siRoz

SARS akut solunum yetmezliği sendromu sars




Tanımı :
SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome) ya da halk aralarında tanıdık adıyla gizemli zatürre; 2003 yılı başlarında Asya ’da, Kuzey Amerika ’da ve Avrupa ’da görüldüğü bildirilen, ani başlayıp ağır seyreden, virüslerle oluşan bir solunum yolları hastalığıdır

En sık görülen belirtileri :
38 dereceyi geçen ateş
Kuru, balgamsız öksürük
Solunum güçlüğü
Bu belirtilerin salgın olan bölgelerde yaşamış ya da oraya yakın zamanda gezi etmiş olan kişilerde görülmesi daha da anlamlıdır


Etyoloji :
Yapılan son çalışmalara göre hastalığa yol açan mikrobun ‘Coronavirüs ’ (nezle ve soğuk algınlığına da yol açan taç şeklindeki virüs grubu) ailesine ait bir virüs olduğu anlaşılmıştır

Epidemiyoloji :
Dünya'da (yaygın olarak) öncelikle güney Çin'deki Guangdong eyaletinde ortaya çıktı
WHO (Dünya Sıhhat Örgütü) göre şubat 2003 ’cilt itibaren toplanan bilgilerle tanımlandı 9 ülkede 11 labaratuvarda teşhis amaçlı egzersiz yapılıyor
Hastaların yaşları 2570 arasında değişiyor
15 yaş altı çocuklarda da görülmüş
29 mart 2003 ’de Dr Carlo Urban Hanaoi'de (Vietnam) SARS ’tan öldü
Hastalığın sıklığı ve vefat oranı :
Temmuz 2003 itibarıyla tüm dünyada (29 ülkede) 8435 kişide görüldüğü ve 812 kişinin de ölümüne niçin olduğu bildirildi
Ortalama % 510 olguda ölüm görüldü Ölüm oranı yaş arttıkça artmaktadır Bu oran 24 yaş altındakilerde %1, 2444 arası yaşlarda % 6, 4564 arası yaşlarda % 15, 65 yaş üzerindeki hastalarda % 50'dir Solunumkalp rahatsızlıklarının bulunması durumunda ölüm oranının daha çok artmasına yol açan bir etmendir
Bildirilen SARS olguları için tıklayınız
Temmuz 2003 itibarıyla bölgesel salgın olan bölgeler : Çin Tayvan eyaleti
SARS olgularını gösteren dünya haritasını görmek için tıklayınız


Klinik :
Kuluçka süresi 27 gündür 10 güne uzayabilir Yani virüs alındıktan yaklaşık 2 ila 7 gün daha sonra rahatsızlık belirtileri ortaya çıkmaya başlar
Bu virüs oda sıcaklığında 24 saatten pozitif canlı kalabilmektedir
Hastalık ateşle başlar Titreme, baş ağrısı, boğaz ağrısı, burun akıntısı, halsizlik, kas ağrısı açılış bulguları olabilir
Ateşle beraber ishal de görülebilir
3 ila 7 gün sonra daha alçak solunum yolu bulguları ortaya çıkar
Kuru öksürük, solunum yetmezliği, hipoksemi (kandaki oksijen oranının düşmesi) görülür
Olguların % 1020'sinde yapay solunuma gereklilik olmaktadır
Akciğer filmi ateşli dönemde normaldir Solunumsal fazda yamalı interstisyel gölge ve konsolidasyon görülür
Bir Takım laboratuar bulgularında şansın dönmesi olur: Lenfosit azalır Lökopeni, trombositopeni, kreatinin fosfokinaz (CPK) yüksekliği, karaciğer transaminazları (SGOT, SGPT) değerlerinde artışı görülür
Hastalığın şiddeti hafiften ağıra dek değişir
%8090 vaka 67 günde düzelir
Olguların %1020 ’sinde entübasyon ve mekanik ventilasyon gerekebilir
Eşlik eden hastalığı olup 40 yaşın üzerinde olanlarda rahatsızlık ağırlaşır

