin Eserleri ve Osmanlı eserleri hakkında bilgiler aşağı verilmiştir;


HİSARİYE MEDRESESİ

Yıkılmış durumu nedeniyle kitabesi ve kapı süslemeleri sökülerek 1953 yılında müzeye getirilen medrese Amasya tarihine göre, Beyazıt Paşanın kardeşi Emir Yahşi bey oğlu Emir Hisar kadar 1411 yılında yaptırılmıştır



HAMZA BEY MESCİDİ

Bugün yıkılmıqş olan mescit, Çelebi Mehmet'in sultan olmasından evvel, Amasya ve Tokat yörelerinde hüküm sürdüğü 1411 yıllarında lalası ve komutanlarından Bicar oglu Dikte Hamza tarafından yaptırılmıştır



PİR AHMET BEY TÜRBESİ

Meydan mahallesinde, Meydan camiinin güneyinde Horozoğlu zaviyesinin önündedir İçerisinde Ertena beylerinden Aleaddin Ali Beyin oğlu, Pir Ahmet Bey ve ailesine ait biri ağaç onikisi misket sanduka bulunmaktaydı Türbe çökme tehlikesi gösterince müzeye kaldırılmış ve sonra moloz taştan yapılmış kemerli çatı çökmüştür Bir görüşe göre türbe, şehzade Mehmet Çelebi'nin, kardeşi Süleyman Çelebi ile yaptığı taht çatışmaları esnasında ölen, adamlarından Horozoglu Ahmet beye aittir



PAŞA HAMAMI

İvaz paşa mahallesinde, paşa hanın derhal üzerindeki dörtyol ağzındadır 2 Murat vaktinde YÖRGÜÇ paşa kadar 1437 yılında yaptırılmıştır Moloz taşlarla üretilmiş hamam 1948 yılında vakıflar göre restore edilmiştir Günümüzdede de işletilmektedir



İVAZ PAŞA CAMİİ

İvaz paşa mahallesinde, Sulu sokak sonunda, Moloz taştan üretilmiş minik bir camidir Kitabesi yoktur



HACI TURHAN MESCİDİ

Akkoyunlu Uzun Hasan'ın Tokat'ı yakmasından sonra Fatih Sultan Mehmet zamanında Artıkoğullarından Hacı Turhan kadar 1471 yılında yaptırılmıştır Eski kazancılar içinde yer alan mescit, moloz taştan yapılmıştır



MEYDAN CAMİİ





Sultan 2 Beyazıt'ın annesi Gülbahar Hatun adına yaptığı cami, kayıtlarda Hatuniye camiiolarak geçer Meydan mahallesinde adını aldığı geniş bir alanda 1474 yılında yaptırılmıştır Tokatta yapılan en güzel Osmanlı eserlerinden biridir

Kesme taştan yapılmış belli başlı mekan üzerinde tek kubbesi, tek minaresi ve altı sütundan oluşan, beş kubbeli son cemaat yeri vardır Eski tarihi kayıtlarda; cami yapımı bittikten sonradan küçük olduğu görülmüş (Sultan 2 Beyazıt'ın buna kızması üstüne ustaları öldürttüğü rivayet edilir) ve iki yanına birer mescit daha yapı ettirilmiştir, denilmektedir Daha Sonra yer sarsıntılarına aleyhinde, doğu ve batı yönlerinde yapılan payandalar mimari estetiğini bozmaktadır Ana mekan, revaklar ve minaresindeki rölief süslemeleriyle, zarif ve uyumlu bir mimari yapıya sahiptir Avlunun ortasıda ahşaptan üretilmiş orjinal olmayan bir şadırvan ve yanına Gülbahar hatun medresesi yer alır

Tokat'lıların Ali paşanın yapısı, Meydan'ın kapısı dedikleri yakıştırma sebepsiz değildir Meydan caminin Selçuk tarzı stalaktitlerle işlenmiş mermer portali ve geçme ağaçtan üretilmiş kapısı birer sanat şaheseridir Ağaç kapıyı çevreleyen sarı ve siyah renkli mermerlerden üretilmiş kemerin üzerinde Arapça yazılmış kitabe yer almaktadır Camii duvarları, minaresi ve mescitler kireç taşından, tromplu kubbesi tuğladan örülmüştür Son cemaat yerindeki bronz çemberli altı kolon mermerdir Mihrap ve mimberi mermerden yapılmış caminin, iyi ışıklı bir mekanı ve kubbesinde badana süslemeler vardır



