Tıbbi Aromatik Bitkilerden Kaldirik

Kaldirik, hodangiller familyasından, tek yıllık tıbbi aromatik bir bitkidir Kökleri rizomlu olduğunda çok yıllık köklere sahip olduğu belirtilmektedir Nemli ormanlık bölgelerde, işlenmeyen alanlarda, tarla kenarlarında yabani olarak yetişmektedir Kültürel üretimi yapılmamaktadır Nemli ve gölgeli yerler yetiştiriciliği için daha ideal yerler olduğundan ülkemizde Marmara,
Karadeniz Bölgesi’nin kuzeyi ve Batı Anadolu Bölgesi’nde yüksek yerlerde yetişmektedir
Birçok bitkide olduğu gibi Kaldirik de farklı yörelerde farklı isimlerle anılmaktadır Örneğin; Artvin’de Burğı, Trabzon’da Tamara, Zonguldakta Zılbıt, Bolu’da Galdirek isimleriyle bilinmektedir Bunların dışında Kaldırak, sığırdili, ıspıt ve holdan otu, hıyar otu, zembil çiçeği olarak da bilinmektedir

Yerden yüksekliği 1065 cm arasında tüylü uzantılara sahiptir Yaz ayı içerisinde çiçeklenme görülür MayısHaziran aylarında yeni sürgünleri çıkar Çiçeklerinin büyük bir kısmı mavi olmakla birlikte, zaman zaman pembe veya beyaz çiçekli olan türleri de görülebilir Yaprakları, oval şekilde, gri yeşil renkte, kabarık dokulu, sert ve buruşuk yapıdadır Yapraklarının üzerinde beyaz tüyler bulunmaktadır
Bitki içeriğinde saponin, tanen, rezin, uçucu yağ ve çeşitli mineral maddeler bulunmaktadır Tohumlarında yüksek miktarda yağ bulunup, oranı %2638 arasındadır Tohumundan elde edilen yağında %1728 arasında Gamma Linolinik asit bulunmaktadır Bunun dışında %3538 Linoleik asit, %1011 palmitik, %1620 oleik asit, stearik asit %3,54,5 eicosenoik asit %36 erusik asit %1,53,5 içermektedir Hodan yağı kozmetik ürünlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır
Kaldirik yaş veya kuru ot olarak kullanılmaktadır Çoğunlukla taze olarak salatalarda kullanılır Çiçek kısımları, tavalarda kavrularak kullanılması, özellikle kırsal kesimlerde yaygın tüketim şeklidir Kaldirik taze olarak kavurma ve kızartmasının dışında, turşusu, turşu kızartması ve turşu kavurması yapılarak da tüketilmektedir kaldirik çiçekleri bazı tatlıların süslemesinde kullanılmaktadır Bunların yanında kuru yaprak ve çiçeklerinin karışımından çay yapılır Bu şekilde bitki özündeki etken maddeler sıcak suya geçtiğinden kaldirik çayı oldukça faydalıdır
Gıda maddesi olarak tüketilmesinin yanında ev ve bahçelerde süs bitkisi olarak da kullanılmaktadır Ayrıca, ev ve bahçelerde, saksı veveya tarlada yetiştirilen bitkilerin çevresine dikildiğinde, bu bitkilerin daha iyi gelişmesini sağlamaktadır
Faydaları:
• Baş ağrısı, baş dönmesi, asabiyet, bulantı, bacaklarda ödem gibi rahatsızlıkların giderilmesinde kullanılmaktadır
• Deride kaşıntı, kızarıklık, şişlik, sedef, egzema gibi bazı deri hastalıklarında kullanılabilir
• Yara ve yanıklara iyi geldiği belirtilmektedir
• İçeriğinde bulunan potasyum, kalsiyum gibi çeşitli mineraller sayesinde tuz içermeyen diyetlerde kullanılmaktadır
• Anne sütünü artırıcı özelliği bulunmaktadır
• Vücutta bulunan iltihap ve enfeksiyonları giderici etkisi bulunmaktadır
• Solunum yolları ve boğaz bölgesindeki ağrılara iyi gelmekte, balgam sökücü olarak da kullanılmaktadır
• Öksürük tedavisinde etkili olmaktadır Bademcik iltihabına iyi geldiği söylenmektedir
• Rahatlatma sağlaması ve sıkıntıyı giderici özelliği sayesinde antidepressan olarak kullanılmaktadır
• Böbrek üstü bezleri üzerinde olumlu etkiler göstererek kortizon hormonunun düzenli bir şekilde salgılanmasını sağlar Kortizon hormonu, karbonhidrat ve yağ metabolizmasını düzenler
Kaynakça:
wwwiyzinetsaglik
wwwsifalibitkimcom