Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Zona zoster ve Su Çiçeği
Su Çiçeği ve Zona zoster nedir
Su Çiçeği ve Zona zoster tedavisi
Su çiçeği herpes virus grubundan varicellazoster virusunun neden olduğu primer enfeksiyondur Yaygın, kaşıntılı, makülopapüler, veziküler ve büllöz döküntülerin benzer anda görüldüğü, ateşin sıklıkla tabloya eşlik ettiği, fakat sistemik bulgu ve bulguların seyrek görüldüğü bir enfeksiyon hastalığıdır Zona zoster ise benzer virusun vücutta bir süre latent kaldıktan daha sonra ortaya çıkardığı bir postprimer enfeksiyondur
Klinik :
Su çiçeği : İnkübasyon süresi 1021 (ortalama 1416) gündür Bilhassa varisellazoster immün globulini (VZIG) kullanılan vakalarda bu vakit 28 güne değin uzayabilir Primer enfeksiyonda asemptomatik olma şansı düşüktür (% 35) Birden fazla su çiçeği geçirilmesi son derece nadir görülürse de, serolojik testlerle tesbit edilen asemptomatik rekürren enfeksiyonlar gelişebilir Tipik klinik tablo ateşle birlikte jeneralize, kaşıntılı, veziküler lezyonlardır Döküntü pleomorfiktir, yani benzer anda öbür evrelerde (makül, papül, vezikül, bül) döküntüler bulunur Veziküller eritemli zemin üzerinde, birbirinden ayrı olarak görülür
Zona zoster : Varisellazoster virusu primer enfeksiyondan sonradan sinir sisteminde latent olarak kalır Aylar veya yıllar sonradan, immünitenin baskılandığı bir anda bir veya birkaç sinir trasesi boyunca ilerleyerek, o sinirlerin dermatomunda ağrılı vezikül kümeleri oluşturur Genel Olarak organ tutulumu yoktur, fakat ağır immün yetmezlikli vakalarda dissemine deri ve organ tutulumu gözlenebilir
Komplikasyonlar : Sekonder bakteriyel deri enfeksiyonları, meningoeensefalit, hepatit, pnömoni, artrit, trombositopeni ve dissemine intravasküler koagülasyon gibi komplikasyonlar düşük oranda görülürse de, hastalığın insidansının fazla yüksek olması nedeniyle yılda görülen su çiçeği komplikasyonlu vaka sayısı kızamıktan daha az, fakat kabakulak komplikasyonlu olgu sayısına yakındır Su çiçeği özellikle salisilat bölge hastalarda nadir görülen fatal bir rahatsızlık olan Reye sendromuna da çoğunlukla yol açarsa da, başlıca önemi ilk kez kemoterapi alan kanserli ve HIV enfeksiyonlu hastalar edinmek üzere, immün yetmezlikli kişilerde fazla komplikasyonlu seyretmesi ve vefat nedenleri aralarında birincil sıralarda yer almasıdır Bu vakalarda klinik tablo da öbür olabilir, döküntünün karakteristik özelliği olan pleomorfizm gözlenmeyebilir Yetişkinlerde de, pnömoni ilk olarak olmak üzere (bilhassa sigara içenlerde) komplikasyonlar çocuklara göre daha sık görülür
Birincil trimesterde geçirilen maternal su çiçeği bebekte ekstremite atrofileri ve deride skatrisyel lezyonlarla karakterize, arada bir de santral asap sistemi ve göz bulgularının eşlik ettiği “konjenital varisella sendromuna yol açabilir Bu çocuklarda primer su çiçeği görülmeden, infant döneminde zona ortaya çıkabilir Hem yenidoğan döneminde su çiçeği hafif bir enfeksiyon olarak seyrederse de, annenin doğumdan önceki 5 gün ve doğumdan sonraki 2 gün içerisinde geçirdiği su çiçeği, bebeğe maternal antikor geçmesi yada bebeğin kendi antikorunu yapması için tatmin edici süre bulunmadığı için, % 30 gibi yüksek bir mortalite ile seyreder
