iltasyazilim
FD Üye
Şizofreni Nedir ?
Şizofreni epilepsi, Multipl Skleroz gibi bir beyin hastalı ıdır
Tüm kronik hastalıklar (Şeker hastalı ı, astım, romatizma) gibi alevlenme ve yatışma dönemleri
gösterir
Tedavi edilebilir bir hastalık
olmakla beraber ara sıra alevlenme dönemleri olabilir, hastaların manâlı bir kısmında rahatsızlık iyice ortadan kalkmayabilir Bu şart da
kişinin çalışmasını, çevresindekilerle irtibat kurmasını, ba ımsız bir yaşam sürmesini çok güçleştirir
Bu önemli hastalık yeryüzündeki her yüz kişiden birini etkilemektedir
Dünyada 60 milyon, Türkiye'de de 600000 şizofreni hastası yaşamaktadır
Hastalık genelde 1525 yaş aralarında başlamakla beraber orta yaşlarda başlaması da mümkündür
Hastalık ne kadar erken başlarsa karakter üzerindeki harabiyet öyle pozitif olmakta, sıradan bir yaşam sürme şansı azalmaktadır
Şizofreni Ne De ildir ?
Şizofreni karakter bölünmesi seslenmek de ildir Maalesef o kadar çok birey
şizofreni hastalarını bazı zamanlar
adi hayat sürdüren ara sıra de birdenbire tehlikeli bir caniye dönüşen
kişiler olarak düş etmektedir Bunun gerçekle alakası yoktur!
Şizofreni hastaları nadiren çevreye
hasar verebilir
Şizofreni kelimesi çoğunlukla iki
şekilde hatalı kullanılmaktadır:
Ya bir konuda bambaşka veya ters
duygular taşımak kastedilir
(bir şeyi ayrıca hoşuna gitmek ayrıca de
korku etmek gibi) fakat bu insan
do asında yer alan bir özelliktir
ya da de işik zamanlarda de işik kullanmak anlamında kullanılır ama bu koşul da derhal hepimizin do asında bulunan bir özelliktir
Şizofreni erken bunama
de ildir
Aşı vb yollarla korunması muhtemel olan bir hastalık de ildir
Şizofreni Hakkındaki Yanlış İnanışlar
Şizofrenler güvenli olmayan ve saldırgandır
Şizofreninin tedavisi yoktur
Şizofrenler çalışamazlar
Şizofreni anne babanın hatalı tutumu sebebiyle ortaya çıkar
Şizofrenler tembeldir
Şizofrenlerin ne vakit ne yapacakları muhakkak olmaz
Şizofreni karakter zayıflı ından ve iradesizlikten nedeniyle ortaya
çıkar ( Hastalar yeterince uğraş gösterseydi bu durumun
üstesinden gelebilirdi)
Şizofrenlerin her söyledi i şey saçma olacaktır
Mahalledeki şizofrenler çocuklarımıza zarar verebilir
Şizofrenler sanıldı ından daha da tehlikelidir
Şizofreninin sebebi fazla mastürbasyon yapmaktır
Şizofrenlerin çocukları da şizofren olur
Şizofreni ömür baştan başa artan bir şekilde a ırlaşır
Şizofreni nedir ?
