Petrol Fiyatlarındaki Artışın Türkiye'deki Etkisi Büyük! Rusya Dünyayı da mı Krize Sürüklüyor?

Petrol fiyatlarında yükseliş ekonomilerde zincirleme tesir yaratıyor! Dünyanın enflasyonu hatırladığı son periyotta Türkiye'nin negatif ayrışması her gün artan akaryakıt fiyatları ile bir sarmal halin dönüşünce uzmanlara sorduk: Ne olacak bu petrolün hali?

Ekonomistler ve emtia uzmanlarının bu mevzuda umudu Rusya-Ukrayna ateşkesi olsa da ateşkesle kısa vadede sorun çözülmeyecek gibi! Makus senaryoyu ise düşünmek bile istemiyoruz!


Petrolün varil fiyatı bir haftada yüzde 22 arttı!



Dün günü 112,93 düzeyinde tamamlayan Brent petrolün varil fiyatı, bugün saat 10.50 prestijiyle kapanışa nazaran yüzde 6,04 artışla 119,76 dolara yükseldi. Birebir dakikalarda Batı Teksas tipi (WTI) ham petrolün varili 116,50 dolardan alıcı buldu.

Böylece, Brent petrolün varil fiyatı Mayıs 2012'den, WTI ham petrolün varil fiyatı ise Eylül 2008'den bu yana en yüksek düzeylerini gördü.

Rusya'nın Ukrayna'nın doğusundaki Donbas'a özel askeri operasyon başlattığını duyurduğu 24 Şubat'ta 98,08 dolardan açılan Brent petrolün varil fiyatı, son bir haftada ise yüzde 22,10 artış kaydetmiş oldu.

Fiyatlardaki yükselişte, Batı ülkelerinin Rusya'ya yönelik yaptırımları ve Rusya'dan gelecek mümkün karşı yaptırımların arz tedarikini sekteye uğratacağı telaşları tesirli oldu.

Belirsizlik zorlayacak!



Ekonomist Güldem Atabay, Onedio olarak petrolü sorduğumuzda dünkü değerlendirmelerine de atıfta bulunarak; şu an içinde bulunduğumuz fiyatlamaların savaş hali olduğunu belirtti. Rusya'nın dünya güç piyasalarında kıymetli bir yeri olduğunu da hatırlatan Atabay, 2008 finansal krizi patladığında gelinen 147 tepesinin maksatta olma ihtimaline de dikkat çekti. Atabya şunları söyledi:

200 dolar değil lakin 150 dolar maksatta üzere görünüyor. Rusya, Ukrayna'dan çekilse bile Ukrayna'nın içeride ne ile baş başa kalacağı ayrıyeten Rusya'ya uygulanan yaptırımların ne olacağı da soru işaretleri olarak önümüzde duruyor. Türkiye için dertler ise ithal bağımlı bir ülke olması, dünyadaki enflasyonist ortam, iç iktisat siyasetlerindeki farklı dinamikler ile bu güç fiyatları büyük sıkıntılar yaratacak. 

Enflasyondaki baskı artacak, o TL'ye baskı yapacak, TL Hazine'nin KKM yükünü artıracak, enflasyonu engellemek için Hazine'nin gelirlerinin azalması ise bütçe açığını artacak, turizmden gelecek döviz girdisi bu savaş ile azalacak üzere gibi bir çok şiddetli etap bizi bekliyor!

Petrole OPEC deva olur mu?



Stratejist Cüneyt Paksoy teknik tahlil tarafında güçlü isimlerden, Onedio okurları için şunları söyledi:

Teknik tarafta 80-100 bandı petrolde çok değerli. Bunun dışındaki fiyatlamalar dünyada kimseyi keyifli etmez. Hele ki ABD enflasyonla boğuşurken, petrol fiyatları ABD halkı için çok kıymetlidir, Biden seçimi de kazanamaz. Teknik düzeylerde 116 dolar kritikti buralardan daha üst çıkar mı? Çıkabilir lakin 100 dolara gerilemek zorunda OPEC de bu istikrarları korumak üzere hareket eder. Ateşkes ve İran hususları çözümlenirse dünya da petrol de rahatlar. Aksi halde yükselişler stagflasyona hamile ki bu olursa da tepetaklak bu fiyatlar düşer fakat talep olmayacağı için düşer. 

Rusya, dünyayı krize sürükleyebilir!