TAHTAKALE HAMAMI

Osmanlı döneminde üretilmiş orjinal hamamlardan biridir 1932 yılında sağlam durumda iken askeriye göre yıktırılmıştır 2 Beyazıd'ın hazinedarı, Bosna ve İşkodra valiliklerinde bulunmuş Devlet adamı Firuz bey veya yardımcılarından birisi kadar 1485 yılında yaptırılmıştır Çift kubbeli hamam, moloz taştan üretilmiş, çift kare mekan üzerindeki sekizgen kasnaklara oturtturulmuş tromplu kubbeler, kiremit döşeli sekizgen ahşap bir çatıyla örülmüştür



ALİ PAŞA HAMAMI

1572 yılında Ali paşa kadar yaptırılan hamam Ali paşa Camiinin vakfiyelerindendirKadın ve erkek kısımları ayrı, simetrik yapının, soyunma yeri kare, yıkanma yeri haç planlıdır Müşterek dört eyvanı kubbeli ve beşik tonozlu olan yıkanma yerinin köşe halvetleri basık ve kubbelidir Kesme taştan yapılmış olan mekan üzerinde sekizgen kasnak üzerine oturtulan büyük kubbeleri 1966 yılında kurşunla kaplanmıştır



AKARSU HAMAMI

Tek kubbeli, tek taraflı olan hamam uzun yıllar ambar olarak kullanılmıştı Belediye göre 1956 yılında yenilenmiş ve halen işletilmektedir



ALACA MESCİT

Rüstem Çelebi mahallesinde Plevne ilkokulunun yanındadır Selçuklu'ların İlhanlı sultanı Gazan Han ile iki taraflı yönetimleri vaktinde yapılmıştır sonra büyük bir tahribata uğrayan caminin minaresi dıştan kalan bölümleri Abdurrahman Bini Ahi Eda'nın namına ithafen Abdüzaziz Bini İbrahim kadar 1505 yılında yaptırılmıştır



KAZANCILAR MESCİDİ

Sulu sokaktadır (1985 Ağustos ayında belediye tarafından yıktırılan Yağcı Han mescite bitişikti) Kapının çok üstünde saçağa yakın yerde yuvarlak bir kitabesi vardır Bu kitabeye tarafından yapılış tarihi Yavuz Sultan Selim zamanına rastlamaktadır



BAHZAT CAMİİ

Tokat'ın en karakteristik yerlerinden biri olan Behzat çarşısında Behzat çayı yanındadır Kanuni Sultan Süleyman vaktinde Fakih oglu Hacı Behzat kadar 1935 yılında yaptırılmıştır Küçük ve kare biçimli olan cami binasına sultan 2 Abdülhamit vaktinde (1881) yılında vatandaşların bağışlarıyla ikinci bir kubbe daha yaptırılmıştır Kesme taştan üretilmiş güzel bir minaresi olan caminin 1535 tarihli Osmanlı sülüsüyle yazılmış kitabesi Hoca Behzat'a aittir Diğeri tamir kitabesidir Cami yandaki mezar Öğretmen Behzat'a aittir



ALİ PAŞA CAMİİ



Cumhuriyet meydanının güneyinde yükselen cami, Tokat'taki en büyük Osmanlı anıt eseridir Sultan 2 Selim zamanıda Ali Paşa tarafından 1572 yılında yaptırılmıştır Ali paşa, Kanuni Sultan Süleymanın oglu Şehzade Beyazıdın damadı olduğu söylenirAli Paşanın eşi ve oğlu Mustafa beyin türbeleride cami avlusundadır

16 asır Osmanlı camii mimarisinin özelliklerini içeren caminin kare olan asıl mekanı üzerinde, tek kubbesi ve tek minaresi vardır Tamamı kesme taştan yapılan cami, Cumhuriyet alanında toplu ve büyük bir blok olarak göze çarpar Sekiz kolon üstünde yedi kubbeli son cemaat yeri, avlusunda Ali Paşanın eşi ve oğluna ait iki türbe bulunmaktadır Asıl mekanın kıble dışında kalan diğer üç duvarında ortak mahfiller yer alır Bunların kuzey yönündekiler oda şeklindedirler Kesme taştan kemerli olarak üretilmiş mahfillerin üst kısmında kadınlara ait bölümler vardır Kubbe kaidesinde, sekizgen kasnakta ve duvarlarda penceleri olan caminin stalaktitli mihrap ve mimberi sarı ve gök mermerden yapılmıştır 19 yüzyıl boyama buket desenleriyle yapılan iç süsleme caminin yapıldığı 16 yüzyıl ile bağdaşmıyor Osmanlı geleneğine kadar, sürgünde olan aristokrasi, yaptırdıkları eserler için kitabe koyamazlardı bu nedenle camide yazıt yoktur Oysa Ali Paşa avluya yaptırdığı türbesine, mezar kitabeleri koydurarak ismini dolaylı olarak camiye mal etmiştir



