Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Satranç Oyununun Kuralları
11 Satranç oyunu, ‘Satranç Tahtası ’ diye adlandırılan kare şeklinde bir alan üzerinde iki karşı taraf arasında taşları sırayla oynatılmasıyla oynanır Oyunu beyaz taşlarla oynayan oyuncu başlatır Rakibi hamlesini yapmış olan taraf ‘hamlede ’dir
12 Her iki tarafın da amacı, muhalif şahın kurallara uygun bir hamleyle yenmekten kurtulması olası olmayana dek karşı taraf şaha saldırmaktır Bunu başaran taraf rakibini ‘ ŞahMat ’ yapmış demektir ve oyunu kazanır Mat olan taraf oyunu kaybeder
13 Her iki taraf için de ŞahMat gerçekleştirmek muhtemel değilse oyun berabere biter
Madde 2:* Tahta Üstünde Taşların Başlangıç Konumu
21Satranç tahtası buruşuk 64 (8×8) eşit kareden oluşur ve kareleri sırayla açık (beyaz) ve koyu (siyah) renktedir
Satranç tahtası iki rakip arasına beyaz renkli köşe karesi sağ tarafta olacak şekilde yerleştirilir
22 Başlangıçta bir taraf 16 adet açık renkli (beyaz), öteki taraf 16 adet koyu renkli (siyah) taşa sahiptir Bunlar:
Bir adet beyaz şah (çoğunlukla aşağıdaki şekille gösterilir),
bir adet beyaz vezir (genelde aşağıdaki şekille gösterilir),
iki adet beyaz kale (genelde aşağıdaki şekille gösterilir),
iki adet beyaz fil (çoğunlukla aşağıdaki şekille gösterilir),
iki adet beyaz beygir* (genelde aşağıdaki şekille gösterilir)
sekiz adet beyaz piyon (genellikle aşağıdaki şekille gösterilir)
bir adet siyah şah (genellikle aşağıdaki şekille gösterilir),
bir adet siyah vezir (çoğunlukla aşağıdaki şekille gösterilir),
iki adet siyah kale (genel olarak aşağıdaki şekille gösterilir),
iki adet siyah fil (çoğunlukla aşağıdaki şekille gösterilir),
iki adet siyah beygir* (genellikle aşağıdaki şekille gösterilir)
sekiz adet siyah piyon (genellikle aşağıdaki şekille gösterilir)
23 Başlangıç konumu şöyledir:
24 Sekiz dikey sütuna ‘düşey ’ (file), sekiz yatay satıra da ‘yatay ’ (rank), köşe köşeye değen aynı renkte karelerin oluşturduğu hatta ise ‘çapraz ’ veya ‘diyagonal ’ (diagonal) denir
Madde 3:* Taşların Hareketleri
31 Hiç bir taş benzer renkte diğer bir taşın bulunduğu bir kareye gidemez Eğer bir taş karşı taraf bir taşın olduğu kareye giderse, rakip taş yenmiş olur ve tahta dışına çıkar 3238 maddelerinde tarif edilen hareketlere göre muhalif taşı yeme imkanı varsa, gıda olan taş bu kareye saldırıyor demektir
32Fil bulunduğu karenin çaprazlarında herhangi bir kareye gidebilir
33 Kale bulunduğu karenin dikey ve yataylarında herhangi bir kareye gidebilir
34Vezir bulunduğu karenin düşey, yatay ve çaprazlarında herhangi bir kareye gidebilir
35 Fil, kale ya da vezirle bu hamleler yapılırken, atak yolu üzerinde bulunan bir taşınn üzerinden atlanamaz
36 Beygir yatay, düşey veya çapraz yönde olmamak şartıyla bulunduğu kareye en yakın karelerden birine gidebilir Madde 31 gözönüne alındığında, hamlesini yapan bir beygir bitişik karelerden geömiyor sayılır
37 a)Piyon bulunduğu dikeyde önündeki boş kareye dürüst ilerler, veya,
b) Birincil hareketinde, (a) paragrafında yazdığı gibi bir kare ilerleyebilir veya bulunduğu dikeyde önündeki her iki karenin de manâsız olması şartıyla iki kare ilerleyebilir, veya
