Şişmanlık; genetik mi, yaşam tarzı mı?

Şişmanlıktan Zayıflık Yolunda Yaşananlar Adım Adım **5

Neden hala kilolu kişiler var?

Neden epey harcanan efora, gidip gelinen merkezlere karşın bireyler hala kilo veremiyor?

Değişen hayat koşulları ile birlikte besinlere ulaşım kolaylaşmıştır. Bireyler canlarının istediği her şeye nerede olursa olsun ulaşmakta hiç zorluk çekmemektedir. Devir artık canının çektiği besine ulaşabilmek için 30 dakika tutulan bir devir haline gelmiştir. Yemek dalındaki yarışma sebebi ile bu hizmetler giderek daha da konforlu hale gelmektedir.

Düşünsenize…

Aklınızdan geçen bir yemeğin daha siparişini oluşturmadan kapınızda olduğunu…..

Ne kadar şiddetli değil mi ??

Sizler düşündünüz, ‘bizler inandık ve kapınıza dayandık’ üzere de bir sloganla çıkış yaptıklarını…

Bir gayrı deyişle besin unsuru bulmak için ziyade bir çapa göstermeye gerek yok. Alınan kalori ölçüsü ise geçtiğimiz yüzyılın son çeyreğine nazaran karşılaştırıldığında günlük ortalama 500 kalori daha ziyade.

!!!

(Her gün hanenize eklenen +500 kalorinin bir yılda (365 günde) fazladan alınan 182,500 kalori olduğunun farkında mısınız?

1 kilo vermek içinse yekunda 70.000 kalori yakmanız gerektiğinin farkında mısınız?)

!!!

Yüksek kuvvet verici besin unsurları, fast food tüketiminin artması ve kuvvet verici meşrubat tüketimi günlük kalori ortalamasını yükselten nedenler olarak sayılabilir. Bir öteki faktör ise, geçmişe nazaran daha az hareket ediyor olmamız.

Tüm bu nedenleri dikkate aldığımızda şişmanlığın ömür üslubu ile bağlı olduğu düşünülmektedir. Yukarıda da bahsi geçtiği üzere refah seviyesinin artması, isteklere ulaşımın kolaylaşması kilo kaybı ile aramıza giren kara kedi olarak düşünülmektedir…

Pekala birtakım şişmanların dediği ‘su içsem yarıyor, benim bünyem kilo almaya müsait yahut ne yese yarar etmiyor kilo alamıyor’ üzere söylemlerini gözardı mı etmek gerek? Şişmanlığın kalıtım ile ilgili kontağı var mıdır?

Bu soruların yanıtı evet olacaktır.

Daha evvel de anlatıldığı üzere, insanın vücut yükünün belirlen­mesinde, münhasıran de şişmanlık konusunda kalıtsal faktörlerin çok kıymetli ölçüde rol oynadığı ilmî araştırmalar tarafından gösterilmiştir.

Kalıtsal faktörlerin hangi mekanizma ile şişmanlığa sebep ol­duğu bugün şimdi tam olarak açık olmasa bile, istirahat sırasın­daki metabolizmanın farklılığının bu mevzudaki belirleyicilerden biri olduğu düşünülmektedir.

Yakın devirde yapılan araştırmalar şişmanların, yemekle il­gili dış uyaranlara daha açık ve hassas olduklarını ortaya koy­muştur. Bu hassaslık farkının da genetik yatkınlıkla bağlantılı oldu­ğu düşünülmektedir.

Şişmanlama riski olanların fizyolojik duyarlık eşiği gayri in­sanlara kıyasla daha düşüktür. Bu nedenle bu beşerler hem dış uyaranlara karşı, hem de kendi iç zihinsel uyaranlarına karşı tep­ki vermeye daha çok hazır bir durumdadırlar. Reaksiyon verme ko­nusundaki bu hassaslık ve hazırlık ağrı, gerilim ve farklı duygusal bedeli olan uyaranlar konusunda da muteberdir. Yapılan araştır­malar şişmanların, sıradan kilolulara kıyasla bu çeşit uyaranlara daha kolay ve daha büyük reaksiyonlar verdiklerini ortaya koymuş­tur.

Reaksiyon vermeye yatkın olmakla dış uyaran arasındaki münasebet ye­me davranışını nasıl etkilemektedir? Dış uyaran reaksiyon vermeye yatkınlığı tetiklediği üzere, reaksiyon vermeye yatkınlık dış uyaranın algılanışındaki yoğunluğu da artırıyor olabilir. Heyecan uyandı­ran durumlara verilen reaksiyon çok kıymetli ölçüde kalıtsal faktörler tarafından belirlenir. Reaksiyon vermeye yatkın olmanın bu iki cephe­si, şişmanlığın geliştirilmesinde büyük ölçüde kolaylık sağlar.

Düşük bir reaksiyon eşiği, yemekle ilgili bir uyarana kolay kolay reaksiyon vermeye sebep olur. Başkaca yapılan araştırmalar bu tıp bir hazır olma durumunun metabolizmanın verdiği yanıtı etkilediğini or­taya koymuştur. Kişilerde ve hayvanlarda yemeğin ortaya çık­masının insülin salgısını (karbonhidrat metabolizmasında kıymetli bir rol oynayan hormon) artırdığı görülmüştür. Yapılan araştır­malarda, daha da değişik olan, insülin salgısının yemeğin lezzetlili­ği ile orantılı olarak artmasıdır.

Dış uyaranların tetiklediği metabolik değişiklikler, bir sonraki adımda vücut kimyasında daha ileri değişikliklere yol açar. Ye­me davranışına yol açan kuvvetli istek, önüne geçilemez noktaya gelecek halde tırmanmaktadır. Bu sebeple yemeği hatırlatan ipuçlarının varlığı dış uyaranlara reaksiyon verme seviyesi düşük bi­reylerde açlık hissinin ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Emsal halde yemeğin her hengam hazır ve el altında bulunması da kişinin daha sık açlık duygusu hissetmesine yol açar.

Yediği yemeği işletmesine fatura ettirerek vergiden düşen, bu arada misafirlerini ağırlayan, yediği yemeğe “iş”le ilgili bir an­lam yükleyen ve öğlenleri sık sık lezzetli bir yemek yemek imkâ­nına sahip işadamlarının kilo almaları son aşama kolaylaşmakta­dır. Misal halde bürokrasinin üst kademesindeki şahısların yahut siyasetçilerin kendilerine sunulan yemeklerdeki sınırsız lezzet ve seçim imkânı önünde temel dürtülerini bastırıp kilolarını müdafaaları kolay değildir.

Uzm. Klinik Psikolog- Bariatrik Psikolog

Merve PEHLİVAN