Teşkilat-ı mahsusa nedir kısaca

Teşkilatı mahsusa nedir özet olarak

XIX asır sonlarında, Osmanlı Devleti'ne karşı ayrılıkçı hareketlerin aşırılık kazanması ve isyanların genişlemesi, istihbarat ve espiyonaj çabalarını da artırmıştır

Balkan Savaşı (19121913)'nın sonuna kadar, Osmanlı Devleti'nde geniş olarak istihbarat yapan dar bir teşkilata rastlanılmamaktadır Balkan Savaşı'nın getirdiği kötü sonuçlardan sonradan, Osmanlı İmparatorluğu gibi üç kıtaya hükmetmiş, farklı alanlara yönlendirilmiş halk müziği ve mezhepte dağıtılmış milletleri yöneticilik etmiş bir devlet için sıcacık modern bir İstihbarat Teşkilatı'na mutlak surette gereklilik olduğu artık anlaşılmıştır Böyle bir teşkilata sahip olma zaruretini düşünen, Harbiye Nazırı Enver Paşa olmuştur İşte Enver Paşa göre, Osmanlı Devleti'nin siyasi birliğinin korunmasını temin etmek, ayrılıkçı hareketleri durdurmak ve tanıdık olmayan devletlerin Orta Doğu'daki istihbarat ve gerilla faaliyetlerine karşı koymak amacıyla kurulan İstihbarat Teşkilatı'na, Teşkilatı Mahsusaya da Umuru Şarkiye Dairesiadı verilmiştir

Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı (ATASE) arşiv belgelerine göre yapılan bir çalışmada, Teşkilatı Mahsusa'nın 17 Kasım 1913 tarihinde resmen kurulduğu anlaşılmaktadır Teşkilat'ın ilk başkanının Kurmay Binbaşı (bilahare Yarbay) Süleyman Askeri Bey, ikinci başkanının Ali Bey Başhampa ve son başkanının da Hüsamettin Ertürk olduğu bilinmektedir
Teşkilatı Mahsusa, modern tarzda belirlenmiş ve nevi şahsına münhasır bir örgüt olarak karşımıza çıkmaktadır Teşkilat, direkt olarak Osmanlı Harbiye Nezareti'ne emrindeki idi ve üyelerinin ifadelerine tarafından, özel bir şifresi bulunmuyordu

Teşkilatı Mahsusa kadar, bilhassa Kafkasya ve Yakın Doğu'da ödev yapan ve gerilla tipi bir egzersiz yöntemini benimsemiş küçük askeri birlikler (müfrezeler) ve taburlar kurulmuştur Orta Doğu'daki eylemlerin içerisinde dikkati çekenler aralarında, propaganda yerine getirmek üzere Bingazi'ye gönderilen Bingazi Milletvekili Yusuf Şetvan Bey ile Şeyh Esseyid Şerif Ahmed EsSünusi'nin bir Alman denizaltısı ile İstanbul'a kaçırılması ve İngiliz ajanı Thomas Edward Lawrence'e karşısında girişilen hareketler sayılabilir

Kafkasya bölgesi, Orta Asya seferlerinin atlama tahtası olarak Teşkilatı Mahsusa'yı fazlasıyla ilgilendirmiştir Kafkasya seferleri Trabzon'dan yönetilmiştir Trabzon, Hopa ve Artvin kıyılarından Kafkasya içlerine denizden ajanlar sokularak, Ruslar'ın askeri durumu öğrenildiği gibi, Osmanlı ordusu oraya girdiği zaman tezgâhtar olacak geniş bir teşkilat kurulmuştur

