Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Son günlerde sık görülen polikistik over sendromu 1935 den beri bilinmektedir. Bir hatun illeti olan polikistik over, bircok sıhhat ve beslenme problemine yol açan kompleks bir hastalıktır. Ömür kalitesini düşüren bu marazın 1. tedavisi ise sağlıklı beslenmeyi ve nizamlı egzersizi içinde barındıran hayat biçimi değişikliğidir.
Polikistik over sendromu, yol açtığı çeşitli meseleler nedeniyle birçok branşı birden ilgilendiren karmaşık bir hastalıktır.
Nizamlı yumurtlamanın olmamasına bağlı olarak,
PKOS' lu bayanlarda obezite kıymetli bir sorundur. Vücut kütle indeksinin (VKİ)25 kg/m2'nin üzerinde olması olarak tanımlanan obezite, PKOS'lu hatunların %35-50'sinde bulunur. Obezitenin ne devir ve nasıl başladığı ve neden her PKOS'lu bayanda obezitenin olmadığı aydınlatılması gereken hususlardır.
Vesair taraftan obezite ve PKOS'nun glikoz toleransı ve insülin hassaslığı üstüne sinerjik olumsuz tesiri mevcuttur. Dahası, PKOS'lu obez hatunlar haddinden fazla tüylü ve infertil olamaya daha eğilimlidirler.Hirsutizmin prevalansı PKOS'lu ve olağan kilolu hatunlarda % 56-58. PKOS'lu ve obez bayanlarda % 70-73 olarak saptanmıştır. Ultrasonla PKOS tanısı konulmuş 1741 bayandan oluşan geniş bir çalışmada, VKİ 30 kg/m2'den yüksek bayanlarda infertilite nispeti, VKİ'i 30'un altında olan bayanlara nazaran yaklaşık % 40 daha çokça bulunmuştur. Tıpkı çalışmada, PKOS'lu obez bayanların yalnızca % 12-22'sinin tertipli adetleri varken, alışılagelmiş kilolu olanlarda bu nispet % 28-32 olarak saptanmıştır.
PKOS'un gelişimine öncülük eden mekanizma tam olarak anlaşılabilmiş değildir. Yakın devirde, PKOS'lu hatunların büyük bir kısmında insülin direncinin ve kompansatuar hiperinsülineminin olduğu açıklık kazanmıştır. Yüksek insülin seviyesinin, anovülasyon ve infertilite ile sonuçlanan hiperandrojenemiye sebep olduğun gösteren kanıtlar artmaktadır. İnsülin direnci hipertansiyon + düşük yüksek dansiteli-lipoprotein (HDL)-kolestrol+obezite ile karakterize metabolik sendromun gelişimi için de merkezi bir rol oynamaktadır. Bu sendroma sahip olan bireyler ileri yaşlarda kardiovasküler hastalık için risk altındadır. PKOS'lu obez hastalarda kilo kaybı büyük nispette obeziteye bağımlı hiperinsülineminin güzelleşmesine bağlı olarak yumurtlama fonksiyon ve piherandrojenemide çarpıcı bir düzelme ile sonuçlanır. Vücut yükünün % 5 üzere epey az bir kaybı bile sıklıkla olağan siklusların geri gelmesini sağlamaktadır. Kilo kaybı tıpkı hengamda gebelik suratında da artış sağlamaktadır. Dahası, obez infertil kısır bayanlarda kilo kaybı, fertilite tedavisinin bütün formları için daha düzgün repodüktif neticelere sebep olmaktadır. Bundan ötürü, obezite ile birlikte olan PKOS olgularında yumurtlamayı sağlamak için farmakolojik ajanların tasarrufuna başvurmadan evvel, kilo kaybı önemli olarak teşvik edilmelidir.
Egzersizin de insülin hassaslığının artışında bağımsız olarak tesirli olduğu vurgulanmalıdır. İnsülin direncinin PKOS'nun patofizyolojisinde anahtar rol oynadığının keşfi, insülin duyarlılaştırcı ilaçlar olarak da isimlendirilen insülin-düşürücü ajanlar ile yeni bir tedavi halinin gelişmesine neden olmuştur. Erken gebelik kaybı, PKOS'lu hatunlarda gebelik komplikasyonudur. PKOS'lu hatunlarda gebeliklerinin % 50'ye yakın bir orantısının birinci 3 ayda spontan düşükle sonlandığı varsayım edilmektedir. Birebir devranda yüksek insülin seviyelerinin de bağımsız olarak spontan abortus orantısını arttırmaktadır. PKOS olan hatunların gebelikleri birinci trimestreden itibaren yakın takibe alınarak düşük riski başkaca PKOS'lu gebelerde 10 kat çokça görülen gestasyonel diabet riskini en aza indirmek gereklidir Polikistik over sendromlu hatunlarda bilhassa bel ve karın ortamındaki kilo artışı, kalça kesiminde daha çokça olmaktadır. Bel muhiti genişliği, kalça muhitine orantıyla daha ziyade artar. Bu durumda altta yatan bozulmuş şeker ve insülin metabolizmasının bir göstergesidir. Kilolu hastalarda yalnızca kilo kaybı ile yumurtlama fonksiyonları ve dolayısı ile mensturasyon olağana dönebilmekte, fakat bu bireylerin birden fazla kilo vermekte zorlanmaktadır.