Epidemiyoloji ve bulaşma : Tek konak insandır Çoğunlukla hastalarla uç bağlantı ya da sekresyonlardan hava yolu ile, nadiren de zona lezyonlarından bulaşır Aşina en bulaşıcı enfeksiyondur Kapalı odada bir hasta ile bir saat birlikte bulunan, bağışık olmayan bir kişinin hastalığa yakalanma şansı % 96 ’dır Uzun mesafelere de bulaşabilmesi nedeniyle, “antre enfeksiyonu adı verilir azami kış sonu ve ilkbaharda epidemiler yapar Solunum yoluyla bulaşma döküntünün birincil beş gününde görülür, oysa lezyondan temasla bulaşma en son vezikül kabuklanıncaya değin devam eder
Teşhis : Tipik vakalarda teşhis klinik olarak konur Laboratuvar testi fakat atipik seyreden, özellikle immün yetmezlikli vakalarda gerekebilir Virus döküntünün ilk 34 günü veziküllerden izole edilebilir, virus antijeni dokuda immünofloresan boyama ile gösterilebilir ya da serolojik olarak Ig M ya da Ig G bakılabilir Ig M pozitifse ya da konvelasan dönemde Ig G akut dönemdeki Ig G ’nin asgari 4 katı ise ya da negatifken artı olmuşsa teşhis konulur Lezyonlarda intranukleer inklüzyonlar taşıyan fazla çekirdekli dev hücrelerin görülmesi (Tzank testi) fazla güvenilir değildir, çünkü herpes simplex virus enfeksiyonlarında da pozitiftir
Ayırıcı teşhis : Haşere ısırıkları, hap erüpsiyonları, elayakağız sendromu, eritema multiforme, petigo, uyuz, dermatitis herpetiformis ve öteki herpetik enfeksiyonlar
Çare : Tedavi semptomatiktir Alev yüksekse aspirinin dışındaki (Reye sendromu riski nedeni ile) antipiretikler, kaşıntı fazla ise antihistaminikler kullanılabilir Sekonder bakteriyel enfeksiyonu önlemek için veziküllerin temiz tutulması ve el temasının önlenmesi gerekir Acyclovir hastalığın ilk 24 saatinde verilirse hastalığın şiddetini ve süresini azaltabilir Oral formu 12 yaşın üzerindeki hastalar, kronik cilt veya solunum yolu hastalığı olanlar, kronik salisilat tedavisi alanlar gibi hastalığın komplikasyonlu seyretme şansı yüksek olan kişilerde verilir Bazı merkezlerde eviçi bağlantı sonrası çoğalan sekonder vakalar daha ağır seyrettiğinden bu vakalara ve gebeliğin 3 trimesterinde büyüyen maternal su çiçeğinde de oral acyclovir verilmektedir İv acyclovir olarak immün yetmezlikli hastalardaki su çiçeği enfeksiyonlarında kullanılır Hafif immün yetmezlikli hastalarda yüksek doz oral acyclovir de kullanılmaktadır Oral acyclovir ağır zona zoster tedavisinde de kullanılabilir Yetişkinlerde bu amaçla kullanılan diğer iki hap famciclovir ve valacyclovir ’dir, bu ilaçların çocuklarda kullanımının güvenilirliği az önce tamamen bilinmemektedir
Korunma : Rahatsızlık ömür boyu vasilik sağlar Hastalar döküntünün birincil 5 günü ve tüm veziküller kabuklanıncaya dek hava yolu ve bağlantı izolasyonunda tutulmalıdır Hastalarla teması bulunan duyarlı kişilerin ve doğum sırasında ya da doğuma yakın su çiçeği geçiren annelerden doğan bebeklerin 21 gün (VZIG almışlarsa 28 gün) süreyle izole edilmeleri gerekir Konjenital varisella sendromlu bebeklerin izolasyonu gerekmez
