Toplumsal Değişme Tipleri Nelerdir

Toplumsal Değişiklik,
Toplumsal Değişme Nedir,
1sınıf Sosyoloji Dersleri Konu Özeti,
Toplumsal Değişiklik Tipleri

TOPLUMSAL DEĞIŞME KAVRAMI

Hiç bir toplumun sakin, uyuşuk olduğu söylenemez Her toplumda durmadan bir dinamizm, bir değiştirme görülür Toplumsal tutum örnekleri, toplumsal yapılar, toplumsal sistemler ve toplumsal kurallar durmadan değişiklik süreci içerisindedirler Ama bu değişme her alanda ve tekrar tekrar açık ve muhakkak olmadığı gibi, hız bakımından da her devirde aynı değildir bununla beraber değişiklik, hiçbir yönü ifade etmeyen bir kavramdır Yani, toplumsal değiş e, ilerleme dek gerileme biçiminde de gerçekleşebilir Bu her iki eğilim de sahiden toplumsal değişmedir Değiştirme, muhakkak bir şart başlıca içerlemek
suretiyle bu durumdan vâki olacak farklılaşma şeklinde anlaşılmalıdır

Toplumsal değişme kavramı ise çeşitli sosyologlarca farklı biçimlerde tanımlanmıştır Fakat ortak bir tasvir devretmek icabında,
Toplumsal yapının ve onu oluşturan toplumsal ilişkiler ağının ve bu ilişkileri belirleyen toplumsal kurumların değişmesidirdiyebiliriz

Toplumsal değişmeyi kültürdeki değişmelerden ayırmak zordurBu yüzden, tüm toplumsal değişmeleri sosyokültürel değişmeler olarak saptamak gerekir

Toplumsal Değişiklik Tipleri Nelerdir


a Özgür Toplumsal Değişmeler
Kültürler arası etkileşimde, kültürlerin herhangi bir baskı olmaksızın birbirlerini etkilemesidir Idareli, kültürel vb alanlarda toplumlar arasında yapılan anlaşmalar, alışverişler buna iyi bir örnektir

b Müdahale Yoluyla Toplumsal Değişmeler
Topluma kayıtlı bir etki mekanizması tarafından yön vermek suretiyle yapılan değişimlerdir Planlanmış bir çerçeve içerisinde olur İki biçimde yapılmaktadır Bunlar:

• Demokratik Planlı Değiştirme: Toplumsal değişme sürecine akla yatkın yoldan istikamet verilir Eğitim vasıta olarak kullanılır Kitle iletişim araçlarından yararlanılır Bireylerde istenilen yönde veri, davranış değişikliğine yol açabilir

• Baskı Yoluyla Değişim: Tutum ve data değişikliği cebren oluşturulur Özgürlükler kısıtlanır Ardından, toplumda içe dönük insan sayısı artar Kişilikli, kendine güvenen insan sayısı azalır



Toplumsal Gelişmeyi Kolaylaştıran Faktörler

• Toplumun kanı ve inançlarıyla çatışmayan, onlarla uyumlu yeni öğeler toplumda çabuk benimsenir
• Ekonomik yönden kalkınmış, yapısal sorunlarını çözümlemiş toplumlarda değişiklik daha ivedi olur
• Başka toplumlarla kurulacak sıkı ve kesintisiz ilişkiler topluma bambaşka düşüncelerin girmesini sağlayacağı için değişimi hızlandırır
• Bir toplumda çocuklar gençlere, gençler de yaşlılara oranla değişmeyi daha ivedi benimserler
• Savaş, şiddet, işgal gibi dış etmenlerin yoğun olması



Toplumsal Gelişmenin Meydana Getirdiği Sorunlar

Toplumlar canlı birer organizma gibi kesintisiz değişirler Oysa yaşadıkları değişiklik hızı toplumdan topluma değiştirme gösterir Geleneksel toplumlar daha yavaş, endüstriyel toplumlar daha çabuk bir değişken Değişmez hiçbir toplum yoktur Değiştirme bir takım toplumsal sorunlara çözüm getirirken, bazen de birtakım sorunları beraberinde getirir Hızlı değişmelerde ama toplumun bütün öğelerinde bir harmoni varsa sorunsuz bir metamorfoz laf konusudur
Toplumsal kurumlar, gelenekler, örfler ve hatta bireyler değişen bir toplumda, değişmelere direnç gösterebilirler Sonuçta kurumların işleyememesi, kültürel değerlerin kuşaktan kuşağa aktarılamaması, bireylerden beklenen rollerin yerine getirilmemesi, kurallara uymama gibi sorunlar ortaya çıkar Bu Nedenle toplumsal değiştirme süreci, ayrıca toplumun varlığını koruma, hem de bu varlığı tehlikeye düşürme yönünde etkiler yapabilmektedir Ama değişmenin zorunlu, kesintisiz ve zorunlu bir işlem olduğu da bilinmelidir


Sanayi Öncesi Toplumlarda Sanayileşme İle Meydana Gelen Manâlı Bir Takım Değişmeler

• Tüketim için üretimin yerini, pazar için imal alır
• Ticaretle, ufak işletmelerin yerini büyük işletmeler alır
• El zanaatları giderek yok olurken yerini büyük çapta üretim yapan makinelere dayalı üretim alır
• Ulaşım ve iletişim olanakları gelişir
• Kırsal kesimden kentlere süratli göç yaşanır
• Dinsel eğitimin yerini laik eğitim alır
• Baskıcı siyasal yapılar, demokratik yapıya dönüşür
• Aile yapısı ataerkil aileden, yoğun olarak çekirdek aileye dönüşür
• Yüz yüze birincil ilişkilerin yerini ikincil ilişkiler alır
• Milletlerarası ekonomik ve kültürel ilişkiler artar


MISAL :

Toplumsal öğelerin değişiklik hızları birbirinden farklıdır Bu yüzden belirli bir süre aralığında, bazı toplumsal öğeler çabuk değişerek farklılaşırken bazı öğelerde fazla az değişiklik görülür
Bir toplumda gözlenebilecek aşağıdaki durumlarda hangisi bu görüşle açıklanabilir?

A) Geleneksel ve çağdaş özelliklerin bir arada bulunması
B) Toplumsal değişimin kararlı ve aralıksız olması
C) Toplumda olup bitene karşı duyarlığın artması
D) Kişisel ve yüz yüze ilişkilerin yaygınlaşması
E) Bir Takım toplumsal kurumların birden fazla işlevi yerine getirmesi

(1990ÖSS)


Çözüm :
Toplumsal yapı insan eylemleriyle şekillendiği için, epeyce enerjik bir durumdadır Toplumsal yapıyı meydana getiren birçok unsur içerisinde insan yaşamıyla en çok iç içe olan unsur en çabuk değişen unsur olarak karşımıza çıkarken, güncel yaşamdan uzak olan öğeler daha yavaş değişmektedirler Toplumsal öğelerin birbirlerinden öbür metamorfoz hızlarına sahip olduğu durumlarda, herhangi bir unsur değişimini tamamlamışken bir diğeri demin değişiminin başında olabilmektedir Bundan dolayı aynı anda toplumda keza yeni öğelerin keza de eski öğelerin varlığını görebilmekteyiz
bu nedenle yanıt: A ’ dır *