ŞU ÇILGIN OBEZLER!
Nasıl ki yanlış ilaç tedavi etmez, sıhhati tehdit ederse; benzeri halde yanlış diyet de tedavi etmez, sıhhati tehdit edebilir. Gelgelelim memleketimizde maatteessüf ilaç ve diyet konusunda kişiler hala ilgili ekspere başvurmaktan fazla arkadaşına, komşusuna yahut internete danışıyor. “Bak bu bana âlâ geldi; al, sen de kullan” zihniyetini aşamadığımız sürece daha çok canlar yanacak üzere görünüyor. Tıp eğitimi almamış kimselerin kişilere sıhhat öğütleri vermesi, hele ki ilaç yahut diyet teklifinde bulunması son nokta yanlıştır. Her mesleğin amatörlüğü olur, fakat sıhhat profesyonellerinin olmaz.
Biz Türkler vukuatlara tek taraflı bakmayı çok severiz. “Doktor bana ‘sigarayı bırak!’ dedi ancak kendisi de içiyor, neden bırakayım ki?” diyerek birtakım mazeretlerin ardına sığınırız. Bu durumda tabip da hastası da yanlış bir davranış göstermektedir. Ama bizler, bilim kişilerinin ağzından çıkan kelamları birden fazla vakit için dikkate almayarak, nasihatlere kulak asmayarak yaşayan bir topluluğuz. Başımıza gelmedikten sonra “bana bir şey olmaz!” mütalaası ile hareket etmeyi pek severiz. Eksperlerin “kalp - damar hastalıklarına karşı al şarap ve bitter çikolatanın esirgeyici tesirleri vardır” üzere laflarını çabucak benimser, birebir mütehassısın “haftada en az 3 gün yürüyüş yapılmalıdır, şekerden ve kızartmalardan kaçınmak gerekir” üzere hayat şekli değişikliklerini hiçbir vakit dikkate almayız. Yani yalnızca işimize geleni uygularız. Devletimizde örnek haller sergileyen bir eksperin örnek alındığı pek görülmemiş bir hadisedir. İşin trajikomik tarafı; 2. el otomobil alırken, kendi kullandığı aracını satan yerküre kadar oto tamircisi ilanı gözümüze çarpmasına karşın “doktordan” kelamının prim yaptığı bir toplulukta yaşıyoruz. Buna karşılık tabipleri değil de siyasalları örnek alarak radyasyonlu çay yahut kuşburnu çayı içen, kilo verdirdiği inancıyla 1 kg altın çilek meyvesi için yerküre kadar para harcayan ve sonrasında ekonomik bunalımdan dert yanan bir topluluğuz. Ve sonrasında ne enteresandır ki bozulan sıhhatini yahut berbata giden iktisadını dikkate alan bir siyasetçi bulmakta zorlanıyoruz.
Kaç beşerden kilo verdiriyor, yağ yakıyor, metabolizmayı hızlandırıyor üzere duyumlar sonrası maden suyu, çim suyu, kekik suyu, ballı - limonlu su, ılık su, sirkeli su, alkali su, zayıflama çayı içtiğine ve kabak çekirdeği yediğine tanık oldum. Denizde dokunmaktan bile çekindikleri yosunların tabletlerini, içeriğinde ne çeşit kimyasalların bulunduğunu bilmedikleri kelamda “bitkisel” bazen de mahsusen “kaçak” zayıflama haplarını kullandığını, velev tok meblağ tasavvuru ile pamuk yuttuğunu vs mesleksel hayatımda çok kere duydum. Yani bilimle yakından uzaktan ilgisi olmayan davranışlar sergilemekte üzerimize yok. O nedenle bugün birisi çıkıp “maydanoz basendeki yağları eritiyor” dese maydanozun fiyatı sanırım 3 - 5 kat artar.