c)Alt dikeyde bir önünde yer alan (ön çaprazda) rakip taşı yiyerek bu kareye gidebilir
d) Bir piyon birincil hareketinde iki kare ilerleyip karşı taraf piyonla yanyana gelirse, muhalif piyon bu piyonu sözde bir kare ilerlemiş gibi kabul ederek yiyebilir Bu hak yalnızca birincil defasında, yani iki kare çıkışı yapılır yapılmaz geçerlidir, bu harekete ‘geçerken alma ’ (en passant) denir
e)Bir piyon bulunduğu birincil konumdan ilerleyerek son sıraya (rakibin ilk yatayı) vardığında, benzer hamlenin bir parçası olarak aynı renkte bir vezir, ya da bir kale, veya bir fil, veya bir at ile değiştirilir Oyuncunun tercihi daha önce yenmiş olan taşlarla sınırlı değildir Bu piyon hareketine ‘terfi ’ denir ve yerine konan taş kurallara uygun olarak anında devreye girer
38a)Şahın iki türlü hareketi vardır
bir ya da daha pozitif rakip taş kadar tehdit edilmemesi şartıyla komşu karelere gidebilir
Muhalif taşlar hareket edemiyor bile olsalar, tehdit yapıyor sayılırlar
b)Rok Bu şahla aynı sırada yer alan benzer renkli kalenin müşterek hareketidir Bu iki taşın hareketi tek bir hamle sayılır; şah bulunduğu kareden kaleye içten iki kare ilerler ve arkasından kale şahın üstünden atlayarak bir kare yanında (komşu kareye) konarak yapılır
1)Şu durumlarda rok gerçekleştirmek bundan böyle muhtemel değildir:
şah daha önce oynamışsa, veya
ilgili kale daha önce oynamışsa
2 ) Şu durumlarda rok gerçekleştirmek geçici olarak olası değildir:
şahın durduğu, rok atarken geçeceği ve rok attığında gideceği kareler karşı taraf taşlarca korkutma ediliyorsa, veya
Rok atılacak kale ile aralarında herhangi bir taş varsa
b) Muhalif taş veya taşlar kadar korkutma ediliyorsa, bu taş veya taşlar hareket edemiyor bile olsalar şah tehdit altındadır (şah çekilmiştir)
Şah çekmeyi ifade vermek gerekli değildir
Oyuncular şahlarını tehdit aşağıda bırakacak saldırı yapamazlar
Madde 4: Taşların Oynatılması
41 Hamleler tek elle yapılmalıdır
42 Evvelden niyetini açığa vurmak şartıyla (mesela ‘düzeltiyorum ’ veya ‘j ’adoube – jadob ’ diyerek) oyuncu bir veya daha fazla taşı düzeltebilir
43 Madde 42 ’de açıklanan durum hariç, sıradaki oyuncu kasten
a)birdenbire pozitif taşa dokunmuşsa, oynayabileceği ya da yiyebileceği ilk dokunduğu taşı oynamalı veya yemelidir, ya da
b) iki taraftan da birer taşa dokunmuşsa, dokunduğu kendi taşıyla dokunduğu muhalif taşı almalıdır, bu muhtemel değilse oynanabilecek veya yenebilecek birincil dokunduğu taşı oynamalı ya da yemelidir Hangisine önce dokunduğu belli değilse oyuncunun ilk kez kendi taşı dokunulmuş sayılır
44a)Eğer oyuncu şah ve kalesine mahsus dokunmuşsa bu kaleyle mümkünse rok atmalıdır
b) Eğer oyuncu bilerek kalesini ve daha sonra şahını tutmuşsa bu hamlede bu yöne rok atamaz ve madde 43a uygulanır
45 Eğer oyuncu rok yapmaya niyetlenerek benzer anda şah ve kalesini tutmuş ama bu yöne rok atması mümkün değilse öteki tarafa rok atmakla şahını oynamak arasında seçim yapar, şahın yapacak hamlesi yahut dilediği hamleyi yapmakta serbesttir