Emtia Piyasaları Uzmanı Zafer Ergezen de Onedio için yaptığı değerlendirmede, güç piyasasında esasen problemlerin olduğunu OPEC arzında problemin büyük olduğunu ve üzerine bir de savaşın çıktığını anlattı. Rusya, petrol tarafında büyük bir oyuncu olarak ziyadesiyle etkileyici görünüyor. 115-120 dolar ortasındaki son günlerdeki fiyatlamanın esasen panik fiyatlaması olduğunu belirten Ergezen, en makûs senaryonun 147 tepesi olduğunu ki oraların bir 3. dünya savaşına denk tesirler oluşturacağını belirtti. Petrol fiyatlarındaki bu yükselişin dünyayı sudden stop ve stagflasyona sürüklediğine de dikkat çekti!

Rusya'nın yalnızca petrolde değil kömür, doğal gaz, buğday, nikel, alüminyum üzere bir çok emtiada da büyük bir üretici ve ihracatçı olduğunu da hatırlatan Ergezen, tüm bunların elektrik üretimlerinde tekrar sorun yaşamak demek olabileceğine dikkat çekerken, maliyet artışlarının üretimi durdurabileceğini belirtti.

Son olarak ateşkes gelse de asıl kilidin yaptırımlar ile çözüleceğini de ekledi!

Sudden stop nedir?


Uluslararası sermaye akımlarındaki keskin geri dönüş, ani durma (sudden stop) olarak isimlendirilir. Ani duruş/durmada üretim ve tüketimdeki düşüşler ve varlık fiyatlarındaki düzeltmeler ile döviz krizi, bankacılık krizi yahut her ikisi de duruma eşlik edebilir.


Stagflasyon nedir?


Bir iktisatta enflasyon ve işsizliğin bir ortada yaşanması durumu olup, 1970’li yıllarda petrol fiyatlarında yaşanan artış ile birlikte ekonomik şartların kötüleştiği sanayileşmiş ülkelerde gözlenmiştir.


Benzin fiyatları artmaya devam edecek mi?



Ekonomist Oğuz Demir akaryakıt fiyatlarına gelecek artırımı yaklaşık bir oranla bir gün öncesinden açıklıyor. Onedio'ya yaptığı açıklamada dün, bugün için de yeni bir artırımı öngörmüştü. 

Petroldeki yükseliş bu biçimde sürerse enflasyon, TL, kur sarmalı derken her gün yeni artırımlarla karşılamamız kaçınılmaz gözüküyor! Bugün akaryakıtta 80 kuruş ile 1 lira aralığında bir artırım beklenirken, önümüzdeki günlerde bu artış devam edebilir!

Bu formda artan fiyatlarla halkın bütçesinin ziyadesiyle etkilenecek olduğu ortadayken, Demir, akaryakıt istasyonlarındaki sıkıntıları da hatırlatarak yakında bu artışların ziyanları artırarak bir çok istasyonun kapanmasıyla sonuçlanabileceğine de dikkat çekti. 'Benzin alacak yer bulamayabiliriz' diye de uyardı!

Petrol fiyatları sürat kesmeden yükseliyor



ALB Yatırım Araştırma Müdürü Emre Çayırlı'nın yayınladığı değerlendirmede ise fiyat tahlili şu halde yapılıyor: 

Petrol fiyatları Perşembe günü rallisini sürdürdü. Brent ham petrol vadeli süreçleri Ağustos 2013′ten bu yana en yüksek düzey olan 116.83$’a yükseldi. ABD West Texas Intermediate ham petrolü, varil başına 113.31$ ile 11 yılın en yüksek düzeyine ulaştı. Brent petrol Rusya-Ukrayna çatışmasının akabinde 116 doları aştı. Avrupa Birliği, Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada, Rusya'ya yaptırım üstüne yaptırım uyguluyor. Rusya merkez bankasının yurtdışında sahip olabileceği tüm yabancı varlıkları da amaç alan yaptırımlar, Rusya'dan gelen fizikî ham petrol akışlarını etkilemeye başladı.

Rusya'nın Avrupa'ya sevk ettiği petrol ve doğalgaz arzında kesinti olacağı kaygısıyla birlikte AB ve ABD'nin petrol akışına yaptırım uygulayacağı beklentisiyle petrol fiyatları hareket etmeye devam ediyor. Bunun birlikte Rusya’nın, Avrupa'nın doğal gaz muhtaçlığının yaklaşık yüzde 40'ını ve termal kömürünün yüzde 60'ını sağlıyor olması da denklemi zorlaştırıyor.