Polikistik overli bayanlar, uyumak üzere sağlıklı beslenmeyi ve günde en az 30 dakikalık yürümek, yüzmek, koşmak üzere bir fizikî aktiviteyi gündelik hayatlarına kesinlikle katmak zorundadırlar. Tedavideki asıl emel yumurtlamayı yine sağlamaktır.
Çokça kilosu olan polikistik overli hatunlar yerinde ve istikrarlı bir diyetle kilolarının %5 ini kaybettiklerinde bile yumurtlama fonksiyonları sıradana dönebilmekte, hastalarda sıklıkla görülen adet düzensizliği, akne, tüylenmede artış, yağlı cilt üzere klinik bulgular en az seviyeye inmekte ve gebe kalmak kolaylaşabilmektedir. Polikistik overin 1. tedavisi kilo vermektir. Diyet ve egzersize ek olarak hormonal düzensizlikleri düzeltmeye ve kan şekerini dengelemeye yönelik ilaç tedavisi de tabipler tarafından önerilmektedir. İlaçlar kesinlikle hekimin önerdiği formda kullanılmalıdır.
Hastalarda ziyade kiloya bağlı insülin direnci görülebilir bu nedenle zayıflama olağandan yavaş olabilir. Haftada bir yapılan diyetisyen denetimleri ile kişi motive edilerek sağlıklı beslenme ömür biçimine dönüştürülürse kilo kaybı istenilen seviyelere gelir ve diyetisyen denetimi ile muhafaza programına geçilir. Alınan güç istikrarlı bir halde artırılarak sabitlenir. Bu beslenme formu ve her gün 30 dakikalık yahut haftada 3 gün 45-60 dakikalık egzersiz hayatın bir modülü olmalıdır.
POLİKİSTİK OVER SENDROMU İÇİN BESLENME TEKLIFLER
Günde 3 ana 3 ara öğün olmak üzere az ve sık beslenilmelidir. Kan şekerini dengelemek için ara öğünlerin ehemmiyeti anlatılmalı tatlıya karşı istek en aza indirilmelidir. Öğünler arasında en az 2 en çokça 4 saat ara olmalıdır.
Güne kesinlikle kahvaltıyla başlanmalıdır. Posa ve proteinden varlıklı kahvaltı kan şekerini düzenler günün ilerleyen saatlerindeki açlık buhranlarını önler. Yumurta yahut az yağlı peynir çeşitleri- tam buğday yahut çavdar ekmeği ve bol söğüş zerzevat -yarı yağlı süt+ tahıl gevreği üzere glisemik indeksi düşük besinler tüketilmelidir.
Ana öğünlerde posadan varlıklı kompleks karbonhidrat secilmelidir. Kan şekerini düzenleyen, tokluk vadesini artıran çiğ ve pişmiş zerzevatları kurubaklagilleri - tam tahıl eserlerini ve kabuklu meyveleri sıklıkla tüketmelidir. Olağan şekerler içerenyiyecek ve içecekleri şerbetli tatlıları tüketmemelidir.
Ara öğünlerde karbonhidratlar proteinlerle birlikte tüketilmelidir. Kan şekerinin stabil olması için meyveli yoğurt kuru meyve + yağlı tohumlar yahut yağsız tost önerilebilir.
Kuvvetin %30-35 i yağlardan sağlanmalıdır. Süt ve süt eserleri yarı yağlı tercih edilmeli, al etlerin görünen yağları, tavuğun derisi tercih edilmemelidir. Yiyeceklerin pişirme formları de değerlidir, kızartmaları hayattan çıkarmalıdır. Araştırmalar polikistik over sendromunun yağ metabolizmasındaki bozukluğa bağlıolarak kalp illetleri ve hipertansiyon için de risk faktörü olduğunu, 45 yaş üzeri polikistik overli hatunların olağana nazaran 7 kat çokça enfaktüs riski taşıdığını göstermektedir.
Polikistik overli hastalara diyet ve egzersizle birlikte sigara bırakma ve serum yağ seviyesinin sıkı takibe alınması önerilmelidir.