46 Dokunulan taşların hiçbiri oynanamıyor veya yenemiyorsa, oyuncu herhangi bir atak yapabilir
47 Rakibi bu maddelerden herhangi birini ihlal etmiş bir oyuncu, kendisi bir taşa kasıtlı olarak dokunursa bu konuda herhangi bir adalet iddia edemez
48 Bir taş kurallara yerinde bir atak olarak ya da bir hamlenin kısmı olarak bir kareye bırakılmışsa bu taş başka bir yere oynanamaz Hamle, madde 3 ’de belirtilen şartlar yerine getirildiğinde üretilmiş olur
Madde 5:* Oyunun Bitişi
51 a) Oyun, rakibini kurallara yerinde bir hamleyle mat yapan oyuncu kadar kazanılır Mat yapan hamlenin kurallara uygun bir saldırı olması halinde, oyun hemencecik sona erer
b ) Rakibi oyunu terkeden oyuncu oyunu kazanır Oyun hemencecik sona erer
52 a) Sırada olan oyuncu kurallara yerinde bir hamle yapamıyor ve şahı da korkutma aşağı bulunmuyor ise oyun berabere biter Bu durumda oyun ‘pat ’ olarak bitmiş olur Pat yapan hamlenin kurallara uygun bir hücum olduğu takdirde, oyun hemen sona erer
b) Her iki taraf için de herhangi bir dizi hamle ile, muhalif şahı mat yerine getirmek olası değilse oyun berabere biter Oyun ‘ölü konum ’ ile her tarafta olur Bu konumu ortaya çıkaran hamlenin kurallara yerinde bir atak olması halinde, oyun hemencecik sona erer
c) İki taraf oyun esnasında aralarında anlaşırlarsa oyun berabere biter Oyun hemen sona erer (bkz Madde 91)
d) Belirli bir konum tahtada üç kez tekrarlanmış veya yapılacak hamleyle tekrarlanıyorsa oyun berabere yapılabilir (bkz Madde 92)
e) Son 50* hamle her iki oyuncu tarafından da piyon sürmeden ve taş yenmeden geçirilmişse oyun berabere yapılabilir *
11 Satranç oyunu, ‘Satranç Tahtası ’ diye adlandırılan kare şeklinde bir alan üzerinde iki karşı taraf arasında taşları sırayla oynatılmasıyla oynanır Oyunu beyaz taşlarla oynayan oyuncu başlatır Rakibi hamlesini yapmış olan taraf ‘hamlede ’dir
12 Her iki tarafın da amacı, muhalif şahın kurallara uygun bir hamleyle yenmekten kurtulması olası olmayana dek karşı taraf şaha saldırmaktır Bunu başaran taraf rakibini ‘ ŞahMat ’ yapmış demektir ve oyunu kazanır Mat olan taraf oyunu kaybeder
13 Her iki taraf için de ŞahMat gerçekleştirmek muhtemel değilse oyun berabere biter
Madde 2:* Tahta Üstünde Taşların Başlangıç Konumu
21Satranç tahtası buruşuk 64 (8×8) eşit kareden oluşur ve kareleri sırayla açık (beyaz) ve koyu (siyah) renktedir
Satranç tahtası iki rakip arasına beyaz renkli köşe karesi sağ tarafta olacak şekilde yerleştirilir
22 Başlangıçta bir taraf 16 adet açık renkli (beyaz), öteki taraf 16 adet koyu renkli (siyah) taşa sahiptir Bunlar:
Bir adet beyaz şah (çoğunlukla aşağıdaki şekille gösterilir),
bir adet beyaz vezir (genelde aşağıdaki şekille gösterilir),
iki adet beyaz kale (genelde aşağıdaki şekille gösterilir),
iki adet beyaz fil (çoğunlukla aşağıdaki şekille gösterilir),
iki adet beyaz beygir* (genelde aşağıdaki şekille gösterilir)
sekiz adet beyaz piyon (genellikle aşağıdaki şekille gösterilir)
bir adet siyah şah (genellikle aşağıdaki şekille gösterilir),
bir adet siyah vezir (çoğunlukla aşağıdaki şekille gösterilir),
iki adet siyah kale (genel olarak aşağıdaki şekille gösterilir),