Şizofreni bir beyin hastalı ıdır
Bu hastalık alevlenme ve sakinleşme dönemleri ile seyreder
Şizofrenisi olan kişi zaman zaman psikotik dönemler yaşar
Fakat yaşamının büyük kısmında gerçe i de erlendirmesi adi yada normale yakındır
ŞİZOFRENİNİN NEDENLERİ
Son yirmi yılda yapılan araştırmalarda şizofreninin nedenleri hakkında önemli bulgular elde edilmiştir Bütün hastalar için geçerli olan tek bir niçin bulunmamakla beraber şizofrenin ortaya çıkmasında rol oynayan etkenleri üç başlık aşağıda toplayabiliriz:
1 Genetik nedenler
2 Beyindeki yapı de işikliklerin rolü
3 Beyindeki kimyasal maddelerin rolü
Şizofrenide kalıtımın rolü
Şizofrenisi olan her 10 kişiden birinin yakın akrabaları arasında bu hastalık görülür
Şizofreni hastalarının ailelerinde bu hastalı ın toplum ortalamasına kadar daha sık görülmesi şizofrenide ailesel geçişin rolüne muhabere eder Örne in, anne ya da babasından biri şizofreni hastası olan çocukta hastalı ın görülme olasılı ı % 12dir Kardeşlerden biri şizofreni hastası ise di er kardeşlerde hastalık görülme olasılı ı %8 dir Toplumda her 100 kişiden birinde şizofreni görülme riski bulundu u düşünülürse bu oranların yüksekli i hakkında bir hafıza edinilebilir
Ailesel yatkınlı ın nedeni anne babanın yetiştirme tarzı de ildir
Hastalı ın geni tam olarak bilinmiyor Bir başka deyişle, elde edilen veriler şizofreniden tek bir geni sorumluluk sahibi yetişmek yerine pat diye pozitif genin rolü oldu una muhabere ediyor
Beyin yapısındaki de işikliklerin rolü
Tomografi gibi görüntüleme yöntemlerinde şizofreni hastalarının beyinlerinde normalde görülmeyen bazı de işiklikler oldu u saptanmaktadır
Örne in beyinde normalde de bulunun boşlukların hasta kişilerde daha geniş oldu u ve bazı beyin bölümlerinin normalden daha minik oldu u görülüyor Bilhassa, beynin plan yapmak ,sorun çözmek gibi işlevleri de yüklenen ön bölümü ve önceki deneyimleri hatırlayarak o anki duruma yerinde bir tavır geliştirmekte rol oynayan hipokampus bölümünün normalden ufak oldu u saptanmıştır Bu bölgelerin işlevlerindeki terslik sonucunda hastalar günlük hayatta her an karşılaştı ımız basit ya da kompleks sorunları çözmekte zorlanabiliyor Bu « sorun »lar örne in yeni tanıştı ımız bir kişiyle neleri konuşabilece imiz, büyük kasaba içinde bir yerden bir yere bu vesileyle karşılaştı ımız aksaklıkların üstesinden nasıl gelece imiz gibi bize basit gelen şeyler de olabilir
Beyin yapısındaki de işiklikler hasta kişilerin beyinlerinin sıradan gelişimden bambaşka bir yol izledi i biçiminde yorumlanır
Bu de işiklikler do umdan önce veya do um esnasında etkili olan nedenlere ba lanır
Örne in gebeli in erken dönemlerinde virüs enfeksiyonları veya do um sırasındaki bazı sorunlar gibi
Beyindeki kimyasal maddelerin rolü
Beyinde milyarlarca sinir hücresi bulunur
Bu hücreler bir telefon şebekesi gibi birbiriyle ba lantılıdır
Her hücrenin ucundan salınan bazı kimyasal maddeler komşu hücreye ulaşarak hücreler arası haberleşmeyi sa lar Haberleşmeyi sa layan kimyasal maddelere nörotransmitter denir
Adrenalin, dopamin, serotonin gibi&
Şizofrenisi olan kişilerde dopaminin arabuluculuk etti i haberleşmede bir bozukluk oldu u bilinmektedir
Dopamin hastaların beyninde bazı bölgelerde fazla miktarda bulunmaktadır Dopamin aracılı ıyla haberleşmedeki bozukluk ezeyan ve halüsinasyonlar, da ınık davranış ve konuşma gibi hastalık bozukluklarından sorumluluk sahibi tutulmaktadır
ŞİZOFRENİDE ALEVLENMENİN HABERCİ BELİRTİLERİ
Haberci Bulgu Nedir ?