Gün geçmiyor ki kitle muhabere araçlarında çarpıcı açıklamalar yapılmasın. Bilim, sahihlerin artmasından fazla yanlışların azalması ile de ilerler. Ama sıhhat, beslenme ve bilhassa şişmanlık yerinde gündemi meşgul eden o kadar çok teknikten laf edilmektedir ki; kişiler neye, kime inanacaklarını şaşırıyor. İnternet ortamında arama motorlarında Türkçe “diyet” sözünü sorguladığınızda 0,12 saniye üzere kısa bir müddette yaklaşık 8.750.000 sahifenin; İngilizce “diet” sözünü taradığınızda ise 0,17 saniye içerisinde 458.000.000 web sitesinin açıldığı hesaba alınırsa durumun ne kadar içler acısı olduğu ortaya çıkmaktadır. Maatteessüf “kanıta dayalı tıp” pratiği mekanına “uzmanın kelamına dayalı tıp” gündemi meşgul etmektedir. Çok merak ediyorum, acep bu olguların ne kadarı gerçek manada mevzunun bilirkişileri tarafından hazırlanmaktadır?
Devletimizde yapılan bir araştırmada, tirajı yüksek 7 gazete 2 ay müddetince incelenmiştir. Beslenme ile ilgili yayınlanan metinlerin 2/3’ünün niteliksiz haber olduğu ve sunulan malumatların yalnızca %18,3’ünün bir mütehassıs tarafından yazıldığı saptanmıştır. Medyada konum alan bilirkişilerin idealist davranmayarak ilmî olmayan açıklamalar yapma ihtimalini de hesaba alırsak, ortada çok büyük bir sorun olduğu görülmektedir. Zayıflama yeri çok geniş bir yelpazede iş imkanı sağlamaktadır. Diyet eserlerden zayıflama ilaçlarına, aktarlarda satılan bitkisel karışımlardan cerrahi operasyonlara, zayıflama çaylarından spor aletlerine kadar epeyce geniş bir pazar laf mevzusudur. Herkes bu zayıflama pastasından kendi hakkına düşeni, velev çok daha fazlasını almaya kalkıyor. Kimisi çıkıp tek tip diyetler, protein yüklü formülalar, bitkisel tabletler, %100 doğal olduğunu argüman ettiği eserler önerirken kimisi de kimi iğnelerle zayıflattığını sav etmektedir. Hele ki uydudan yayın yapan kanallara çıkarak, velev yayın kanallarına sponsor olarak medyada dilediği üzere demeçler veren bilirkişiler, “tanıtıcı reklam” ismi altında RTÜK (Radyo ve Televizyon Üst Kurulu) kösteğini de aşarak yalan yanlış beyanlarla malumat kirliliğine yol açmaktadır. Tüm bunlara ek olarak, bir de akıllıca bilinen yanlışların varlığı badireyi daha da artırmaktadır.
• Akupunktur iğneleri, yanında verilen düşük güçlü diyet listesine kişinin kendini hazır hissetmesini sağlar. Kilo verdirmesine verdirir. Lakin kulağa takılan iğnelerden mi, yoksa düşük güçlü diyetten mi kaynaklı bilinmez. Bu noktada pek bir araştırma olmadığı üzere, verilen kilolar umumide geri alınır.
• Zayıflama çayları ile verilen kilolar su kaybından öteye gitmez. Halbuki şişmanlık, vücuttaki yağ fazlalığını tanımlar. Vücut kaybettiği sıvıyı alanına koyduğu vakit o kilolar geri gelir. Yaşanacak bağırsak tembelliği (kabızlık) ise gayreti.
• Zayıflama eşofmanları da yalnızca su kaybı sağlar. Değerli olan yağ kaybıdır. Keşke kişiler bir eşofman grubu ile yattığı mekandan zayıflayabilse de; devletlerin sıhhate ayırdığı bütçe ile biz diyetisyenlerin iş yükü de biraz hafiflese.
• Tek tip besine dayalı diyetler bıkkınlık sağlar, kimsede diyet sonrası çok besin ve kilo alımı görülür. Çoğunlukla su ve kas kaybı yaşanması da işin başka kıymetli boyutudur.
