Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Travma Sonrası Gerginlik Bozukluğu
Travmatik olayların ortak özellikleri
Travma sonrasındaki stres tepkileri
Travma, insanın fiziksel ve ruhsal dünyasını sarsıcı düzeyde etkileyen her türlü olay için kullanılabilecek bir tanımdır Günlük hayatta da çok sık kullanılmaya başlayan travma kelimesi zaman zaman sadece hissettiğimiz gerginlik düzeyini arttıran olaylar için kullanılırken kimi zaman da ani olarak gerçekleşen ve dehşet, dehşet, panik, yada kaygıya yol açan, anlam vermekte yada alışmakta zorlandığımız durumlar için de kullanılmaktadır
Doğal afetler, terör, savaş, kronik yada akut hastalıklar, ekonomik krizler gibi toplumsal travmaların yanı sıra, trafik kazası, tecavüz, taciz, istismar, ani rahatsızlık yada sakatlıklar, işkence, ayrılık, vefat, işsizlik gibi bireysel travmalar mevcuttur Birey için bir olayın travma özelliği kazanması için o olayı kendisinin yaşaması şart değildir Kendisi yaşamasa bile kişinin şahit olduğu sarsıcı bir durum da o birey için travmatik olabilir
Stres ise kişinin kaygısal dengesini bozan her türlü durum yada şart olarak nitelendirilebilir ve herkeste travmanın etkisine yada kişinin özelliklerine kadar farklılık gösterebilir Bir kayıp veya bir ayrılık kimisi için travmatik bir özellik taşırken başka bir birey bu durumdan fazla etkilenmeyebilir
Travma sonrası stres bozukluğu ise tecavüz, trafik kazası, ağır bir hastalık, yangın, savaş gibi herkes için korkutucu olan ve kişinin somut bütünlüğünü tehdit eden yada vefat tehlikesine sebep olan bir olaydan sonradan çoğalan bazı belirtiler olarak tanımlanabilir Bunun gibi olayları yaşamış yada bu olaylara şahitlik eden kişiler fazla derecede korktuklarını yada çaresizlik ve nefret edilen şey duygularını hissettiklerini belirtirler
Travma sonrası gerginlik bozukluğunun görülme sıklığı toplumda topluma, bölgeden bölgeye hatta mevsimden mevsime bile çeşitlilik gösterebilir Bu değişikliklerden dolayı yoğunluk ve yaygınlık konusunda sağlıklı bir bilgi vermek mümkün değildir
Travma sonrası gerginlik bozukluğunda travmatik olayların iki taraflı özellikleri şunlardır;
1acı veren olayın fazla ağır oluşu
2stresin, daha önceden kestirilemeyen, beklenmedik nitelikte oluşu
3bireyin, durum karşısında denetim gücünün olmayışı yada ümidini yitirme durumu
4çevre desteklerinin yetersizliği
Travma durumlarında verilen olağan tepkiler beş aşamada inlenebilir
1 Korkular ve kaygıların bariz olduğu aşama
2 Karşılaşılan durumun korkutucu sonuçları ve kayıplarıyla başa çıkabilmek için zihinsel ve hissi olarak üstün bir mücadele gösterdiği evre
3 Hayatta kaldığından dolayı gönül borcu ve mutluluk hissedilen faz
4 Travmatik durumun gerçekleşmesine zemin hazırlayan veya sebebiyet veren kişi kurum ve durumlara karşı hissedilen hiddet ve engellenmişlik aşaması
5 Hissi ve zihinsel açıdan yaşanılan yapılanma sonucunda algıların daha realist bir hal aldığı safha
Travma sonrasındaki gerginlik tepkileri