Polikistik over sendromu, yol açtığı çeşitli meseleler nedeniyle birçok branşı birden ilgilendiren karmaşık bir hastalıktır.
Nizamlı yumurtlamanın olmamasına bağlı olarak,
- Bir yılda 8 yahut daha azadet görme
- Sistemsiz adet görme
- Ara kanamalar
- Kısırlık
- VKİ 25
- Ziyade kilo
- Ani kilo artışı
- Öğün arası açlık hissi
- Şeker marazı
- Ailede şeker marazı hikayesi
- İleri yaşlarda başlayan akne
- Çok tüylenme
- Saç dökülmesi
- Boyun-kasık-koltuk altındaki deride lekelenme
- Migren
- Depresyon ve anksiyete
PKOS' lu bayanlarda obezite kıymetli bir sorundur. Vücut kütle indeksinin (VKİ)25 kg/m2'nin üzerinde olması olarak tanımlanan obezite, PKOS'lu hatunların %35-50'sinde bulunur. Obezitenin ne devir ve nasıl başladığı ve neden her PKOS'lu bayanda obezitenin olmadığı aydınlatılması gereken hususlardır.
Vesair taraftan obezite ve PKOS'nun glikoz toleransı ve insülin hassaslığı üstüne sinerjik olumsuz tesiri mevcuttur. Dahası, PKOS'lu obez hatunlar haddinden fazla tüylü ve infertil olamaya daha eğilimlidirler.Hirsutizmin prevalansı PKOS'lu ve olağan kilolu hatunlarda % 56-58. PKOS'lu ve obez bayanlarda % 70-73 olarak saptanmıştır. Ultrasonla PKOS tanısı konulmuş 1741 bayandan oluşan geniş bir çalışmada, VKİ 30 kg/m2'den yüksek bayanlarda infertilite nispeti, VKİ'i 30'un altında olan bayanlara nazaran yaklaşık % 40 daha çokça bulunmuştur. Tıpkı çalışmada, PKOS'lu obez bayanların yalnızca % 12-22'sinin tertipli adetleri varken, alışılagelmiş kilolu olanlarda bu nispet % 28-32 olarak saptanmıştır.
PKOS'un gelişimine öncülük eden mekanizma tam olarak anlaşılabilmiş değildir. Yakın devirde, PKOS'lu hatunların büyük bir kısmında insülin direncinin ve kompansatuar hiperinsülineminin olduğu açıklık kazanmıştır. Yüksek insülin seviyesinin, anovülasyon ve infertilite ile sonuçlanan hiperandrojenemiye sebep olduğun gösteren kanıtlar artmaktadır. İnsülin direnci hipertansiyon + düşük yüksek dansiteli-lipoprotein (HDL)-kolestrol+obezite ile karakterize metabolik sendromun gelişimi için de merkezi bir rol oynamaktadır. Bu sendroma sahip olan bireyler ileri yaşlarda kardiovasküler hastalık için risk altındadır. PKOS'lu obez hastalarda kilo kaybı büyük nispette obeziteye bağımlı hiperinsülineminin güzelleşmesine bağlı olarak yumurtlama fonksiyon ve piherandrojenemide çarpıcı bir düzelme ile sonuçlanır. Vücut yükünün % 5 üzere epey az bir kaybı bile sıklıkla olağan siklusların geri gelmesini sağlamaktadır. Kilo kaybı tıpkı hengamda gebelik suratında da artış sağlamaktadır. Dahası, obez infertil kısır bayanlarda kilo kaybı, fertilite tedavisinin bütün formları için daha düzgün repodüktif neticelere sebep olmaktadır. Bundan ötürü, obezite ile birlikte olan PKOS olgularında yumurtlamayı sağlamak için farmakolojik ajanların tasarrufuna başvurmadan evvel, kilo kaybı önemli olarak teşvik edilmelidir.
Egzersizin de insülin hassaslığının artışında bağımsız olarak tesirli olduğu vurgulanmalıdır. İnsülin direncinin PKOS'nun patofizyolojisinde anahtar rol oynadığının keşfi, insülin duyarlılaştırcı ilaçlar olarak da isimlendirilen insülin-düşürücü ajanlar ile yeni bir tedavi halinin gelişmesine neden olmuştur. Erken gebelik kaybı, PKOS'lu hatunlarda gebelik komplikasyonudur. PKOS'lu hatunlarda gebeliklerinin % 50'ye yakın bir orantısının birinci 3 ayda spontan düşükle sonlandığı varsayım edilmektedir. Birebir devranda yüksek insülin seviyelerinin de bağımsız olarak spontan abortus orantısını arttırmaktadır. PKOS olan hatunların gebelikleri birinci trimestreden itibaren yakın takibe alınarak düşük riski başkaca PKOS'lu gebelerde 10 kat çokça görülen gestasyonel diabet riskini en aza indirmek gereklidir Polikistik over sendromlu hatunlarda bilhassa bel ve karın ortamındaki kilo artışı, kalça kesiminde daha çokça olmaktadır. Bel muhiti genişliği, kalça muhitine orantıyla daha ziyade artar. Bu durumda altta yatan bozulmuş şeker ve insülin metabolizmasının bir göstergesidir. Kilolu hastalarda yalnızca kilo kaybı ile yumurtlama fonksiyonları ve dolayısı ile mensturasyon olağana dönebilmekte, fakat bu bireylerin birden fazla kilo vermekte zorlanmaktadır.