Zona zosterli hastalar immün yetmezlikleri varsa ya da immünitesi bayağı olduğu halde hastalığı ağır ya da dissemine geçiriyorlarsa, döküntü kabuklanıncaya dek hava yolu ve temas izolasyonunda bulundurulurlar Hafif zona zosterde temas izolasyonu yeterlidir
Okul çocukları döküntüleri kapalı ise döküntünün 6 günü okula gidebilirler El ve yüz gibi açık karoser bölgelerinde lezyon varsa, çocuğun okula başlaması döküntüler ayrıntılarıyla kabuklanıncaya dek geciktirilebilir
Hastanelerde, yatan hasta servislerinde su çiçeği geçiren bir hasta tesbit edildiğinde; benzer servisteki temaslı ve aklıselim hastalar temasın 821 günleri arasında (VZIG almışlarsa 28 güne kadar) bütün izolasyonda tutulmalı; temaslı personel bağışık değilse, aynı sürelerde sağduyu hastaların bakımından uzakta tutulmalı; tedarik edilebilirse, VZIG endikasyon olan personele uygulanmalıdır
VZIG temastan sonraki 96 saat içerisinde, su çiçeği geçirme öyküsü olmayan immün yetmezlikli hastalara; aklıselim gebe kadınlara; annesi doğumdan önceki 5 gün veya doğumdan sonraki 2 gün su çiçeği geçiren yenidoğanlara; anneleri su çiçeği geçirmemiş veya seronegatif olan 28 haftalık ya da büyük hospitalize prematürelere ve anne hikayesi ne olursa olsun, 28 haftalıktan minik hospitalize prematürelere endikedir Gövde ağırlığının her 10 kg ’ı için 125 ml (125 ünite), im verilir VZIG çok pahalı olduğundan, bir takım merkezlerde immün yetmezliği olmayan temaslılara varisella Ig G bakılıp, negatifse verilmektedir Ama immün yetmezlikli hastalarda serolojik testler güvenilir değildir Tekrarlayan temaslarda, endike hastalar için 3 haftada bir VZIG enjeksiyonu önerilmektedir Aylık IVIG bölge hastalar temas esnasında son IVIG enjeksiyonu 3 hafta içerisinde yapılmışsa, su çiçeğinden korunurlar
Belirli olmamakla birlikte, temastan sonraki ilk 3 gün içerisinde yapılan su çiçeği aşısı hastalığın gelişmesini önleyebilir, önlemese bile yapılmasında sakınca yoktur Acyclovir ile kemoprofilaksinin ise yararı yoktur
Su çiçeği aşısı gelişmiş ülkelerde 12 aylıktan itibaren tek doz olarak, rutin, 05 ml, sc uygulanmaktadır Onüç yaşından itibaren en düşük bir ay ara ile, iki doz verilir Yüzde 97100 oranında ve en az 20 yıl süre ile koruyucudur, revaksinasyon hemen şimdi önerilmemektedir Diğer aşılarla aynı anda, öbür bölgelerden verilebilir Ailede immün yetmezlikli hasta bulunması kontrendikasyon değildir Ast etkileri fazla azdır; enjeksiyon yerinde ağrı ve kızarıklık (% 2030) ve hafif veziküler döküntü (% 78) görülebilir Zona zoster insidansı doğal enfeksiyona kadar düşüktür
İmmün yetmezlikli hastalarda uygulanması önerilmezse de, ALL ’li hastalarda en az bir sene süre ile remisyonda edinmek, lenfosit düzeyi 700mL ’nin, trombosit düzeyi 100000mL ’nin üzerinde elde etmek kaydıyla yapılabileceğine dair incelemeler vardır, fakat kemoterapiye en az 3 ay ara verilmesi ve aşıdan sonra 1 ay beklenilmesi gerekir Steroid tedavisi 2 mgkg veya yüksek uygulanıyorsa aşıdan önce minimum 1 ay, daha düşük dozda uygulanıyorsa en az 2 hafta ara verilmesi, aşıdan daha sonra tedaviye de bu süreler dek geç başlanılması yerinde olur Gebelere, jelatin ve neomisine karşısında anafilaksi hikayesi olanlara yapılmamalıdır Aşı yapılanların 6 hafta vakit ile salisilat kullanmamaları önerilmektedir *