• Zayıflama ilaçları tabip denetiminde alınmadığı takdirde vefata bile varabilen çok önemli sonuçlara neden olmaktadır. 3 Ay mühletince diyet ve egzersiz tedavisine karşılık alınamadığı durumlarda ve ilgili mütehassıs hekim öngördüğü takdirde destek olarak kullanılmalıdır. Diyet ve egzersiz olmadan, hayat şekli değişikliği sağlanmadan tek başına alınan zayıflama ilacının bir aktifliği yoktur.
• Bölgesel incelme sağlayan yahut pasif jimnastik yaptıran cihazlar kilo kaybı sağlamaz, yalnızca vücudu sıkılaştırıp ince görünmeye yardımcı olur. Bir balonu da ortadan sıksanız, bırakınca bir boğum yapar. Sonrasında eski haline geri döner. Hengamında fizik tedavi ve rehabilitasyon merkezlerinde bile tasarrufu tartışılan bu tıp cihazlar için harcanan hengam, faal olarak spora ayrılsa çok daha sağlıklı sonuçlar elde edilir.
İnsan bir şeyin pahasını onu kaybedince anlar. Örnek olarak; konutunda yürüme bandı olan birisi aylarca elbise askısı olarak kullandığı cihazının bozulduğunu fark edince çok üzülür. Durumu zıddından düşünecek olursak; bir şeyin bedeli onu elde edince kaybolur. Örnek olarak; sahilde yahut yürüyüş parkurunda spor yapan kişilere özenmesine karşılık binaların iç içe bulunduğu ve spor yapmaya pek elverişli olmayan bir mahallede oturan kişi, hayal ettiği semte taşındığında bir sefer olsun yürüyüşe çıkmaz. Sahiden de birtakım şeyler elde edilince kıymetini kaybediyor, kimi şeyler ise kaybedince kıymete biniyor. Kıymetli olan ise, sahip olunan pahaları en uygun formda kullanabilmektir. Çalıştığı gökdelenin merdivenlerini inip çıkarak zayıflayan danışanım da oldu; yazın sıcaktan, kışın soğuktan etkilenmeden alışveriş merkezlerinin tüm koridorlarını süratli adımlarla 1 - 2 tıp dolaşarak zayıflayan danışanlarım da. Kâfi ki azmedin, gerisi teferruat.
Nasıl ki yanlış ilaç tedavi etmez, sıhhati tehdit ederse; benzeri halde yanlış diyet de tedavi etmez, sıhhati tehdit edebilir. Gelgelelim memleketimizde maatteessüf ilaç ve diyet konusunda kişiler hala ilgili ekspere başvurmaktan fazla arkadaşına, komşusuna yahut internete danışıyor. “Bak bu bana âlâ geldi; al, sen de kullan” zihniyetini aşamadığımız sürece daha çok canlar yanacak üzere görünüyor. Tıp eğitimi almamış kimselerin kişilere sıhhat öğütleri vermesi, hele ki ilaç yahut diyet teklifinde bulunması son nokta yanlıştır. Her mesleğin amatörlüğü olur, fakat sıhhat profesyonellerinin olmaz.
Biz Türkler vukuatlara tek taraflı bakmayı çok severiz. “Doktor bana ‘sigarayı bırak!’ dedi ancak kendisi de içiyor, neden bırakayım ki?” diyerek birtakım mazeretlerin ardına sığınırız. Bu durumda tabip da hastası da yanlış bir davranış göstermektedir. Ama bizler, bilim kişilerinin ağzından çıkan kelamları birden fazla vakit için dikkate almayarak, nasihatlere kulak asmayarak yaşayan bir topluluğuz. Başımıza gelmedikten sonra “bana bir şey olmaz!” mütalaası ile hareket etmeyi pek severiz. Eksperlerin “kalp - damar hastalıklarına karşı al şarap ve bitter çikolatanın esirgeyici tesirleri vardır” üzere laflarını çabucak benimser, birebir mütehassısın “haftada en az 3 gün yürüyüş yapılmalıdır, şekerden ve kızartmalardan kaçınmak gerekir” üzere hayat şekli değişikliklerini hiçbir vakit dikkate almayız. Yani yalnızca işimize geleni uygularız. Devletimizde örnek haller sergileyen bir eksperin örnek alındığı pek görülmemiş bir hadisedir. İşin trajikomik tarafı; 2. el otomobil alırken, kendi kullandığı aracını satan yerküre kadar oto tamircisi ilanı gözümüze çarpmasına karşın “doktordan” kelamının prim yaptığı bir toplulukta yaşıyoruz. Buna karşılık tabipleri değil de siyasalları örnek alarak radyasyonlu çay yahut kuşburnu çayı içen, kilo verdirdiği inancıyla 1 kg altın çilek meyvesi için yerküre kadar para harcayan ve sonrasında ekonomik bunalımdan dert yanan bir topluluğuz. Ve sonrasında ne enteresandır ki bozulan sıhhatini yahut berbata giden iktisadını dikkate alan bir siyasetçi bulmakta zorlanıyoruz.
