Sınav kaygısı ile baş etme yolları

Imtihan korkusu; edinilen haberlerin test sırasında tesirli bir biçimde kullanılmasına ket olan ve muvaffakiyetin düşmesine yol açan ağır korku olarak tanımlanır.Sınav ve sınanma herkes için dert yaratan durumdur. Muayyen bir seviyeye kadar korku yaşanması sanılanın bilakis başarıyı olumlu tarafta tesirler, kimseyi çalışma tarafında motive eder, dikkat ve konsantrasyon üzerine olumlu tesirleri vardır. Ama dert kişinin muvaffakiyetini olumsuz istikamette etkileyecek kadar arttığında bir bozukluk olarak kabul edilir.

Imtihan derdinin nedenleri

Imtihana çok çokça mana yüklenmesi tasayı arttıran kıymetli etkenlerdendir. Imtihanın haber seviyesini değil de kişinin kendisini ve bedelini ölçen bir araç olarak algılanması tasayı attırmaktadır.

Testte başarısız olunması durumunda oluşacak sonuçlar ve ailelerin vereceği yansılar konusunda abartılı kanılar tasayı arttırmaktadır. Başarısızlık durumu felaketleştirilmekte velev yerkürenin sonu üzere algılanabilmektedir.

Evladın yahut ailenin mükemmeliyetçi beklentisi tasa seviyesini yükseltir. Yüksek maksatlar koymak ve yaptıklarının kusursuz olması gerektiğine olan inanç evladı zorlayan etkenlerden biridir.

Test konusunda gereğince hazırlıklı olmamak test derdini arttırır. Kişinin kendisini hazır hissetmediği bir testle ilgili telaş duyma mümkünlüğü daha yüksektir.

Ailelerin kıyaslama, mütemadi eleştirme üzere yanlış tavırları evladın kendisini ehliyetsiz ve başarısız görmesine neden olmakta ve derdini arttırabilmektedir.

Imtihan telaşının belirtileri

Çok çalışılmasına rağmen testlerde istenen muvaffakiyet elde edilemez. Testlerden evvel huzursuzluk, gerginlik, telaş,sıkıntı ve başarısızlık korkusu yaşanır. Ders çalışma sırasında odaklanamama ve dikkat dağınıklığı görülür. Telaşların ağırlaştığı devirlerde mide bulantısı, kalp çarpıntısı, terleme, titreme ve karın ağrısı üzere bedensel yakınmalar görülebilir. Test sırasında ekseriyetle bu şikayetler daha ağır formda yaşanır. Başarısızlık korkusu nedeniyle ders çalışma ve imtihana girme konusunda isteksizlik ve kaçınma görülebilir.

Test tasası ile baş etme yolları

Test telaşını tetikleyen ve gerçekçi olmayan tasavvur ve inançların alternatif ve gerçekçi mütalaa ve inançlarla değiştirilmesi amaçlanmalıdır. “Sınavda kesin başarısız olacağım”,”Sınavda başarısız olursam ailem tarafından sevilmem” üzere gerçekçi olmayan mütalaalar objektif formda değerlendirilip ”Yeterince çalışırsam başarabilirim” , “Başarısız olursam ailem üzülebilir lakin beni sevmeye devam edeceklerdir” halinde gerçekçi niyetlerle değiştirilmesi tasayı azaltmada tesirli olmaktadır.

Derdin arttığı vakitlerde derin nefes alıp verme halinde nefes egzersizleri yapmak, gevşeme egzersizleri yapmak, dikkati öteki yana odaklama üzere teknikleri kullanmak rahatlama sağlayacaktır.

Devranın tesirli kullanılması çok değerlidir. Imtihan hazırlığına erken başlamak, programlı biçimde çalışmak ve haber eksiğini kapatmak gerekir. Kişi kendisini imtihana hazır hissettikçe telaşı azalacaktır.

Ailelerin evlatlarına yüksek beklentiler yansıtmamaları çok değerlidir. Çocuklarda tasa yaratacak söylemlerden ve kıyaslamalardan kaçınılmalıdır. Aileler evladın sergilediği çabayı ve başarıyı takdir etmeli ve her koşulda evlatlarını sevecekleri ve bedel verecekleri bildirisini vermelidir.

Dr. Mehmet Çolak

Evlat ve Ergen Psikiyatrisi Kompetanı