Su Çiçeği ve Zona zoster nedir
Su Çiçeği ve Zona zoster tedavisi
Su çiçeği herpes virus grubundan varicellazoster virusunun neden olduğu primer enfeksiyondur Yaygın, kaşıntılı, makülopapüler, veziküler ve büllöz döküntülerin benzer anda görüldüğü, ateşin sıklıkla tabloya eşlik ettiği, fakat sistemik bulgu ve bulguların seyrek görüldüğü bir enfeksiyon hastalığıdır Zona zoster ise benzer virusun vücutta bir süre latent kaldıktan daha sonra ortaya çıkardığı bir postprimer enfeksiyondur
Klinik :
Su çiçeği : İnkübasyon süresi 1021 (ortalama 1416) gündür Bilhassa varisellazoster immün globulini (VZIG) kullanılan vakalarda bu vakit 28 güne değin uzayabilir Primer enfeksiyonda asemptomatik olma şansı düşüktür (% 35) Birden fazla su çiçeği geçirilmesi son derece nadir görülürse de, serolojik testlerle tesbit edilen asemptomatik rekürren enfeksiyonlar gelişebilir Tipik klinik tablo ateşle birlikte jeneralize, kaşıntılı, veziküler lezyonlardır Döküntü pleomorfiktir, yani benzer anda öbür evrelerde (makül, papül, vezikül, bül) döküntüler bulunur Veziküller eritemli zemin üzerinde, birbirinden ayrı olarak görülür
Zona zoster : Varisellazoster virusu primer enfeksiyondan sonradan sinir sisteminde latent olarak kalır Aylar veya yıllar sonradan, immünitenin baskılandığı bir anda bir veya birkaç sinir trasesi boyunca ilerleyerek, o sinirlerin dermatomunda ağrılı vezikül kümeleri oluşturur Genel Olarak organ tutulumu yoktur, fakat ağır immün yetmezlikli vakalarda dissemine deri ve organ tutulumu gözlenebilir
Komplikasyonlar : Sekonder bakteriyel deri enfeksiyonları, meningoeensefalit, hepatit, pnömoni, artrit, trombositopeni ve dissemine intravasküler koagülasyon gibi komplikasyonlar düşük oranda görülürse de, hastalığın insidansının fazla yüksek olması nedeniyle yılda görülen su çiçeği komplikasyonlu vaka sayısı kızamıktan daha az, fakat kabakulak komplikasyonlu olgu sayısına yakındır Su çiçeği özellikle salisilat bölge hastalarda nadir görülen fatal bir rahatsızlık olan Reye sendromuna da çoğunlukla yol açarsa da, başlıca önemi ilk kez kemoterapi alan kanserli ve HIV enfeksiyonlu hastalar edinmek üzere, immün yetmezlikli kişilerde fazla komplikasyonlu seyretmesi ve vefat nedenleri aralarında birincil sıralarda yer almasıdır Bu vakalarda klinik tablo da öbür olabilir, döküntünün karakteristik özelliği olan pleomorfizm gözlenmeyebilir Yetişkinlerde de, pnömoni ilk olarak olmak üzere (bilhassa sigara içenlerde) komplikasyonlar çocuklara göre daha sık görülür
Birincil trimesterde geçirilen maternal su çiçeği bebekte ekstremite atrofileri ve deride skatrisyel lezyonlarla karakterize, arada bir de santral asap sistemi ve göz bulgularının eşlik ettiği “konjenital varisella sendromuna yol açabilir Bu çocuklarda primer su çiçeği görülmeden, infant döneminde zona ortaya çıkabilir Hem yenidoğan döneminde su çiçeği hafif bir enfeksiyon olarak seyrederse de, annenin doğumdan önceki 5 gün ve doğumdan sonraki 2 gün içerisinde geçirdiği su çiçeği, bebeğe maternal antikor geçmesi yada bebeğin kendi antikorunu yapması için tatmin edici süre bulunmadığı için, % 30 gibi yüksek bir mortalite ile seyreder