ULU CAMİ

Tokat'ın en eski ve ilginç camilerinden biridir Yapılış tarihi olaak geçen H 1090, M 1678 yapılış tarihi değil onarım tarihidir Kitabesinden Çün bu cami oldu ceditifadesi, caminin yenilendiğini gösteriyor Ayrıca iç mekanlarda ve kuzey revaklarında kesme taştan yapılmış kemerli kolonları ile batı yönündeki son cemaat yerinin devşirme (Bizans) sütunları da caminin fazla eski olduğunu göstermektedir Herhangi bir nedenle zarar görebilen cami Sultan Avcı Mehmet zamanında restore edilmiş ve 1678 tarihli kitabe o zaman takılmıştır Birinci Dünya Savaşında asker iskan edilen cam daha sonra kendi haline terk edilmiş ve harap olmuştur 1950 yılından itibaren Vakıflar Genel Müdürlüğünce yenileme görebilen cami bugün ibadete açılmıştır

Tokat'ta orjinalliğini en fazla koruyan tarihi eserlerden biri olan Yüce cami moloz ve kesme taşlardan yapılmıştır Ahşap kirişli ve çıta süslemelerle kapatılmış mekanının üzeri dört köşe kiremit bir çatıyla örtülülüdür Kesme taştan zarif bir minaresi olan Yüce caminin güney batı köşesine bir kuş evi oyulmuştur Perdahlanmamış kireç taşları üstüne çini görünümü tahsis etmek için pastel renklerle boyanmış bu Nahif kolon süslemelerin ne zaman yapıldığı bilinmemektedir Kemer ve alınlarında Selçuklu çinilerindeki geçme rumi motifler ve kemer içlerinde birbirine emrindeki minik panolar halinde 16, 17 yüzyıl iznik çini desenlerini anımsatan süslemeler yapılmıştır Bunlar Avcı Mehmet tahta çıktığı tarihte yapılan büyük restorasyonda işlenmiş olabilirler Caminin ilginç yanlarından diğeri de doğu ve batı yönlerindeki revakların, araç gereç ve işçilik bakımından birbirinden bambaşka olmasıdır



TAKYECİLER CAMİİ

Diğer camilere göre değişik mimari üslubu olan Takyeciler camiinin yapıldığı tarihi bilinmiyor Sadece güney duvarının bedestene içten olan köşesinde 1871 tarihli (Sultan Aziz zamanı) bir tamir kitabesi varmış Fakat caminin bu tarihten fazla evvel yapıldığı anlaşılıyor Camide moloz ve kesme taştan yapılmış mekan ve kolonlar üstünde dokuz kubbe bulunmaktadır

Tokat'ta her döneme ait özellikleri taşıyan camiler bakmak mümkündür Halen il merkezinde ibadete açık olan 59 cami ve mescitin 39 tanesi Osmanlılar vaktinde yapılmıştır



HANLAR

TAŞHAN

Gazi Osman Paşa caddesi üzerindedir Voyvoda handa denilmektedir 1631 yılında yaptırılmış büyük bir Osmanlı anıt eserdir Asır evvel Vakıftan şahıs mülkiyetine, buradan Vakıf idaresine ve sonradan cezaevi tamamlanmak üzere Adliye Vekaletine satılmıştır Bir süre et ve sebze hali olarak kullanılan han, son yıllarda restore edilmiştir