Tanı :
Tanıda şu testler kullanılmaktadır :
Moleküler testler : PCR (polimeraz zincir reaksiyonu) ile ceset sıvılarındaki SARSCoV genetik materyali (SARS coronavirus RNA) tesbit edilir
Antikor testleri : ELISA ve IFAT yöntemleri ile hastalığa özgü IgM ve IgG seviyeleri ölçülür
Hücreli kültürü : SARS hastalarından alınan ceset sıvısı örneklerinde virüs saptanır
Kan, dışkı, idrar, solunum sistemi ifrazatları ve öteki bazı ceset sıvıları tanıda kullanılır


Bulaşma :
Hasta kişiden (öksürük, hapşırık vs yoluyla) yayılan tükürük damlacıklarının başka bir birey göre solunması ile ya da üzerinde hastalık mikrobu yer alan eşyalara dokunan ellerin ağız, burun ve gözlere ???ürülmesiyle hastalık bulaşır
SARS'ın dünyaya yayılmasında, en manâlı faktör uluslararası seyahatlerdir
Temaslıların çoğunda hastalık gelişmez Çok azında aynı rahatsızlık gelişir
Hastalara bakan afiyet çalışanlarında da hastalık görülmüştür
Hastalığın bulaşması nasıl azaltılır
Belirsiz yada hasta olanlar maske takmalıdır Öksürürken ağzını örtmelidir
Hasta eşyalarına ve kullanılan tıbbi aletlere dezenfeksiyon uygulanmalıdır
Hasta ile bağlantı edenler iyi bir el hijyeni uygulamalıdır
Elen kullanılsa bile eller sabunlu su ile yıkanmalıdır
El temiz olsa bile alkolle ovulmalıdır
Hasta ile ilgilenen personel göz koruması, önlük, maske ugulamalı
Hasta izole edilmelidir Rahatsızlık düzeldikten sonradan 10 güne kadar
Hasta naklinde hasta ve personel maske kullanmalıdır
Hasta odalarının havası ana sisteme verilmemelidir Kapalı kapılı ve negatif basınçlı odalar olmalıdır
Özel bir sistem yahut havalandırma sırça açılarak yapılamalı
Hastaların bakıldığı yer ve personel ayrılmalıdır
Tek kullanımlık teçhizat kullanılmalıdır
10 gün için hastayla teması olup yukardaki şikayetleri başlayanlar(Hasta yakınları ve bakan sağlıkçılar) on gün işten ayrılıp toplu temastan uzakta tutulmalıdır
Hasta uçakla nakledildiyse uçuş sonrası dezenfeksiyon uygulanmalıdır Personel el hijyenine dikkat etmeli
Hasta materyallerini inceleyen laboratuvar personelinede bütün koruma uygulamalıdır
Hastalıklı bölgelerden uçakla gelen yolcular taranmalıdır
Yolcular bu rahatsızlık konusunda bilgilendirilmelidir

Korunma :
Hastalığın bulaşmasını azaltıcı tedbirlere uyulmalıdır Bilhassa eller iyi yıkanmalıdır
Bağışıklık sistemini güçlendirecek yiyecekler yenmelidir; özellikle C vitamininden zengin (narenciye vs) yiyecekler yenmelidir
Rahatsızlık olduğu aşina bölgelere gezi edilmemelidir
Bağışıklık sistemini takviye etmek için yeterince dinlenilmelidir




Belirsiz olgular :
Sebebi bilinmeyen ateş, öksürük, solunum yetmezliği, solunum zorluğu, hipoksi, radyolojik pnomoni bulguları, akut solunum sıkıntısı sendromu varlığı olanlarda on gün içinde belirsiz bölgeye gezi öyküsü bulunması veya salgın olan bölgede yaşıyor olması
Kimler yakın temaslıdır:
Hastayla birlikte yaşayanlar
Hastanın solunum ve cisim sıvılarıyla teması olanlar (örneğin hastayla birlikte gezi edenler)
Hastanın bakımını üstlenen sağlık durumu görevlileri