Hastalı ın alevlenme dönemine girmesinden önceki günlerde beliren öncü belirtilerdir
Şizofreni tıptaki bütün kronik hastalıklar gibi alevlenme ve sakinleşme dönemleri gösterir Rahatsızlık alevlenme dönemine girmeden önce bazı belirtiler gözlenir Bu durumu grip olmadan once yaşadı ımız halsizlik, başa rısı gibi belirtiler benzetebiliriz E er bu belirtileri yaşadı ımız süre istirahat eder, C vitamini kullanırsak gribi önleyebilir ya da daha hafif geçmesini sa layabiliriz
Benzer şekilde, hastalar ve hastayla beraber yaşayanlar haberci belirtileri gözledi i zaman tedavi ekibini farkında olan ederse alevlenmeyi erken dönemde durdurmak mümkün olacaktır Haberci belirtiler hastadan hastaya de işiklik gösterir Ama belirtilen bir hasta için her alevlenme döneminden önce derhal her zaman benzer haberci belirtiler gözlenir
Haberci belirtilerden bazıları
1 Gönülsüzlük, ilgi kaybı
2Aileden ve arkadaşlardan uzaklaşma
3Dinle aşırı ilgilenmeye başlangıç
4 Uyku düzeninin bozulması( artma azalma)
5Çökkünlük
6İştah azalması
7 Duyarlık
8 Asabiyet
9 Minik şeylere öfkelenme
10 Başkalarına veya kendine hasar verme düşüncesi
11 Kendine bakımda gerileme
12 Alkol içmeye başlangıç
13Cinsel konularla fazla meşgul olmaya başlangıç
14 sık sık tartışmalara girişme
Şizofreninin İnatçı Belirtileri
Hastalı ın bir takım belirtileri yerinde tedaviye karşın (azalsa bile) tamamen ortadan kalkmayabilir Bunlara inatçı belirtiler denir
Bu belirtiler günden güne çoğaltma ya da azalma gösterebilir Oysa durmadan yeralma e ilimindedirlerHer hastada inatçı belirtiler görülmeyebilir İnatçı belirtiler kişiden kişiye de işebilir İnatçı Belirtilere bazı örnekler;
1 Sesler duymak
2 Başkalarıyla yakınlık kurmada gönülsüzlük
3 Başkalarına acayip gelen düşünceler
4 Çökkünlük, mutsuzluk
İnatçı belirtiler kişinin yaşamını negatif etkilerKişiden kişiye de işen başa çıkma yöntemleri inatçı belirtilerin olumsuz etkisini azaltmakta işe yarayabilir
Hastalıkla Mücadele
Hastalar için 10 emir
Birinci Emir
İlaçlarını almayı aksatmayacaksın
Sorunları çözmek için ilacın tek başına tatmin edici olmadı ını biliyoruzİlacı yutmayı kolaylaştıracak sosyal destek programlarına da gereklilik var
İkinci Emir
Gününü ve geceni iyi ayarlayacaksın Yeteri kadar uyumaya itina göstereceksin
Yeni grup ilaçların uyku verici ast etkileri daha eksik Hepimiz uykudan kazandı ımız zamanı nasıl de erlendirece imizi düşünelim
Üçüncü Emir
Stresten uzakta duracaksın
Söylemesi basit, yapması güç
Dördüncü Dikte
Herkesin her gün yaptı ı şeyleri sen de yapacaksın
Şizofrenisi olan kişiler de günde üç ö ün yemek yemeli ; düzenli aralıklarla banyo yapmalı, traş olmalı Keza evini veya odasını temiz tutmalı
Beşinci Dikte
Uyuşturucudan uzaktan duracaksın; alkol ve sigarada aşırıya kaçmayacaksın
Ba ımlılık yapan veya geçici bir keyif veren ilaçlardan da uzak durmalı Bu nesil ilaçlar benzeri sıkıntıları rahatlatıyor gibi düşünülse de psikotik alevlenme dönemleri
Şizofrenisi olup da sigara içmemek neredeyse imkansız gibi, ama fazla sigara içmenin kullanılan ilaçların olumlu etkilerini zayıflattı ını hatırlatalım
Altıncı Emir
Yaşantının belirtilen bir düzeni olacak
Daima aynı saatte yatmaya, kalkmaya, yemek yemek yemeye itina kullanmak gerekiyor
Yedinci Emir
Her gün için program yapacaksın
Bütün gününü yatakta geçirmeyeceksin Her gün yararlı bir şeyler yapamaya gayret et
Sekizinci Dikte
Başkalarıyla ba lantıyı kesmeyeceksin
Arkadaşlarınla ve di er psikotik hastalarla , tanıdıklarınla ilişkini sürdürmelisin
Dokuzuncu Emir
Psikiyatristinle ve tedavi ekibiyle ba lantını kesmeyeceksin
Hastanelerdeki bürokratik işlemlerin sıkıcılı ı nedeniyle bu bazen zorlama olsa da
Onuncu Dikte
Her hafta jimnastik ya da somut alıştırma yapacaksın
Böyle bir alışkanlı ı olmayanlar için ilk olarak zor gelebilir *
Şizofreni epilepsi, Multipl Skleroz gibi bir beyin hastalı ıdır
Tüm kronik hastalıklar (Şeker hastalı ı, astım, romatizma) gibi alevlenme ve yatışma dönemleri
gösterir
Tedavi edilebilir bir hastalık
olmakla beraber ara sıra alevlenme dönemleri olabilir, hastaların manâlı bir kısmında rahatsızlık iyice ortadan kalkmayabilir Bu şart da
kişinin çalışmasını, çevresindekilerle irtibat kurmasını, ba ımsız bir yaşam sürmesini çok güçleştirir
Bu önemli hastalık yeryüzündeki her yüz kişiden birini etkilemektedir
Dünyada 60 milyon, Türkiye'de de 600000 şizofreni hastası yaşamaktadır
Hastalık genelde 1525 yaş aralarında başlamakla beraber orta yaşlarda başlaması da mümkündür
Hastalık ne kadar erken başlarsa karakter üzerindeki harabiyet öyle pozitif olmakta, sıradan bir yaşam sürme şansı azalmaktadır
Şizofreni Ne De ildir ?