Kuzey güney konumunda, kesme taş ve tuğladan, dikdörtgen ve iki katlı yapı edilen hanın ortasında, büyük bir avlu yer almaktadır 32 odası ve bir mescit mahalli bulunan hanın her iki katında, avluya bakan revaklar bulunmaktadır Sadece doğu yönündeki blokun birinci katında revak yoktur Yeni yapılan restorasyonda sundurmalar kaldırılarak, üstteki kat revaklarının açık kemerleri camlı, bol ışıklandırılmış kapalı mekanlar haline getirilmiş orjinal çatı kaplaması olan kiremitlerin yerine bakır folyolar örtülerek son şeklini almıştır Kesme taştan yapılmış uzun ve güzel bir cephesi olan Taşhan'ın batı yönündeki dış duvarları sağırdır Diğer üç yandaki hücrelerde dağıtılmış meslekten ticarethaneler sıralanmıştır



SULU HAN

Sulu sokakta bedesten yanındadır Kitabesi olmadığından yapılış tarihi bilinmiyor 1930 yılına kadar cezaevi olarak kullanılan han 1957 yılında Vakıflar tarafından restore edilmiş ve o günden beri öğrenci yurdu olarak kullanılmaktadır Üretim tekniği ve malzeme olarak Yağcıoglu hanı ile çağdaş görünmektedir İki katlı olan hanın restorasyonda orjinal özellikleri bozulmuştur Özellikle çatı örtüsünde kulanılan çinko levhalar inşa ile hiç uyuşmamaktadır



YAĞCIOĞLU HANI

Sulu sokakta ço mahvolmuş durumda iken 1985 yılı Ağustos ayında belediye kadar yaktırılmış yerine dağıtılmış işyerleri yaptırılmıştır1935 yılında Tokat itfaiye grubunun karargahı olan hanın kitabesi bulunamadığı için hanın üretim tarihi hakkında data yoktur Mimari üslup olarak Taşhanı anımsatan inşa araç gereç ve yapım tekniği bakımından daha eski özelliklere sahip Moloz taş ve tağladan örülmüş duvarları ile ilginç bir portali olan hanın sokağa bakan kuytu cephesine rağmen güney yönündeki içeriye doğru bir konuma sahipti



DEVELİK HAN

Takyeciler camiinin güneyinde yer alır Kendi haline terk edilmiş mahvolmuş durumdadır Mimari planlaması ve yapı malzemesine bakılırsa 15, 16 yüzyılda inşa edilmiş olmalıdır İki katlı revaklı avlusu olan han, kesme taş, moloz taş ve tuğladan yapılmıştır



PAŞA HAN

İvaz Paşa mahallesinde, Sulu sokağın sonundadır 1 Sultan Mahmut zamanında Zararlızade Mehmet Paşa tarafından 1752 yılında yaptırılmıştır Mehmet Paşa Trabzon ve Sivas valiliklerinde bulunmuş, 1756 yılında Reşadiye'nin Kabaklı köyünde vefat etmiştir

Paşa Hanın kesme taştan yapılmış güzel bir portali ve çevresi sağır duvarlarla kapalı bir avlusu vardır Avlu içide bugün hiç bir yapı izi kalmamıştır Güney yönündeki orjinal servis kapısı uygun korunmakta olup, portalin orjinal kapısı sökülmüştür



SULU SOKAKTA HAN

Gazi Osman Paşa caddesinden Sulu sokağa girdiğimizde, ikiyüz metre değin girilince sağ tarafta orjinal kapısı korunmuş, yaklaşık 12 m yükseklikte kerpiç duvarlarla çevrelenmiş minik bir han görülür Kuzeyde ikinci bir kapısı olan han, günümüzde külüstür deposu olarak kullanılmaktadır İç yapıları harap, yerlerine barakalar yapılmıştır



BEDESTENLER

Sulu sokakta, Takyeciler camii doğusundadır Evliya Çelebinin Sultan çarşısı dek hoş bir çarşıdır Halep ve Bursa çarşıları gibi gayet düzen üzerere kurulmuşturdediği bedestenleri İstanbul kapalı çarşısının bedesten bölümünü anımsatmaktadır Tuğladan örülmüş tonozlar üzerinde onbir kubbenin yer aldığı bu Osmanlı ticaret merkezinin yapıldığı tarih kesin değildir 15 ya da 16 yüzyılda yapıldığı görünürde Bedestenin güney ve kuzey yönlerinde ortak birer kapısı vardır Günümüzde ambar olarak kullanılmaktadır İnce harçla örülmüş kolon ve tonozlardaki ustalık son derece ileridir Bedesten görülmeye layık bir mimarlık eseridir



ÇEŞMELER

ALACA ÇEŞME Yaptıran: Kara Arslan (1282)