Tedavi :
Şimdilik belli tedavisi yoktur
Tedavi kuşkusuz hastanede (yataklı kurumda) ve öteki hastalardan bambaşka bir bölümde yapılmalıdır
Genel destekleyici tedavi uygulanır Atipik pnomoni antibiotikleri, antiviral ajanlar (oseltamivir, ribavirin) steroid uygulanmıştır
Aşağıdaki bulgular varsa hastalar hastaneden taburcu edilebilir
Ateşsiz 48 saat
Öksürük düzeldiyse
Beyaz küre, trombosit, CPK, KCFT, Sodyum, CRP normale döndüyse
Akciğer filmi düzeldiyse
Taburcu olan hastaların takibi
Günde 2 kez ateş ölçülmeli
Hasta 7 gün evde kalmalıdır Aşırı temastan kaçınmalı
Bir hafta daha sonra labaratuvar tetkikleri tekrarlanmalı
İmmünsüpresse ya da akciğer filmi sonuçları fena olan hastalar daha pozitif izlenmelidir




Sık Sorulan Sorular
Türkiye'de SARS var mı ?
Henüz bildirilmiş SARS olgusu yoktur
Türkiye'de SARS için gücenmiş bir önlem var mı ?
Sıhhat Bakanlığı'na bağlı Hudut Sahiller ve Afiyet Genel Müdürlüğü; havaalanları ve öteki ülke girişlerinde, rahatsızlık belirtileri içeren kişilerin havaalanlarında tıbbi kontrollere alınması, gerekiyorsa hastane koşullarında araştırma yapılması konularında zorunlu önlemleri almıştır
SARS ’ın semptomları nelerdir?
Alev, kuru öksürük, solunum yetmezliği, solunum zorluğu
Akciğer filminde pnomonik gölge koyuluğu
Baş ağrısı, kas güçsüzlüğü, istah kaybı, düşkünlük, konfüzyon, rash (döküntü) ve ishal
SARS ne dek bulaşıcıdır?
Hastalıklı birey ile yakın temas ile bulaşır Hastanın sekresyonları bulaşmada önemlidir
Hastalık yakın aile bireyleri ve sıhhat personeline daha tez bulaşır
Bulaşıcılığı gripten daha azdır
SARS hastası olan birinin etrafındakilere bu hastalığı bulaştırması tehlikesi ne kadar sürer?
o Bugüne değin gelen bilgilere göre, hasta insanların alev ya da öksürme gibi belirtiler ortaya çıktığı zaman, hastalığı bulaştırma olasılıkları en yüksektir Hem, SARS hastalarının, semptomların başlamasından ne değin vakit önce veya sonra hastalığı sağlam insanlara bulaştırdıkları bilinmemektedir
SARS ’li hasta nasıl peşine düşüp takip edilmelidir?
Hasta izole edilir
Değişken hastalar tek kişilik odalara alınır
Sıhhat personeli maske, gözlük, önlük ve galoş kullanır
SARS ’ın tedavisi nedir?
Belirlenmiş çare ve koruyucu ilacı değil
Antibiyotikler etkili yok
Semptomatik tedavi uygulanır
Gereken olgular yoğun bakıma nakledilir
Hastalık sebebi ne süre bulunacak?
9 ülkede 11 labaratuvar bunun için uğraşıyor
SARS nekadar çabuk yayılıyor?
Gripten daha bulaşıcıdır
İnkübasyon süresi kısadır İki ila yedi gün aralarında değişiyor
Uluslararası seyahatler hastalığı yayabilir
Birincil SARS nerede ve ne vakit ortaya çıktı ?
Hanoi ’de 26 şubat 2003'de alev, kuru öksürük, adale güçsüzlüğü ve boğaz ağrısı olan bir erkek hasta hastaneye yatmış Dört gün daha sonra mekanik ventilasyon gerektiren ARDS (yetişkin tedirgin solunum zorluğu) ve trombositopeni ile yoğun bakıma kabul edilmiş Bu olgu şimdiki SARS ile aynı olan ilk (bireysel) olgudur
Kaç adet SARS ’lı olgu bildirilmiş?
1 Kasım ile 6 Temmuz 2003 tarihleri arası 8435 vaka, 812 ölüm bildirilmiş
Kaç ülkede SARS olguları bildirildi?
Temmuz 2003 itibarıyla 29 ülke
Yayılma Çin'de Guandong şehrinden miydi?
Kasım 2002 ’de Guandong ’da görülen atipik pnömoninin ilişkisi araştırılıyor Yöresel salgın olarak ilk önce bu bölgede görüldüğü ve dünyaya da buradan yayıldığı kabul ediliyor
Bu bir bioterörizim midir?
Böyle bir kanıtlama değil
Endişe duymalı mıyız?
Rahatsızlık ciddidir Seyahatle kısa sürede farklı alanlara yönlendirilmiş ülkelere yayılabilir
Bulaşıcılığı yüksek değildir
Ölüm oranı düşüktür
15 marttan beri sadece izole olgular saptanmıştır
dolaşmak güvenilir midir?
WHO gezi kısıtlaması getirmemiştir
Ama bütün yolcular SARS semptomları konusunda uyarılmıştır
Şikayetleri olanların seyahat etmemleri öğütlenmektedir
Bu bir grip pandemisi olabilirmi?
SARS etkeni grip etkeninden diğer bir virüstür böylece bu bir grip pandemisi değildir Lakin bir takım grip salgınları da SARS ile karışabilmektedir
WHO ne öneriyor?
Global araştırmalar devam ediyor
Güvenilmez olgular bildiriliyor
Olgular izole şartlarda çare ediliyor
Irk nasıl bilgilendirilir?
WHO ’nun WEB sayfası ile Dünya yeterince bilgilendirilmiştir
Olumlu gelişmeler var mı?
Vietnam ’da iyi bir tıbbi bakımla muhakkak sayıda olgu düzelmiştir Son edinilen bilgilere kadar Vietnam'da bu hastalıktan etkilenen kişi kalmadığı bildirilmiştir
Bölgedeki ülkeler hastalık için tedbir alıyor mu ?
Güneybatı Asya Ülkeler Birliği (ASEAN) devlet başkanları 29 Nisan 2003'de Tayland'ın başkenti Bangkok'ta biraraya gelmişler ve SARS'a karşı milletlerarası işbirliği etmek için daha önce ülke afiyet bakanlarının yapmış olduğu SARS mücadelesi protokolunu imzalamışlardır