Şizofreni karakter bölünmesi seslenmek de ildir Maalesef o kadar çok birey
şizofreni hastalarını bazı zamanlar
adi hayat sürdüren ara sıra de birdenbire tehlikeli bir caniye dönüşen
kişiler olarak düş etmektedir Bunun gerçekle alakası yoktur!
Şizofreni hastaları nadiren çevreye
hasar verebilir
Şizofreni kelimesi çoğunlukla iki
şekilde hatalı kullanılmaktadır:
Ya bir konuda bambaşka veya ters
duygular taşımak kastedilir
(bir şeyi ayrıca hoşuna gitmek ayrıca de
korku etmek gibi) fakat bu insan
do asında yer alan bir özelliktir
ya da de işik zamanlarda de işik kullanmak anlamında kullanılır ama bu koşul da derhal hepimizin do asında bulunan bir özelliktir
Şizofreni erken bunama
de ildir
Aşı vb yollarla korunması muhtemel olan bir hastalık de ildir
Şizofreni Hakkındaki Yanlış İnanışlar
Şizofrenler güvenli olmayan ve saldırgandır
Şizofreninin tedavisi yoktur
Şizofrenler çalışamazlar
Şizofreni anne babanın hatalı tutumu sebebiyle ortaya çıkar
Şizofrenler tembeldir
Şizofrenlerin ne vakit ne yapacakları muhakkak olmaz
Şizofreni karakter zayıflı ından ve iradesizlikten nedeniyle ortaya
çıkar ( Hastalar yeterince uğraş gösterseydi bu durumun
üstesinden gelebilirdi)
Şizofrenlerin her söyledi i şey saçma olacaktır
Mahalledeki şizofrenler çocuklarımıza zarar verebilir
Şizofrenler sanıldı ından daha da tehlikelidir
Şizofreninin sebebi fazla mastürbasyon yapmaktır
Şizofrenlerin çocukları da şizofren olur
Şizofreni ömür baştan başa artan bir şekilde a ırlaşır
Şizofreni nedir ?
