Şeker hastalığında beslenme!

Halk arasında “Şeker Hastalığı” olarak bilinen Diabetes Mellitus, bulaşıcı olmayan illetlerin salgını olarak görülmektedir. Yerküre Sıhhat Örgütü datalarına nazaran Türkiye'de yaklaşık 2.5 milyon, yerkürede 150 milyon diyabetli nüfus bulunduğu, bu türlü giderse 2025 yılında bu rakamların 2'ye katlayacağı kestirim edilmektedir.

Diyabet, pankreastan salınan insülin hormonunun mutlak ya da göreli zayıflığı sonucu gelişen rahatsızlıklar serisidir. Avrupa'da körlük nedenleri arasında 1. sırada mahal almaktadır. Koroner kalp marazından ölümlerin %75'inin, bacak amputasyonlarının %50'sinin nedeni, böbrek marazının en değerli sebebi tekrar şeker illetidir. Lakin şu gerçeği göz gerisi etmemek gerekmektedir. Denetim altında tutulan diyabet, ortalama ömür mühletini uzatmakta ve hayat kalitesini arttırmaktadır. Zira diyabetlilerin dikkat edeceği 4 temel bahis vardır: Eğitim, diyet tedavisi, egzersiz ve ilaç tedavisi. Yurt dışında yayınlanan bir deklarasyonda; “diyabette ihmalin bedeli, eğitimin maliyetinden ağırdır” formunda bir tefsir yapılmıştır. Evet beslenme konusunda hangi prensiplere dikkat etmek gerekmektedir:

Ülkü vücut tartısına ulaşılmalı ve o kiloda kalınmalıdır.

Sık sık, azar azar (3 ana, 3 ara öğün şeklinde) beslenilmeli ve öğün atlanmamalıdır.

Öğün araları 2.5 - 3 saat kadar olmalıdır. Daima emsal saatlerde beslenmeye ihtimam gösterilmelidir.

Şeker ve şeker içeren (reçel, çikolata, pasta, meşrubat, tatlı gibi) tüm besinlerden kaçınılmalıdır.

Kompleks karbonhidratlara öncelik verilmelidir (örnek: Kurubaklagiller, tam tahıllar).

Tek başına meyve yahut taze sıkılmış meyve suyu tüketilmemeli, yanında kesinlikle protein içeren bir besin bulunmalıdır.

Süt, yoğurt ve peynirin yarım yağlı, velev yağsız (light) olanları tercih edilmelidir.

Al et bölgesine, beyaz ete (balık, hindi, tavuk) öncelik verilmelidir. Lakin beyaz et de olsa çoka kaçılmamalıdır.

Etlerin görünen yağları, tavuk ve hindinin derisi ayrılmalıdır.

Et içeren yemeklere ilave olarak yağ eklenmemelidir.

Zerzevat yemekleri az su ile pişirilmeli, yemeklerin yağlı suları tüketilmemelidir.

Kızartma, kavurma süreçleri mahalline; haşlama, ızgara, buğulama ve fırında pişirme formülleri tercih edilmelidir.

Yumurta farklı günlerde olmak koşulu ile haftada en çok 2 adet tüketilebilir. Kıymalı, pastırmalı, sucuklu yahut tereyağlı olarak pişirmek yanına; haşlama, menemen yahut çılbır formunda hazırlamak çok daha sağlıklı olacaktır.

Doymuş (yani kötü) yağ içeren margarin ve tereyağından uzak durulmalı, doymamış yağ içeren bitkisel sıvıyağlar tercih edilmelidir.

Zeytinyağı ve öteki bitkisel likit yağlar kombine bir biçimde kullanılmalıdır. Gelgelelim unutulmamalıdır ki, katı da olsa likit da olsa 1 gram yağ 9 kkal güç içermektedir.

Sofraya tuzluk getirilmemeli, yemeklerin tadına bakmadan tuz eklenmemelidir.

Alkol alınmamalı, gerekirse çevre bir formda - yemekle birlikte - tüketilmelidir.

Lifli (posalı) besinler, midenin boşalma suratını ve ince bağırsaklardan glikoz emilimini yavaşlatarak kan şekerini dengelemektedir. Tıpkı devirde kan kolesterolü ve kan basıncını da istek edilen seviyelerde tutmaya yardımcı olmaktadır. Midede, su ile birlikte şişerek tokluk hissi vermektedir. Bu nedenle lifli besinlerin tüketimi arttırılmalıdır. Lifli besinler:

o Kurubaklagiller (kuru fasulye, nohut, mercimek, soya fasulyesi, kuru barbunya)

o Kepekli tahıllar (esmer ekmek, bulgur, kepekli pirinç / makarna / erişte / un)

o Zerzevat ve meyveler (kabukları ile yenilebilenler mümkünse soyulmadan)

Beslenme alışkanlıkları kalp - damar illetleri, hipertansiyon, diyabet, kanser üzere pek çok illette değerli rol oynamaktadır. Yüksek orantıda zerzevat ve meyve tüketimi birçok kronik illetten korunmada tesirli olmaktadır. Zerzevat ve meyve tüketimi ile kalp - damar illetleri, kimi kanser tipleri, inme, diyabet, Alzheimer marazı, katarakt ve yaşla ilintili fonksiyonel kayıp riskinin azalması arasında kuvvetli bir alaka vardır. Bu tesirlerin zerzevat ve meyvelerin içerdiği diyet posası, folat, potasyum ve Beta - karoten, C vitamini, E vitamini üzere antioksidan aktiflik gösteren biyoaktif fitokimyasal bileşenlerden kaynaklandığı vurgulanmaktadır. Yerküre Sıhhat Örgütü günde 5 - 9 porsiyon zerzevat ve meyve tüketimini önermektedir. Bu nedenle her ana öğünde zerzevat yahut meyve yenilmesine kıymet verilmelidir.

* Şeker hastalarının oruç tutmaları önerilmemektedir.