Epidemiyoloji ve bulaşma : Tek konak insandır Çoğunlukla hastalarla uç bağlantı ya da sekresyonlardan hava yolu ile, nadiren de zona lezyonlarından bulaşır Aşina en bulaşıcı enfeksiyondur Kapalı odada bir hasta ile bir saat birlikte bulunan, bağışık olmayan bir kişinin hastalığa yakalanma şansı % 96 ’dır Uzun mesafelere de bulaşabilmesi nedeniyle, “antre enfeksiyonu adı verilir azami kış sonu ve ilkbaharda epidemiler yapar Solunum yoluyla bulaşma döküntünün birincil beş gününde görülür, oysa lezyondan temasla bulaşma en son vezikül kabuklanıncaya değin devam eder
Teşhis : Tipik vakalarda teşhis klinik olarak konur Laboratuvar testi fakat atipik seyreden, özellikle immün yetmezlikli vakalarda gerekebilir Virus döküntünün ilk 34 günü veziküllerden izole edilebilir, virus antijeni dokuda immünofloresan boyama ile gösterilebilir ya da serolojik olarak Ig M ya da Ig G bakılabilir Ig M pozitifse ya da konvelasan dönemde Ig G akut dönemdeki Ig G ’nin asgari 4 katı ise ya da negatifken artı olmuşsa teşhis konulur Lezyonlarda intranukleer inklüzyonlar taşıyan fazla çekirdekli dev hücrelerin görülmesi (Tzank testi) fazla güvenilir değildir, çünkü herpes simplex virus enfeksiyonlarında da pozitiftir
Ayırıcı teşhis : Haşere ısırıkları, hap erüpsiyonları, elayakağız sendromu, eritema multiforme, petigo, uyuz, dermatitis herpetiformis ve öteki herpetik enfeksiyonlar
Çare : Tedavi semptomatiktir Alev yüksekse aspirinin dışındaki (Reye sendromu riski nedeni ile) antipiretikler, kaşıntı fazla ise antihistaminikler kullanılabilir Sekonder bakteriyel enfeksiyonu önlemek için veziküllerin temiz tutulması ve el temasının önlenmesi gerekir Acyclovir hastalığın ilk 24 saatinde verilirse hastalığın şiddetini ve süresini azaltabilir Oral formu 12 yaşın üzerindeki hastalar, kronik cilt veya solunum yolu hastalığı olanlar, kronik salisilat tedavisi alanlar gibi hastalığın komplikasyonlu seyretme şansı yüksek olan kişilerde verilir Bazı merkezlerde eviçi bağlantı sonrası çoğalan sekonder vakalar daha ağır seyrettiğinden bu vakalara ve gebeliğin 3 trimesterinde büyüyen maternal su çiçeğinde de oral acyclovir verilmektedir İv acyclovir olarak immün yetmezlikli hastalardaki su çiçeği enfeksiyonlarında kullanılır Hafif immün yetmezlikli hastalarda yüksek doz oral acyclovir de kullanılmaktadır Oral acyclovir ağır zona zoster tedavisinde de kullanılabilir Yetişkinlerde bu amaçla kullanılan diğer iki hap famciclovir ve valacyclovir ’dir, bu ilaçların çocuklarda kullanımının güvenilirliği az önce tamamen bilinmemektedir
Korunma : Rahatsızlık ömür boyu vasilik sağlar Hastalar döküntünün birincil 5 günü ve tüm veziküller kabuklanıncaya dek hava yolu ve bağlantı izolasyonunda tutulmalıdır Hastalarla teması bulunan duyarlı kişilerin ve doğum sırasında ya da doğuma yakın su çiçeği geçiren annelerden doğan bebeklerin 21 gün (VZIG almışlarsa 28 gün) süreyle izole edilmeleri gerekir Konjenital varisella sendromlu bebeklerin izolasyonu gerekmez
Zona zosterli hastalar immün yetmezlikleri varsa ya da immünitesi bayağı olduğu halde hastalığı ağır ya da dissemine geçiriyorlarsa, döküntü kabuklanıncaya dek hava yolu ve temas izolasyonunda bulundurulurlar Hafif zona zosterde temas izolasyonu yeterlidir