iki adet siyah fil (çoğunlukla aşağıdaki şekille gösterilir),
iki adet siyah beygir* (genellikle aşağıdaki şekille gösterilir)
sekiz adet siyah piyon (genellikle aşağıdaki şekille gösterilir)
23 Başlangıç konumu şöyledir:
24 Sekiz dikey sütuna ‘düşey ’ (file), sekiz yatay satıra da ‘yatay ’ (rank), köşe köşeye değen aynı renkte karelerin oluşturduğu hatta ise ‘çapraz ’ veya ‘diyagonal ’ (diagonal) denir
Madde 3:* Taşların Hareketleri
31 Hiç bir taş benzer renkte diğer bir taşın bulunduğu bir kareye gidemez Eğer bir taş karşı taraf bir taşın olduğu kareye giderse, rakip taş yenmiş olur ve tahta dışına çıkar 3238 maddelerinde tarif edilen hareketlere göre muhalif taşı yeme imkanı varsa, gıda olan taş bu kareye saldırıyor demektir
32Fil bulunduğu karenin çaprazlarında herhangi bir kareye gidebilir
33 Kale bulunduğu karenin dikey ve yataylarında herhangi bir kareye gidebilir
34Vezir bulunduğu karenin düşey, yatay ve çaprazlarında herhangi bir kareye gidebilir
35 Fil, kale ya da vezirle bu hamleler yapılırken, atak yolu üzerinde bulunan bir taşınn üzerinden atlanamaz
36 Beygir yatay, düşey veya çapraz yönde olmamak şartıyla bulunduğu kareye en yakın karelerden birine gidebilir Madde 31 gözönüne alındığında, hamlesini yapan bir beygir bitişik karelerden geömiyor sayılır
37 a)Piyon bulunduğu dikeyde önündeki boş kareye dürüst ilerler, veya,
b) Birincil hareketinde, (a) paragrafında yazdığı gibi bir kare ilerleyebilir veya bulunduğu dikeyde önündeki her iki karenin de manâsız olması şartıyla iki kare ilerleyebilir, veya
c)Alt dikeyde bir önünde yer alan (ön çaprazda) rakip taşı yiyerek bu kareye gidebilir
d) Bir piyon birincil hareketinde iki kare ilerleyip karşı taraf piyonla yanyana gelirse, muhalif piyon bu piyonu sözde bir kare ilerlemiş gibi kabul ederek yiyebilir Bu hak yalnızca birincil defasında, yani iki kare çıkışı yapılır yapılmaz geçerlidir, bu harekete ‘geçerken alma ’ (en passant) denir
e)Bir piyon bulunduğu birincil konumdan ilerleyerek son sıraya (rakibin ilk yatayı) vardığında, benzer hamlenin bir parçası olarak aynı renkte bir vezir, ya da bir kale, veya bir fil, veya bir at ile değiştirilir Oyuncunun tercihi daha önce yenmiş olan taşlarla sınırlı değildir Bu piyon hareketine ‘terfi ’ denir ve yerine konan taş kurallara uygun olarak anında devreye girer
38a)Şahın iki türlü hareketi vardır
bir ya da daha pozitif rakip taş kadar tehdit edilmemesi şartıyla komşu karelere gidebilir
Muhalif taşlar hareket edemiyor bile olsalar, tehdit yapıyor sayılırlar
b)Rok Bu şahla aynı sırada yer alan benzer renkli kalenin müşterek hareketidir Bu iki taşın hareketi tek bir hamle sayılır; şah bulunduğu kareden kaleye içten iki kare ilerler ve arkasından kale şahın üstünden atlayarak bir kare yanında (komşu kareye) konarak yapılır
1)Şu durumlarda rok gerçekleştirmek bundan böyle muhtemel değildir:
şah daha önce oynamışsa, veya
ilgili kale daha önce oynamışsa
2 ) Şu durumlarda rok gerçekleştirmek geçici olarak olası değildir:
şahın durduğu, rok atarken geçeceği ve rok attığında gideceği kareler karşı taraf taşlarca korkutma ediliyorsa, veya