Petrol arzı azalıyor.



OPEC+, Mart ayında günlük 400.000 varil üretim artışını sürdürmeye karar verdiler. Öbür yandan Amerika Birleşik Devletleri ve Japonya'yı içeren Milletlerarası Güç Ajansı (IEA) üyeleri, varil başına 100 doları aşan fiyatlardaki keskin artışı bastırmak için rezervlerinden 60 milyon varil ham petrol çıkarmayı kabul etti. Kanada bu hafta Rus petrol ithalatını sembolik bir atılımla yasakladı.

Tüm bunlar, petrol fiyatlarına değerli bir üst istikametli ivme kazandırdı ve tansiyonun yükselmesi halinde petrol fiyatlar daha da yükselebilir.

Petrol fiyatında yükseliş sürer mi?



Enerjiye yaptırım uygulanmasa bile Rus ham petrolünü boykot etmeye başlamasıyla petrol varil başına 116 doların üzerine çıktı. Avrupa doğalgazı, %60'a varan artışla yeni bir rekor kırdı ve Avrupa’da endüstriyel elektrik kesintileri mümkünlüğünü bir kere daha yükseltti. İlerleyen süreçte uyuşmazlığın devam etmesi ana ham husus elektrik ve petrol olan sanayiler üzerinde baskı oluşturabilir. 

Bu kapsamda Avrupa’da yaşananlar son derece kıymetli olacak. Polonya, Litvanya ve Çek Cumhuriyeti'ndeki rafinerileri için beş ek tanker satın almak için Aramco ile anlaştı. Deniz çok petrol sevkiyatı devam etmesi rağmen süreçte uzaması durumunda petrol arz ve talep istikrarında bozulma devam edebilir.

Çin'in üst seviye hükümet yetkilileri, Ukrayna-Rusya savaşından kaynaklanan aksamalara ait tasaların yol açtığı güç ve emtia arz güvenliğine öncelik verilmesi tarafında buyruklar yayınladı. Bu kapsamda önümüzdeki süreçte yaşanacak gelişmelerde petrol fiyatındaki hareketlilik taraf tayin edecektir.

Japonya, yüksek petrol fiyatlarına karşı önlemler alacak.



Japonya Hükümet Sözcüsü Hirokazu Matsuno, yüksek petrol fiyatlarına karşı bir önlemler paketi hazırlayacaklarını söyledi. 

Kabine toplantısı sonrası konuşan Matsuno, petrol fiyatlarında yükselişin ele alındığı toplantıda, mevzuyla ilgili bakanların yarın bir ortaya gelmelerinin ve alınacak önlemleri değerlendirmelerinin kararlaştırıldığını söz etti. 

Matsuno, alınacak önlemler ortasında sert fiyat değişimlerinin tesirlerini hafifletmeye yönelik uygulamanın genişletilmesinin de yer alacağını vurguladı.

Avrupa'da gaz fiyatları son 2 yılın rekorunu kırdı.



Avrupa'da derinliği en fazla olan Hollanda merkezli sanal doğal gaz ticaret noktası TTF'de süreç gören nisan vadeli kontratların fiyatı dün megavatsaat başına 165,5 eurodan kapanmıştı.

Bugün megavatsaat başına 180 eurodan açılan kontratların fiyatı, dünkü kapanışa kıyasla yaklaşık yüzde 20 yükselerek Türkiye saatiyle 11.30'da megavatsaat başına 198,5 euroya çıktı.

Böylece Avrupa'da doğal gaz fiyatları son iki yılın rekor düzeyine ulaştı.

Fiyatlar, Rusya-Ukrayna savaşının doğal gaz arzında kesintiye yol açacağı kaygısıyla yükseliyor. Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik bombalama ve füze taarruzlarından ötürü doğal gaz altyapısının ziyan görmesi ve gaz akışının kesintiye uğrayabileceği kaygıları fiyatları artırıyor.

Savaşın devam etmesi durumunda petrol ve doğal gaz ihracatına yaptırımlar getirilebileceği ihtimali de fiyatları etkiliyor.

AB ülkeleri, mevcut durumda doğal gaz gereksiniminin yüzde 40'ını Rusya'dan tedarik ediyor.