Okul çocukları döküntüleri kapalı ise döküntünün 6 günü okula gidebilirler El ve yüz gibi açık karoser bölgelerinde lezyon varsa, çocuğun okula başlaması döküntüler ayrıntılarıyla kabuklanıncaya dek geciktirilebilir
Hastanelerde, yatan hasta servislerinde su çiçeği geçiren bir hasta tesbit edildiğinde; benzer servisteki temaslı ve aklıselim hastalar temasın 821 günleri arasında (VZIG almışlarsa 28 güne kadar) bütün izolasyonda tutulmalı; temaslı personel bağışık değilse, aynı sürelerde sağduyu hastaların bakımından uzakta tutulmalı; tedarik edilebilirse, VZIG endikasyon olan personele uygulanmalıdır
VZIG temastan sonraki 96 saat içerisinde, su çiçeği geçirme öyküsü olmayan immün yetmezlikli hastalara; aklıselim gebe kadınlara; annesi doğumdan önceki 5 gün veya doğumdan sonraki 2 gün su çiçeği geçiren yenidoğanlara; anneleri su çiçeği geçirmemiş veya seronegatif olan 28 haftalık ya da büyük hospitalize prematürelere ve anne hikayesi ne olursa olsun, 28 haftalıktan minik hospitalize prematürelere endikedir Gövde ağırlığının her 10 kg ’ı için 125 ml (125 ünite), im verilir VZIG çok pahalı olduğundan, bir takım merkezlerde immün yetmezliği olmayan temaslılara varisella Ig G bakılıp, negatifse verilmektedir Ama immün yetmezlikli hastalarda serolojik testler güvenilir değildir Tekrarlayan temaslarda, endike hastalar için 3 haftada bir VZIG enjeksiyonu önerilmektedir Aylık IVIG bölge hastalar temas esnasında son IVIG enjeksiyonu 3 hafta içerisinde yapılmışsa, su çiçeğinden korunurlar
Belirli olmamakla birlikte, temastan sonraki ilk 3 gün içerisinde yapılan su çiçeği aşısı hastalığın gelişmesini önleyebilir, önlemese bile yapılmasında sakınca yoktur Acyclovir ile kemoprofilaksinin ise yararı yoktur
Su çiçeği aşısı gelişmiş ülkelerde 12 aylıktan itibaren tek doz olarak, rutin, 05 ml, sc uygulanmaktadır Onüç yaşından itibaren en düşük bir ay ara ile, iki doz verilir Yüzde 97100 oranında ve en az 20 yıl süre ile koruyucudur, revaksinasyon hemen şimdi önerilmemektedir Diğer aşılarla aynı anda, öbür bölgelerden verilebilir Ailede immün yetmezlikli hasta bulunması kontrendikasyon değildir Ast etkileri fazla azdır; enjeksiyon yerinde ağrı ve kızarıklık (% 2030) ve hafif veziküler döküntü (% 78) görülebilir Zona zoster insidansı doğal enfeksiyona kadar düşüktür
İmmün yetmezlikli hastalarda uygulanması önerilmezse de, ALL ’li hastalarda en az bir sene süre ile remisyonda edinmek, lenfosit düzeyi 700mL ’nin, trombosit düzeyi 100000mL ’nin üzerinde elde etmek kaydıyla yapılabileceğine dair incelemeler vardır, fakat kemoterapiye en az 3 ay ara verilmesi ve aşıdan sonra 1 ay beklenilmesi gerekir Steroid tedavisi 2 mgkg veya yüksek uygulanıyorsa aşıdan önce minimum 1 ay, daha düşük dozda uygulanıyorsa en az 2 hafta ara verilmesi, aşıdan daha sonra tedaviye de bu süreler dek geç başlanılması yerinde olur Gebelere, jelatin ve neomisine karşısında anafilaksi hikayesi olanlara yapılmamalıdır Aşı yapılanların 6 hafta vakit ile salisilat kullanmamaları önerilmektedir *