Rok atılacak kale ile aralarında herhangi bir taş varsa
b) Muhalif taş veya taşlar kadar korkutma ediliyorsa, bu taş veya taşlar hareket edemiyor bile olsalar şah tehdit altındadır (şah çekilmiştir)
Şah çekmeyi ifade vermek gerekli değildir
Oyuncular şahlarını tehdit aşağıda bırakacak saldırı yapamazlar
Madde 4: Taşların Oynatılması
41 Hamleler tek elle yapılmalıdır
42 Evvelden niyetini açığa vurmak şartıyla (mesela ‘düzeltiyorum ’ veya ‘j ’adoube – jadob ’ diyerek) oyuncu bir veya daha fazla taşı düzeltebilir
43 Madde 42 ’de açıklanan durum hariç, sıradaki oyuncu kasten
a)birdenbire pozitif taşa dokunmuşsa, oynayabileceği ya da yiyebileceği ilk dokunduğu taşı oynamalı veya yemelidir, ya da
b) iki taraftan da birer taşa dokunmuşsa, dokunduğu kendi taşıyla dokunduğu muhalif taşı almalıdır, bu muhtemel değilse oynanabilecek veya yenebilecek birincil dokunduğu taşı oynamalı ya da yemelidir Hangisine önce dokunduğu belli değilse oyuncunun ilk kez kendi taşı dokunulmuş sayılır
44a)Eğer oyuncu şah ve kalesine mahsus dokunmuşsa bu kaleyle mümkünse rok atmalıdır
b) Eğer oyuncu bilerek kalesini ve daha sonra şahını tutmuşsa bu hamlede bu yöne rok atamaz ve madde 43a uygulanır
45 Eğer oyuncu rok yapmaya niyetlenerek benzer anda şah ve kalesini tutmuş ama bu yöne rok atması mümkün değilse öteki tarafa rok atmakla şahını oynamak arasında seçim yapar, şahın yapacak hamlesi yahut dilediği hamleyi yapmakta serbesttir
46 Dokunulan taşların hiçbiri oynanamıyor veya yenemiyorsa, oyuncu herhangi bir atak yapabilir
47 Rakibi bu maddelerden herhangi birini ihlal etmiş bir oyuncu, kendisi bir taşa kasıtlı olarak dokunursa bu konuda herhangi bir adalet iddia edemez
48 Bir taş kurallara yerinde bir atak olarak ya da bir hamlenin kısmı olarak bir kareye bırakılmışsa bu taş başka bir yere oynanamaz Hamle, madde 3 ’de belirtilen şartlar yerine getirildiğinde üretilmiş olur
Madde 5:* Oyunun Bitişi
51 a) Oyun, rakibini kurallara yerinde bir hamleyle mat yapan oyuncu kadar kazanılır Mat yapan hamlenin kurallara uygun bir saldırı olması halinde, oyun hemencecik sona erer
b ) Rakibi oyunu terkeden oyuncu oyunu kazanır Oyun hemencecik sona erer
52 a) Sırada olan oyuncu kurallara yerinde bir hamle yapamıyor ve şahı da korkutma aşağı bulunmuyor ise oyun berabere biter Bu durumda oyun ‘pat ’ olarak bitmiş olur Pat yapan hamlenin kurallara uygun bir hücum olduğu takdirde, oyun hemen sona erer
b) Her iki taraf için de herhangi bir dizi hamle ile, muhalif şahı mat yerine getirmek olası değilse oyun berabere biter Oyun ‘ölü konum ’ ile her tarafta olur Bu konumu ortaya çıkaran hamlenin kurallara yerinde bir atak olması halinde, oyun hemencecik sona erer
c) İki taraf oyun esnasında aralarında anlaşırlarsa oyun berabere biter Oyun hemen sona erer (bkz Madde 91)
d) Belirli bir konum tahtada üç kez tekrarlanmış veya yapılacak hamleyle tekrarlanıyorsa oyun berabere yapılabilir (bkz Madde 92)
e) Son 50* hamle her iki oyuncu tarafından da piyon sürmeden ve taş yenmeden geçirilmişse oyun berabere yapılabilir *