Polikistik overli bayanlar, uyumak üzere sağlıklı beslenmeyi ve günde en az 30 dakikalık yürümek, yüzmek, koşmak üzere bir fizikî aktiviteyi gündelik hayatlarına kesinlikle katmak zorundadırlar. Tedavideki asıl emel yumurtlamayı yine sağlamaktır.
Çokça kilosu olan polikistik overli hatunlar yerinde ve istikrarlı bir diyetle kilolarının %5 ini kaybettiklerinde bile yumurtlama fonksiyonları sıradana dönebilmekte, hastalarda sıklıkla görülen adet düzensizliği, akne, tüylenmede artış, yağlı cilt üzere klinik bulgular en az seviyeye inmekte ve gebe kalmak kolaylaşabilmektedir. Polikistik overin 1. tedavisi kilo vermektir. Diyet ve egzersize ek olarak hormonal düzensizlikleri düzeltmeye ve kan şekerini dengelemeye yönelik ilaç tedavisi de tabipler tarafından önerilmektedir. İlaçlar kesinlikle hekimin önerdiği formda kullanılmalıdır.
Hastalarda ziyade kiloya bağlı insülin direnci görülebilir bu nedenle zayıflama olağandan yavaş olabilir. Haftada bir yapılan diyetisyen denetimleri ile kişi motive edilerek sağlıklı beslenme ömür biçimine dönüştürülürse kilo kaybı istenilen seviyelere gelir ve diyetisyen denetimi ile muhafaza programına geçilir. Alınan güç istikrarlı bir halde artırılarak sabitlenir. Bu beslenme formu ve her gün 30 dakikalık yahut haftada 3 gün 45-60 dakikalık egzersiz hayatın bir modülü olmalıdır.
POLİKİSTİK OVER SENDROMU İÇİN BESLENME TEKLIFLER
Günde 3 ana 3 ara öğün olmak üzere az ve sık beslenilmelidir. Kan şekerini dengelemek için ara öğünlerin ehemmiyeti anlatılmalı tatlıya karşı istek en aza indirilmelidir. Öğünler arasında en az 2 en çokça 4 saat ara olmalıdır.
Güne kesinlikle kahvaltıyla başlanmalıdır. Posa ve proteinden varlıklı kahvaltı kan şekerini düzenler günün ilerleyen saatlerindeki açlık buhranlarını önler. Yumurta yahut az yağlı peynir çeşitleri- tam buğday yahut çavdar ekmeği ve bol söğüş zerzevat -yarı yağlı süt+ tahıl gevreği üzere glisemik indeksi düşük besinler tüketilmelidir.
Ana öğünlerde posadan varlıklı kompleks karbonhidrat secilmelidir. Kan şekerini düzenleyen, tokluk vadesini artıran çiğ ve pişmiş zerzevatları kurubaklagilleri - tam tahıl eserlerini ve kabuklu meyveleri sıklıkla tüketmelidir. Olağan şekerler içerenyiyecek ve içecekleri şerbetli tatlıları tüketmemelidir.
Ara öğünlerde karbonhidratlar proteinlerle birlikte tüketilmelidir. Kan şekerinin stabil olması için meyveli yoğurt kuru meyve + yağlı tohumlar yahut yağsız tost önerilebilir.
Kuvvetin %30-35 i yağlardan sağlanmalıdır. Süt ve süt eserleri yarı yağlı tercih edilmeli, al etlerin görünen yağları, tavuğun derisi tercih edilmemelidir. Yiyeceklerin pişirme formları de değerlidir, kızartmaları hayattan çıkarmalıdır. Araştırmalar polikistik over sendromunun yağ metabolizmasındaki bozukluğa bağlıolarak kalp illetleri ve hipertansiyon için de risk faktörü olduğunu, 45 yaş üzeri polikistik overli hatunların olağana nazaran 7 kat çokça enfaktüs riski taşıdığını göstermektedir.
Polikistik overli hastalara diyet ve egzersizle birlikte sigara bırakma ve serum yağ seviyesinin sıkı takibe alınması önerilmelidir.
