Paris Barış Antlaşmasının Önemi nedir

Paris Barışma Antlaşmasının Osmanlı Açısından Önemi nedir?
Paris Uzlaşma Antlaşması
Paris Antlaşması

Kırım Harbi'nden daha sonra, 30 Mart 1856 tarihinde, Osmanlı Devleti ile, Avusturya, Fransa, İngiltere, Prusya, Rusya ve Sardunya (İtalya) arasında, Fransa ’nın başkenti Paris ’te imzalanan sulh antlaşması
On dokuzuncu yüzyılın birincil yarısında, dünyada iki büyük İslâm devleti vardı Birisi Osmanlı Devleti, ikincisi Hindistan ’daki Gürgâniye (Timuroğulları Babürlüler) Devletiydi Her iki devletin sultanları, İslâm dînine bağlıydılar, hattâ İslamiyet'in bekçisiydiler İslamiyet'i yeryüzünden uyandırmak ve kendi sömürge siyasetini devam ettirmek isteyen İngiltere, zinde İslâm devletlerinin bulunmasını istemiyordu Bu sebeple İslamiyet'in bekçileri durumunda olan bu iki devleti devirmek için planlar hazırladı

Önce Gürgâniye Devletini parçalamaya karar veren İngiltere, böylece, Hindistan ’daki Müslümanları başsız bırakmayı ve Hindistan ’ın hazinelerine, ticaretine baskın olmayı planladı Bunu da vakit içinde başardı

İngiliz idarecileri, planlarına mâni olacağından korktukları Osmanlı Devletini de devre dışı bırakmaya çalıştılar Osmanlılarla Rusları savaştırmaya çaba ettiler Avusturya ve Prusya, OsmanlıRus Savaşının önlenmesini istedilerse de, İngilizler değişik vaadlerle elde ettikleri Mustafa Reşid Paşa'yı, harbe teşvik ettiler Yardım edeceklerine, galibiyet kazanacağına, böylece Osmanlıların bir numaralı adamı olacağına inandırdılar Mustafa Reşid Paşa, Bâbıâlî ’de 163 kişiyi toplayarak Rusya ’ya karşısında harp açılmasına karar verdirdi Bu kararı, bir hileyle, genç padişah Sultan Abdülmecid Han'a da onay ettirdi Bu Nedenle 1853 senesinde, Rusya ’ya karşı harp duyuru edildi İngilizler, Rus Çarı Birinci Nikola ’nın, Kudüs ’te Katoliklere aleyhinde Ortodoksları ayaklandırdığını ileri sürerek, Rusların, Akdeniz ’e inmesini istemeyen Fransa ’yı da harbe soktular İngiltere ve Sardunya (İtalya) da Osmanlı Devletinin yanına harbe katıldılar

Kırım Harbi, Rusya ’nın mağlûbiyetiyle sona erdi 1 Şubat 1856 ’da, Viyana protokolü ve yapılacak sulhun başlıca hatları kabul edildi Savaş resmi olarak sona erdi Protokolde belirli esaslar çerçevesinde, 25 Şubat 1856 ’da, Paris ’te, Barış Konferansı açıldı Bir ay 4 gün süren ve 30 Mart 1856 târihinde imzalanan Paris Antlaşmasına İngiltere, Fransa, Osmanlı Devleti, Rusya, Avusturya, Prusya ve Sardunya devletleri katıldı Konferansa Fransız delegesi Walewski başkanlık etti Osmanlı Devletini Sadrâzam Âlî Paşa ile Mustafa Reşid Paşanın oğlu Paris büyükelçisi Mehmed Cemil Bey temsilcilik ettiler

Osmanlı Devleti, Kırım Harbinde galip devletler aralarında bulunduğu halde, Paris Antlaşmasıyla siyasî yönden kayba uğradı