ŞEYH ŞEHABETTİN Yaptıran: Şeyh Şehabettin (1304)

UZUN SEKİ ÇEŞMESİ (Yaptıran: İlyasoğlu Solak Ali (1495)

ACEPŞİR ÇEŞMESİ Yaptıran: Hacı Mahmut Bini Hacı Ahmet (1586)

MUSA ÇEŞMESİ Yaptıran: Musa Bey (1594)

ESKİ KASAPHANE ÇEŞMESİ Yaptıran: Sefer Paşa (1653)



TOKAT SAAT KULESİ



Behzat semtinde ve kentin her semtinde görülecek şekilde, Behzat camiinin güney yönünde 1902 yılında yapılmıştır Kapısı güney yönündedir Yüksekliği 33 m dir Kesme taştan yapılmıştır 2 Abdulhamit'in padişah oluşunun 25 yılı için halkın yardımlarıyla mutasarrıf Bekir Paşa ve belediye reisi Mütevellioğlu Enver bey göre yaptırılmıştır 1917 yılında alafırangaya çevrilen saat kısmı, dört yöne büyük kadranlarla ve her yarım saat başlarında iki dakika ara ile tam çalar durumdadır sesi kentin her semtinden rahatlıkla duyulabilmektedir Kitabesi meçhul nedenlerle kazıttırılmış ve yalnız 1902 tarihi bırakılmıştır



KALE: TARİHİ YAPIİ KAL'Aİ TOKAT

MS 5 ya da 6 yüzyıllarda resmileşmiş olabileceği tarihi durum ve kayıtlardan anlaşılan kale, takriben 500 sene Bizans egemenliğinde kalmıştır (Bu dönemde Evdoksia ve Dokeia ismi ile biliniyordu) Ilk kere 1074 yılında Danişment Melik Ahmet Gazi göre fethedilen kale kısa aralıklarla el değiştirmiş, sırasıyla Selçuklu ve Osmanlıların egemenliğine geçmiştir Dikey ve sarp kayaları üzerinde kurulu kale, doğal bir hisar durumundadır Kayseri ve Diyarbakır da olduğu gibi, düz alanda belirlenmiş, çevresi yüksek duvarlarla örülü bir Sur kenti değildir Osmanlı tarihçilerinin birinci derece müstahkem mevkiididikleri kale, Tümur ve Şah İsmail gibi zamanın en güçlü hükümdarlarına baş eğdirmiş, buradan bir taş sökemeden gitmişlerdir

Osmanlı devleti vaktinde Kameriyeı Bedevidenilen zindanı başta Bizans imparatoru A Diogenis edinmek üzere bir fazla ünlünün esir yeri olmuştur

Kentin kuzey batısında yer alan kale bütün yöreye egemen bir yükseklikte olup, kesme ve moloz taşlardan yapılmıştır Selçuklu ve Osmanlılar vaktinde sıkça yenileme görmüş, yeni ilavelerle savunma ve gözetleme yerleri yapı edilmiştir Dış ve iç duvarlarla korunan kale doğu batı yönünde yükselen iki kaya gurubu üzerine kurulmuştur Kuleleri, burçları ve mazgalları vardır Yer sarsıntılarından kurey ve güney yönündeki duvarları adamakıllı harap, baş burç ve akort kayası üzerindekiler sağlam kalmıştır Kaleye, kuzey yönündeki bir kaya oyuğundan girilir İçinde her çeşitlilik ihtiyaca yetecek düzeyde erzak depoları, sarnıç, cephanelik, hizmet binaları, emanet odaları ve bir de cami bulunmaktaymış Günümüzde bunlara ait tonozlu yapılar ve temel kalıntıları durmaktadır Şimşek Beyazıt'ın yaptırdığı ya da restore ettiği caminin yeri belirli değildir

Kale duvarları incelendiğinde Bizans, Selçuk ve Osmanlılara ait izler bakmak mümkündür Güney yönünde, ayakta kalabilmiş büyük burçlardan birinin duvarında, taştan yapılmış müslüman mezar sandukaları, yapı maalzemesi olarak kullanılmıştır Kalenin güneybatısında çok eski çağlardan kalma bir kaya mezarı oyulmuştur Mezarın ağzında bir kolon ve biri büyük iki gözenekli olan bulunmaktadır

Kaynak: OSMANLI ESERLERİ *