ÖZET OLARAK ; Akut Solunum Yetmezliği Sendromu ( SARS ) :

Ani başlayıp ağır seyreden bir solunum yolu hastalığıdır
En sık görülen belirtileri: 38 dereceyi geçen ateş , kuru, balgamsız öksürük, kas ağrısıdır
Rahatsızlık ateşle başlar Titreme, baş ağrısı, boğaz ağrısı, burun akıntısı, halsizlik, adale ağrısı başlangıç bulguları olabilir Ateşle beraber ishal de görülebilir
Hastalığa yol açan virüs bir nesil coronavirüstür (taçlı virüs)
Dünya'da ilk olarak güney Çin'deki Guangdong eyaletinde ortaya çıktı
Türkiye'de hemen şimdi bildirilmiş SARS olgusu yoktur
Temmuz 2003 itibarıyla bütün dünyada 8435 kişide görüldü ve 812 kişinin de ölümüne niçin oldu
Hasta kişiden yayılan tükürük damlacıkları ile bulaşır Hastalığın dünyaya yayılmasında en önemli etmen milletlerarası seyahatlerdir
Hastalığın bulaşmasını azaltıcı tedbirlere uyulmalıdır Özellikle eller iyi yıkanmalı, icabında mutlaka özel maske ve elen takmalıdır
Bağışıklık sistemini kuvvetlendirmek için yeterince dinlenilmeli, C vitamininden zengin yiyecekler yenmelidir
Şimdilik belli tedavisi yoktur Genel destekleyici tedavi uygulanmaktadır