34 madde olarak imzalanan Paris Antlaşması, şu hususları ihtiva ediyordu:
Antlaşmanın tasdikinden itibaren müttefik devletleriyle Rusya arasındaki sulh, aralıksız kalacak Taraflar aldıkları yerleri iade edecekler Osmanlılar ve öteki müttefik devletler, Rusya ’ya Sivastopol, Balaklava, Kamış, Gözleve, Kerç, Yenikale, Kılburnu ’nu; Rusya ise Anadolu Cephesinde işgal ettiği Kars ’ı ve çevresinde işgal ettiği diğer yerleri Osmanlı Devletine iade edecekler Taraflar, harp suçlularına umumî af duyuru edecekler, esirler müşterek değiştirilecek Osmanlı Devleti, Avrupa hukukundan faydalanacak, Osmanlı Devletinin istiklâli ve toprak bütünlüğü korunacak Bâbıâlî ’nin, 18 Şubat 1856 tarihinde, batılı devletlerin teşvik ve baskılarıyla duyuru ettiği, Osmanlı Devleti tebaası olan gayrimüslim vatandaşlara yeni haklar ve imtiyazlar karşılayan Islahat Fermanı, antlaşmaya taraf olan devletlerce tescil edilecek Bu devletler, padişah ve tebaası arasına girmeyecekler, Osmanlı Devletinin iç işlerine karışmayacaklar Boğazlarla ilgili 1841 Londra Antlaşması aynen yürütülecek, Karadeniz tarafsız duruma getirilecek, tüm devletlerin ticaret gemilerine açık, ama savaş gemilerine sürekli kapalı olacak Osmanlı Devleti ve Rusya, Karadeniz ’de donanma bulunduramayacağı gibi, tersaneleri yıkıp, yenilerini yapamayacaklar Tuna Nehrinde ulaşım hür olacak Rusya tarafından terk edilecek olan Tuna Nehri deltasının bir bölümü, Boğdan ’a verilecek Tuna ’daki gemi işletmeciliği, Avrupa devletlerinin muhafazasında olacak Kırım, Rusya ’da kalmak şartıyla Besarabya ’nın bir kısmı, Osmanlı himayesindeki Boğdan beyliğine verilecek, Rusya, Tuna Nehri ağzından uzaklaştırılacak; Eflâk ve Boğdan beylikleri, Osmanlı himayesinde olmakla birlikte sahip oldukları imtiyaz ve haklar genişletilecek, kanunlarını kendileri yapacaklar, millî bir ordu bulundurabilecekler Bu bahşedilen ayrıcalık ve haklar, antlaşmada imzası yer alan devletlerin iki taraflı garantisi aşağı olacak, hiçbir devlet bu beyliklerin iç işlerine karışmayacaktı

Sırbistan Prensliği, Osmanlı hakimiyetinde kalmak şartıyla tarafların kefaletinde ayrıcalıklı olacak Devletlerin onayı alınmadan Osmanlı Devleti, Sırbistan ’a hiçbir şekilde asker sokamayacak, ancak, vaktiyle olduğu gibi birkaç Sırbistan kalesinde Osmanlı askeri bulunabilecek

Bu antlaşmaya bağlı olarak, antlaşmaya katılan devletler arasında, 1841 ’de imzâlanan Londra Antlaşmasını yenileyen Paris Boğazlar Sözleşmesi, Osmanlı Devletiyle Rusya aralarında Karadeniz ’le ilgili Paris Antlaşması imzâlandı daha sonra da yeniden Paris Antlaşmasına alt olarak, Osmanlı Devletiyle Rusya arasında 5 Aralık 1857 ’de Rusya ile hudut antlaşması imzâlandı

Paris Barıştırma Antlaşmasıyla, Kırım Harbine son verilmek suretiyle, Osmanlı Devletinin daha artı yıpranması önlendiyse de, Osmanlı hakimiyeti altındaki Eflâk ve Boğdan ile Sırbistan ’a muhtariyet verilmek suretiyle, Osmanlı Devletinin hükümranlık hakları zedelendi ve devletin bölgedeki nüfuzu azaldı Osmanlı Devleti, doğrudan toprak kaybına uğramadı, lakin siyasî ve ekonomik zarara yol açan dış borca girme sebebiyle, Avrupa ’ya bağımlılığın kapısı açıldı Antlaşmada, Avrupa devletlerinin, Osmanlı Devletinin iç işlerine karışmamaları kayıtlı olmasına karşın, daha sonraki zamanlarda bu antlaşmaya dayanarak devletin iç işlerine karıştılar