Kaç beşerden kilo verdiriyor, yağ yakıyor, metabolizmayı hızlandırıyor üzere duyumlar sonrası maden suyu, çim suyu, kekik suyu, ballı - limonlu su, ılık su, sirkeli su, alkali su, zayıflama çayı içtiğine ve kabak çekirdeği yediğine tanık oldum. Denizde dokunmaktan bile çekindikleri yosunların tabletlerini, içeriğinde ne çeşit kimyasalların bulunduğunu bilmedikleri kelamda “bitkisel” bazen de mahsusen “kaçak” zayıflama haplarını kullandığını, velev tok meblağ tasavvuru ile pamuk yuttuğunu vs mesleksel hayatımda çok kere duydum. Yani bilimle yakından uzaktan ilgisi olmayan davranışlar sergilemekte üzerimize yok. O nedenle bugün birisi çıkıp “maydanoz basendeki yağları eritiyor” dese maydanozun fiyatı sanırım 3 - 5 kat artar.
Gün geçmiyor ki kitle muhabere araçlarında çarpıcı açıklamalar yapılmasın. Bilim, sahihlerin artmasından fazla yanlışların azalması ile de ilerler. Ama sıhhat, beslenme ve bilhassa şişmanlık yerinde gündemi meşgul eden o kadar çok teknikten laf edilmektedir ki; kişiler neye, kime inanacaklarını şaşırıyor. İnternet ortamında arama motorlarında Türkçe “diyet” sözünü sorguladığınızda 0,12 saniye üzere kısa bir müddette yaklaşık 8.750.000 sahifenin; İngilizce “diet” sözünü taradığınızda ise 0,17 saniye içerisinde 458.000.000 web sitesinin açıldığı hesaba alınırsa durumun ne kadar içler acısı olduğu ortaya çıkmaktadır. Maatteessüf “kanıta dayalı tıp” pratiği mekanına “uzmanın kelamına dayalı tıp” gündemi meşgul etmektedir. Çok merak ediyorum, acep bu olguların ne kadarı gerçek manada mevzunun bilirkişileri tarafından hazırlanmaktadır?
Devletimizde yapılan bir araştırmada, tirajı yüksek 7 gazete 2 ay müddetince incelenmiştir. Beslenme ile ilgili yayınlanan metinlerin 2/3’ünün niteliksiz haber olduğu ve sunulan malumatların yalnızca %18,3’ünün bir mütehassıs tarafından yazıldığı saptanmıştır. Medyada konum alan bilirkişilerin idealist davranmayarak ilmî olmayan açıklamalar yapma ihtimalini de hesaba alırsak, ortada çok büyük bir sorun olduğu görülmektedir. Zayıflama yeri çok geniş bir yelpazede iş imkanı sağlamaktadır. Diyet eserlerden zayıflama ilaçlarına, aktarlarda satılan bitkisel karışımlardan cerrahi operasyonlara, zayıflama çaylarından spor aletlerine kadar epeyce geniş bir pazar laf mevzusudur. Herkes bu zayıflama pastasından kendi hakkına düşeni, velev çok daha fazlasını almaya kalkıyor. Kimisi çıkıp tek tip diyetler, protein yüklü formülalar, bitkisel tabletler, %100 doğal olduğunu argüman ettiği eserler önerirken kimisi de kimi iğnelerle zayıflattığını sav etmektedir. Hele ki uydudan yayın yapan kanallara çıkarak, velev yayın kanallarına sponsor olarak medyada dilediği üzere demeçler veren bilirkişiler, “tanıtıcı reklam” ismi altında RTÜK (Radyo ve Televizyon Üst Kurulu) kösteğini de aşarak yalan yanlış beyanlarla malumat kirliliğine yol açmaktadır. Tüm bunlara ek olarak, bir de akıllıca bilinen yanlışların varlığı badireyi daha da artırmaktadır.