Teşkilat'ın Orta Asya'ya yönelik faaliyetlerinin en önemlisi, Rauf (Orbay) Bey ile Ömer Naci Bey'in gerçekleştirdikleri İran Seferi'dir Rauf Bey, İran üzerinden Afganistan ve Hindistan'a kadar uzanarak buralarda İngilizler'e karşısında yerleştirme görevini üstlenmiştir Fakat, bu grubun harekatı Almanlar tarafından engellenmiş, Rauf Bey'e geri dön emri verilmiştir Rauf Bey'in geri dönerken İran'da bıraktığı müfreze Afganistan'a girmiş, bazı elemanları ise Hindistan'a gitgide artarak buralarda istihbari nitelikli çalışmalarda bulunmuştur Örneğin, Kuşçubaşı Eşref ve arkadaşları, İngiltere 'ye karşı şiddetli bir propaganda kampanyası başlamak, eğer muhtemel olursa bu kampanyayı Orta Asya'da da yürütmek için Hindistan'a gittiler Ama bu sırada Birinci Dünya Savaşı'nın başlaması üstüne, Enver Paşa'dan emir alan Kuşçubaşı Eşref derhal İstanbul'a dönmüş ve eksik sonradan da Teşkilat'ın Arabistan Alan Sorumluluğu'na getirilmiştir Ömer Naci Bey kumandasındaki gönüllü birlikleri ise, 12 Ocak 1915 tarihinde Tebriz'e girmişler ve Ahraz'a ulaşarak petrol boru hatlarını yıkım etmişlerdir

Teşkilatı Mahsusa'nın Makedonya ve Trakya bölgelerinde de Sırplar'a ve Yunanlılar'a aleyhinde istihbari nitelikli faaliyetleri olmuştur Teşkilat'ın kurucuları arasında bulunan subaylar kadar 1913 yılında Batı Trakya Türk Cumhuriyeti'nin kurulması ve Kuşçubaşı Eşref Bey'in Şubat 1915'de Mısır'da kanal bölgesindeki çalışmaları manâlı

Birinci Dünya Savaşı (19141918), Osmanlı İmparatorluğu için 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Mütarekesi ile resmen sona erdi Özellikle İngilizler'in, Afrika'da ve Orta Doğu'da kendilerine karşı şiddetli bir çaba yürüten Teşkilatı Mahsusa'yı cezalandıracakları beklenen bir durumdu Bu sebeple, onlardan önce harekete geçerek Teşkilat'ı en düşük zarara uğramasını sağlayacak şekilde yeniden örgütlemek gerekiyordu İşte, İttihad ve Terakki Hükümeti'nin ileri gelenleri Mütareke görüşmelerinin yapıldığı günlerde, Teşkilatı Mahsusa'nın geleceği hakkında kararlar alacaklardır Mütareke'den az sonra 5 Aralık 1918 tarihinde, Teşkilat'ın başına getirilecek olan Hüsamettin Ertürk, İttihad ve Terakki'nin üst seviye yöneticilerinin İstanbul'u terketmelerinden birkaç gün önce Enver Paşa'nın Kuruçeşme'deki yalısında gerçekleştiğini belirttiği bir görüşmede, Enver Paşa'nın konuya ilişkin talimatını şöyle nakletmektedir:

Şimdiye değin vekaleten bakmakta olduğun Teşkilatı Mahsusa'ya bundan sonra riyaset edeceksinizTeşkilatı Mahsusa'yı resmen lağvedeceksiniz, fakat hakikatte bu teşkilat katiyen ortadan kalkmayacaktırTeşkilatı Mahsusa'nın bundan sonraki ismi Umum alemi İslam Devrim Teşkilatıolacaktır Muhaberelerimiz her zaman bu titr üstüne akım edecektir Siz Türkiye'de bu teşkilatın İstanbul Şubesi Reisisiniz O'nu kuran benim, sizi seçen benim, yakında bu teşkilatın heyeti merkeziyesi Berlin'de toplanacaktır

Enver Paşa'nın Hüsamettin Ertürk'e adını verdiği yeni örgütün yurt içinde herhangi bir çalışmasına rastlanmadı Enver Paşa ve arkadaşlarının bir Alman denizaltısı ile yurt dışına çıkmalarını müteakip, Bahriye Nazırı Müşir İzzet Paşa'nın isteği doğrultusunda Teşkilatı Mahsusa, Hüsamettin Ertürk kadar tasfiye edildi Ancak, Teşkilat'ın depolarındaki silahlar ve cephane saklanarak, Anadolu'ya sevki için çareler aranmaya başlanmıştı *