Karadeniz ’in tarafsızlığının sağlanmasıyla ve EflakBoğdan ve Sırbistan topraklarındaki idarelerin, konferansa katılan devletlerin karşılıklı garantisi altına alınmasıyla, bu bölgedeki Rus nüfuzu da ortadan kaldırıldı Rusya ’nın güneyinde bir tampon alan meydana getirildi Bu suretle, Rusya ’nın güneye inme ve Akdeniz ’e açılım politikası önlendi Bu ise, Rusya ’nın Asya ’da genişleme politikasına tartı vermesine sebep oldu Osmanlı Devleti, kongreye, şampiyon devletler arasında katıldığı halde, Karadeniz ’le ilgili hususlarda, mağlup devlet olan Rusya ile benzer statüye tâbi tutuldu

Osmanlı Devletinin, devletler hukukundan faydalanması ve bununla Avrupa devletler ailesinden sayılması kabul edildi Fakat, bu husus, görünüşten ileri geçemedi Çünkü Osmanlı Devletinin Avrupa devleti sayılması ve devletler hukukundan faydalanabilmesinin pratik olarak bir önemi yoktu Avrupa devletleri, kendi arasında bile bu prensiplere pek saygı göstermiyorlardı Bu sebeple, bundan sağlanacak garantilerin kâğıt üstünde kalması kesindi

Gayrimüslimler lehine yeni hak ve ayrıcalıklar karşılayan ve Âlî Paşa göre ilan edilen Islahat Fermanının, Paris Uzlaşma Antlaşmasında yer alması, Osmanlı Devleti aleyhine yeni bir takım hususları ortaya çıkarttı Avrupa devletleri, her ne kadar bu maddeyle Osmanlı Devletinin iç işlerine karışmamayı garanti ettilerse de, gerçekte bu fermanın uygulanmasından doğacak meselelerle Osmanlı Devletinin iç işlerine bununla beraber ve ortaklaşa müdahale edebilecekleri yeni bir kapıyı açmış oldular Gayrimüslimlere ve Avrupa devletlerine verilen ticari ayrıcalıklar hüviyetindeki kapitülasyonların kaldırılmayıp, sürdürülmesi de bu müdahaleyi kolaylaştırdı

Bu sebeplerle Paris Antlaşması, başvuru formu imkânlarından yoksun şartları ile, Osmanlı Devletinin geleceği için bir garanti olmaktan uzaktı Bu ise, barışın uzun ömürlü olmamasına sebep olacaktı

Paris Antlaşması, Kırım Savaşına katılan öteki devletlere aracısız çıkar sağlayan bir şart meydana getirmedi Ancak, dolambaçlı olarak her devlet, kendisine kadar bir takım çıkarlar elde etti

İngiltere, Rusya ’nın Karadeniz ’deki donanma ve tersanelerinin yok edilmesi ve bu denizde deniz filosu bulundurmasını önlemekle, sömürgeleri ve yakın doğu ticareti için büyük bir tehlikeyi, bir müddet için de olsa kaldırmış oldu

Fransa, Rusya ’nın bilhassa mukaddes yerler meselesini ederek, Boğazlar ve Akdeniz ’e inerek kendi nüfuz sahasına göz diktiğini gördüğünden savaşa girmişti Paris Antlaşmasıyla bu risk önlendi Hem Kırım Savaşı ve bu müddet içinde yapılan ittifaklar ile önceden kendisine aleyhinde sabit ittifak grubunu parçaladı Antlaşmanın Paris ’te imzalanması ise, Fransa ’nın Avrupa siyasetindeki nüfuzunun yükselmesini sağladı

Sardunya (İtalya) da, Paris Konferansına katılmakla, İtalyan birliğini kurma düşüncesini, devletlerarası bir kuruluşta tanıtma ve savunma imkânına kavuştu Böylece İtalyan birliği meselesini, Avrupa politikasının konuları arasına sokturma fırsatını elde etti

Netice olarak, Kırım Savaşı sonunda imzalanan Paris Antlaşmasıyla, Avrupa ’da yeni bir siyasî denge yerleşmiş oldu Bütün bunlara karşın, Paris Antlaşmasının getirdiği uzlaştırma, dağıtılmış sebeplerle uzun ömürlü olmadı Nitekim antlaşmanın hemen arkasında, Osmanlı Devleti ve diğer Avrupa devletleri, yeni iç ve dış meselelerle aleyhinde karşıya geldiler *