• Akupunktur iğneleri, yanında verilen düşük güçlü diyet listesine kişinin kendini hazır hissetmesini sağlar. Kilo verdirmesine verdirir. Lakin kulağa takılan iğnelerden mi, yoksa düşük güçlü diyetten mi kaynaklı bilinmez. Bu noktada pek bir araştırma olmadığı üzere, verilen kilolar umumide geri alınır.
• Zayıflama çayları ile verilen kilolar su kaybından öteye gitmez. Halbuki şişmanlık, vücuttaki yağ fazlalığını tanımlar. Vücut kaybettiği sıvıyı alanına koyduğu vakit o kilolar geri gelir. Yaşanacak bağırsak tembelliği (kabızlık) ise gayreti.
• Zayıflama eşofmanları da yalnızca su kaybı sağlar. Değerli olan yağ kaybıdır. Keşke kişiler bir eşofman grubu ile yattığı mekandan zayıflayabilse de; devletlerin sıhhate ayırdığı bütçe ile biz diyetisyenlerin iş yükü de biraz hafiflese.
• Tek tip besine dayalı diyetler bıkkınlık sağlar, kimsede diyet sonrası çok besin ve kilo alımı görülür. Çoğunlukla su ve kas kaybı yaşanması da işin başka kıymetli boyutudur.
• Zayıflama ilaçları tabip denetiminde alınmadığı takdirde vefata bile varabilen çok önemli sonuçlara neden olmaktadır. 3 Ay mühletince diyet ve egzersiz tedavisine karşılık alınamadığı durumlarda ve ilgili mütehassıs hekim öngördüğü takdirde destek olarak kullanılmalıdır. Diyet ve egzersiz olmadan, hayat şekli değişikliği sağlanmadan tek başına alınan zayıflama ilacının bir aktifliği yoktur.
• Bölgesel incelme sağlayan yahut pasif jimnastik yaptıran cihazlar kilo kaybı sağlamaz, yalnızca vücudu sıkılaştırıp ince görünmeye yardımcı olur. Bir balonu da ortadan sıksanız, bırakınca bir boğum yapar. Sonrasında eski haline geri döner. Hengamında fizik tedavi ve rehabilitasyon merkezlerinde bile tasarrufu tartışılan bu tıp cihazlar için harcanan hengam, faal olarak spora ayrılsa çok daha sağlıklı sonuçlar elde edilir.
İnsan bir şeyin pahasını onu kaybedince anlar. Örnek olarak; konutunda yürüme bandı olan birisi aylarca elbise askısı olarak kullandığı cihazının bozulduğunu fark edince çok üzülür. Durumu zıddından düşünecek olursak; bir şeyin bedeli onu elde edince kaybolur. Örnek olarak; sahilde yahut yürüyüş parkurunda spor yapan kişilere özenmesine karşılık binaların iç içe bulunduğu ve spor yapmaya pek elverişli olmayan bir mahallede oturan kişi, hayal ettiği semte taşındığında bir sefer olsun yürüyüşe çıkmaz. Sahiden de birtakım şeyler elde edilince kıymetini kaybediyor, kimi şeyler ise kaybedince kıymete biniyor. Kıymetli olan ise, sahip olunan pahaları en uygun formda kullanabilmektir. Çalıştığı gökdelenin merdivenlerini inip çıkarak zayıflayan danışanım da oldu; yazın sıcaktan, kışın soğuktan etkilenmeden alışveriş merkezlerinin tüm koridorlarını süratli adımlarla 1 - 2 tıp dolaşarak zayıflayan danışanlarım da. Kâfi ki azmedin, gerisi teferruat.