Şeytanın yaratılışı

Şeytanın yaratılışı Kur’lahzaı Kerim, Hz Ademin topraktan yaratıldığını, sonradan ona ruh verilerek canlı bir insan haline getirildiğini dobra dobra anlatır Aynı şekilde Şeytanın da cinlerden olduğu konusunu vurgular Bu husus Kur’anı Kerimde şöyle anlatılır: “Rabbin meleklere demişti ki: Ben kesin çamurdan bir insan yaratacağım Onu tamamlayıp, içine de ruhumdan üfürdüğüm süre, anında ona secdeye kapanın! Tüm melekler toptan secde ettiler Yalnız Şeytan secde etmedi O büyüklük tasladı ve kâfirlerden oldu Allah! Ey Şeytan! İki elimle yarattığıma secde etmekten seni men eden nedir? Böbürlendin mi, yahut yücelerden misin? dedi Şeytan: Ben ondan hayırlıyım! Beni ateşten yarattın, onu çamurdan yarattın, dedi (1) Iblis ateşten yaratılmış olmayı kendince bir menfaat sebebi olarak görmüştür Ateş diğer varlıklarla bağlantı ettiğinde onları yakar ve eritir Su ve kum, toprak gibi öteki katı maddeler ateşi onu söndürür Bir menfaat sebebi gibi görülen bu ayrım, fiilen şeytanı ömür boyu yalnızlığa itmiştir Ulu Allah’ın katında üstünlüğün esas esası ise, önce kendisine itaat edilmesi idi Şeytan, bundan imtina edip kaçındığı ve kendisini üstün gördüğü için rahmetten kovulmuş ve “iblis olarak adlandırılmıştır Ateşin toprağı yakması sebebiyle, bunu değil olmaz bir menfaat olarak görüp büyüklenmesi şeytanın kâfir olarak İlahi huzurdan da cennetten de kovulmasına sebebiyet vermiştir Kuran’da, cinlerin ateşten yaratıldığı bildirilmektedir: “Cinleri de daha önce zehirli ateşten yaratmıştık (15:27); “Cinleri öz ateşten yarattı (55:15) Bir Takım alimler, Rahman suresindeki “Cânn deyiminden niyet, cinlerin babası İblistir demişlerdir Elmalılı Hamdi Yazır, benzer kanaatte olmadığını söyleyerek, “Açılış itibariyle tüm insan cinsi salsaldan yaratılmış olduğundan insandan gaye, yalnız Adem değil insan cinsi olduğu gibi, Cânn’dan niyet da cin cinsidir der(3) Şu halde Iblis, yani şeytan da cinlerden olduğuna tarafından, o da ateşten keza de dumansız, öz, yalın, brülör ateşten yaratılmıştır diyebiliriz Buna yukarıda meallerini verdiğimiz ayetler de zaten dobra dobra dikkat çekici etmektedir Bursalı İsmail Hakkı da, “O cinlerdendi ayetini, “Onun aslı, ateşten yaratılmış bir cindi den değildi diye tefsir etmekte ve “e ‘Ademe secde edin!’ demiştik Şeytan hariç hepsi hemen secde etti(Kehf, 1850) Ayetinde İblisin meleklerden istisna edildiğini söylemektedir “Iblis melek olmayıp, cin olduğuna tarafından, melekten nasıl istisna edilmiş olabilir? tarzındaki muhtemel bir soruya cevap için şu izahı yapmıştır “Çünkü, Iblis de onlarla beraber secde etmekle emrolunmuştur sonradan ise istisna edilmiştir Tıpatıp, “falan bayan hariç tümü çıktılar sözünde olduğu gibi Burada hariç olan kişi, erkekler aralarında bulunan bir kadındır Bir görüşe kadar, “O cinlerdendi cümlesinden amaç, onun ilk cin olduğuna işarettir Hz Ademin ins’den olduğu gibi Çünkü Hz Adem insanların ilkidir(4) Şeytan denen o cin, “Rabbinin emrinden çıktı Allah’a itaat etmekten kaçındı Ancak biz biliyoruz ancak, “, Allah’ın emrine isyan etmezler, ne emrederse onu yaparlar(5) Irk ve cinler, kulluk sorumluluğu ile yükümlü oldukları için, iradeleri ile yaptıklarının cezalarını ya da mükafatlarını göreceklerdir Oysa melekler pek yok Onlar hata yapmaktan korunmuşlardır; şer işlemeyi irade edemezler O halde, şeytanın meleklerden olması laf konusu olamaz (1) Sâd, 38:7178; A’raf, 7:12 (2) Yargı Dini, IV, 20 (3) Adalet Dini, VII, 369 (4) Muhtasar Ruhu’lBeyan, V, 122 (5) Muhtasar Ruhu’lIfade, V, 123 özel baskı