Şizofreni bir beyin hastalı ıdır
Bu hastalık alevlenme ve sakinleşme dönemleri ile seyreder
Şizofrenisi olan kişi zaman zaman psikotik dönemler yaşar
Fakat yaşamının büyük kısmında gerçe i de erlendirmesi adi yada normale yakındır
ŞİZOFRENİNİN NEDENLERİ
Son yirmi yılda yapılan araştırmalarda şizofreninin nedenleri hakkında önemli bulgular elde edilmiştir Bütün hastalar için geçerli olan tek bir niçin bulunmamakla beraber şizofrenin ortaya çıkmasında rol oynayan etkenleri üç başlık aşağıda toplayabiliriz:
1 Genetik nedenler
2 Beyindeki yapı de işikliklerin rolü
3 Beyindeki kimyasal maddelerin rolü
Şizofrenide kalıtımın rolü
Şizofrenisi olan her 10 kişiden birinin yakın akrabaları arasında bu hastalık görülür
Şizofreni hastalarının ailelerinde bu hastalı ın toplum ortalamasına kadar daha sık görülmesi şizofrenide ailesel geçişin rolüne muhabere eder Örne in, anne ya da babasından biri şizofreni hastası olan çocukta hastalı ın görülme olasılı ı % 12dir Kardeşlerden biri şizofreni hastası ise di er kardeşlerde hastalık görülme olasılı ı %8 dir Toplumda her 100 kişiden birinde şizofreni görülme riski bulundu u düşünülürse bu oranların yüksekli i hakkında bir hafıza edinilebilir
Ailesel yatkınlı ın nedeni anne babanın yetiştirme tarzı de ildir
Hastalı ın geni tam olarak bilinmiyor Bir başka deyişle, elde edilen veriler şizofreniden tek bir geni sorumluluk sahibi yetişmek yerine pat diye pozitif genin rolü oldu una muhabere ediyor
Beyin yapısındaki de işikliklerin rolü
Tomografi gibi görüntüleme yöntemlerinde şizofreni hastalarının beyinlerinde normalde görülmeyen bazı de işiklikler oldu u saptanmaktadır
Örne in beyinde normalde de bulunun boşlukların hasta kişilerde daha geniş oldu u ve bazı beyin bölümlerinin normalden daha minik oldu u görülüyor Bilhassa, beynin plan yapmak ,sorun çözmek gibi işlevleri de yüklenen ön bölümü ve önceki deneyimleri hatırlayarak o anki duruma yerinde bir tavır geliştirmekte rol oynayan hipokampus bölümünün normalden ufak oldu u saptanmıştır Bu bölgelerin işlevlerindeki terslik sonucunda hastalar günlük hayatta her an karşılaştı ımız basit ya da kompleks sorunları çözmekte zorlanabiliyor Bu « sorun »lar örne in yeni tanıştı ımız bir kişiyle neleri konuşabilece imiz, büyük kasaba içinde bir yerden bir yere bu vesileyle karşılaştı ımız aksaklıkların üstesinden nasıl gelece imiz gibi bize basit gelen şeyler de olabilir
Beyin yapısındaki de işiklikler hasta kişilerin beyinlerinin sıradan gelişimden bambaşka bir yol izledi i biçiminde yorumlanır
Bu de işiklikler do umdan önce veya do um esnasında etkili olan nedenlere ba lanır
Örne in gebeli in erken dönemlerinde virüs enfeksiyonları veya do um sırasındaki bazı sorunlar gibi
Beyindeki kimyasal maddelerin rolü
Beyinde milyarlarca sinir hücresi bulunur
Bu hücreler bir telefon şebekesi gibi birbiriyle ba lantılıdır
Her hücrenin ucundan salınan bazı kimyasal maddeler komşu hücreye ulaşarak hücreler arası haberleşmeyi sa lar Haberleşmeyi sa layan kimyasal maddelere nörotransmitter denir
Adrenalin, dopamin, serotonin gibi&
Şizofrenisi olan kişilerde dopaminin arabuluculuk etti i haberleşmede bir bozukluk oldu u bilinmektedir
Dopamin hastaların beyninde bazı bölgelerde fazla miktarda bulunmaktadır Dopamin aracılı ıyla haberleşmedeki bozukluk ezeyan ve halüsinasyonlar, da ınık davranış ve konuşma gibi hastalık bozukluklarından sorumluluk sahibi tutulmaktadır
ŞİZOFRENİDE ALEVLENMENİN HABERCİ BELİRTİLERİ
Haberci Bulgu Nedir ?
Hastalı ın alevlenme dönemine girmesinden önceki günlerde beliren öncü belirtilerdir
Şizofreni tıptaki bütün kronik hastalıklar gibi alevlenme ve sakinleşme dönemleri gösterir Rahatsızlık alevlenme dönemine girmeden önce bazı belirtiler gözlenir Bu durumu grip olmadan once yaşadı ımız halsizlik, başa rısı gibi belirtiler benzetebiliriz E er bu belirtileri yaşadı ımız süre istirahat eder, C vitamini kullanırsak gribi önleyebilir ya da daha hafif geçmesini sa layabiliriz
Benzer şekilde, hastalar ve hastayla beraber yaşayanlar haberci belirtileri gözledi i zaman tedavi ekibini farkında olan ederse alevlenmeyi erken dönemde durdurmak mümkün olacaktır Haberci belirtiler hastadan hastaya de işiklik gösterir Ama belirtilen bir hasta için her alevlenme döneminden önce derhal her zaman benzer haberci belirtiler gözlenir
Haberci belirtilerden bazıları
1 Gönülsüzlük, ilgi kaybı
2Aileden ve arkadaşlardan uzaklaşma
3Dinle aşırı ilgilenmeye başlangıç
4 Uyku düzeninin bozulması( artma azalma)
5Çökkünlük
6İştah azalması
7 Duyarlık
8 Asabiyet
9 Minik şeylere öfkelenme
10 Başkalarına veya kendine hasar verme düşüncesi
11 Kendine bakımda gerileme
12 Alkol içmeye başlangıç
13Cinsel konularla fazla meşgul olmaya başlangıç
14 sık sık tartışmalara girişme
Şizofreninin İnatçı Belirtileri
Hastalı ın bir takım belirtileri yerinde tedaviye karşın (azalsa bile) tamamen ortadan kalkmayabilir Bunlara inatçı belirtiler denir
Bu belirtiler günden güne çoğaltma ya da azalma gösterebilir Oysa durmadan yeralma e ilimindedirlerHer hastada inatçı belirtiler görülmeyebilir İnatçı belirtiler kişiden kişiye de işebilir İnatçı Belirtilere bazı örnekler;
1 Sesler duymak
2 Başkalarıyla yakınlık kurmada gönülsüzlük
3 Başkalarına acayip gelen düşünceler
4 Çökkünlük, mutsuzluk
İnatçı belirtiler kişinin yaşamını negatif etkilerKişiden kişiye de işen başa çıkma yöntemleri inatçı belirtilerin olumsuz etkisini azaltmakta işe yarayabilir
Hastalıkla Mücadele
Hastalar için 10 emir
Birinci Emir
İlaçlarını almayı aksatmayacaksın
Sorunları çözmek için ilacın tek başına tatmin edici olmadı ını biliyoruzİlacı yutmayı kolaylaştıracak sosyal destek programlarına da gereklilik var
İkinci Emir
Gününü ve geceni iyi ayarlayacaksın Yeteri kadar uyumaya itina göstereceksin
Yeni grup ilaçların uyku verici ast etkileri daha eksik Hepimiz uykudan kazandı ımız zamanı nasıl de erlendirece imizi düşünelim
Üçüncü Emir
Stresten uzakta duracaksın
Söylemesi basit, yapması güç
Dördüncü Dikte
Herkesin her gün yaptı ı şeyleri sen de yapacaksın
Şizofrenisi olan kişiler de günde üç ö ün yemek yemeli ; düzenli aralıklarla banyo yapmalı, traş olmalı Keza evini veya odasını temiz tutmalı
Beşinci Dikte
Uyuşturucudan uzaktan duracaksın; alkol ve sigarada aşırıya kaçmayacaksın
Ba ımlılık yapan veya geçici bir keyif veren ilaçlardan da uzak durmalı Bu nesil ilaçlar benzeri sıkıntıları rahatlatıyor gibi düşünülse de psikotik alevlenme dönemleri
Şizofrenisi olup da sigara içmemek neredeyse imkansız gibi, ama fazla sigara içmenin kullanılan ilaçların olumlu etkilerini zayıflattı ını hatırlatalım
Altıncı Emir
Yaşantının belirtilen bir düzeni olacak
Daima aynı saatte yatmaya, kalkmaya, yemek yemek yemeye itina kullanmak gerekiyor
Yedinci Emir
Her gün için program yapacaksın
Bütün gününü yatakta geçirmeyeceksin Her gün yararlı bir şeyler yapamaya gayret et
Sekizinci Dikte
Başkalarıyla ba lantıyı kesmeyeceksin
Arkadaşlarınla ve di er psikotik hastalarla , tanıdıklarınla ilişkini sürdürmelisin
Dokuzuncu Emir
Psikiyatristinle ve tedavi ekibiyle ba lantını kesmeyeceksin
Hastanelerdeki bürokratik işlemlerin sıkıcılı ı nedeniyle bu bazen zorlama olsa da
Onuncu Dikte
Her hafta jimnastik ya da somut alıştırma yapacaksın
Böyle bir alışkanlı ı olmayanlar için ilk olarak zor gelebilir *