Yaşanan mucizevi bir olayın arkasından gösterilen tepkilerin hemencecik “anormal olarak adlandırılması yada önemli bir psikolojik problemin varolduğu düşüncesinin yayılması doğru değildir Yaşanan mucizevi durumla ilgili olarak kişinin verdiği gerginlik tepkileri belirli bir süre için son derece olağan olarak karşılanmalıdır Öncelikli olarak kişinin yaşadığı bu durumun gerçekliğine ve kendisine yaşattığı acı, endişe yada kayba alışması gerekmektedir ki bu alışma süreci kişiden kişiye çeşitlilik gösterebilir Hiçbir müdahale olmadan bu sürecin 6 ila 16 ay aralarında ayrıntılarıyla kaybolduğu bir çok araştırmada gözlenmiştir Ama lüzum bu süreyi aşan durumlarda gerekse bu sürenin aşılmasına gerek kalmadan, ağır bir travmatik olayı izleyen 34 haftalık sürecin peşinde, kişinin günlük hayatını son derece olumsuz yönde etkileyen bazı şikayetlerin dozajının artması ile travma sonrası stres bozukluğunun oluştuğu şüphesine düşülebilir
Travma sonrası gerginlik bozukluğuna ait DSM IV tanı kriterleri şunlardır;
1 Birey, gerçek bir ölüm veya ölüm tehdidi, ağır bir yaralanma ya da kendisinin veya başkalarının fizik bütünlülüğüne bir korkutma olayını yaşayan, böyle bir olaya şahit olmuş yada böyle bir olayla aleyhinde karşıya gelmiştir
2 Kişinin tepkileri arasında aşırı nefret edilen şey, ümidini yitirme ya da dehşete düşme vardır
Not: çocuklar bunların yerine dezorganize yada ajite davranışla tepkilerini dışa vurabilirler
Travma sonrası gerginlik bozukluğunda çok sık olarak yaşanan bir şart, olayın veya bıkkınlık veren durumun kişinin elinde olmadan her zaman hatırlanması, bununla ilgili düşüncelerin ve algıların varolmasıdır
Hem yaşanan travmatik deneyimin çoğu kez, bıkkınlık vererek bir şekilde rüyada görülmesi de rastlanan bir durumdur Travmatik olayı yaklaşık olarak her yerde oluyormuş gibi hissetmek yada yararlanmak, bilhassa o asıl flashbackler aracılığıyla geri dönmek her zaman her yerde yaşama durumu hastalar kadar sıklıkla bildirilen belirtiler içinde yer almaktadır
Bunlara yanı sıra yada bunlara ilave olarak, yaşanmış travmaya eşlik etmiş olan düşünceler duygular yada konuşmalardan uzak durma eğilimi, travmayla ilgili hatıraları canlandıran etkinlikler, mekanlar yada insanlardan kaçınma ve uzak durma çabaları, travmanın önemli bir bölümünü hatırlayamama, insanlardan uzaklaşma veya insanlara yabancılaşma duygusal ve bir geleceği kalmadığı düşüncesini taşıma travma sonrası gerginlik bozukluğu olan kişilerde çoğunlukla gözlemlenen şikayetlerdir
Tedavi
Travma yaşayan bir kişiye karşın en dürüst teşebbüs, destekleyici, olayı tartışmayı özendirme edici ve bıkkınlık ile başa çıkma konusunda uzmanlarca yapılacak öğretici girişimlerdir
Her şeyden önce hastanın güven duymasını sağlayan iyi bir ilişki kurulur ve hastanın duygu ve düşünceleri sabırla dinlenir Hastanın ağır bunaltısı yatıştırılır, uyku düzeni sağlanır
Hastada organik bir sorun yahut en kısa sürede işine yada görevine dönmesi için gerekli destekleyici bir davranış sergilenir tekrar tekrar için hastaları rahatlatacak ve gevşetecek, korku ve endişelerini azaltacak psikoterapötik bir yaklaşma kullanılır Üzerine artan bir şekilde alıştırma yöntemi olarak açılanabilecek “exposure ve duyarsızlaştırma, kullanılabilecek tekniklerdir Bunlara ek olarak bilişsel davranışçı yaklaşımın travma sonrası gerginlik bozukluğunda kullanılabilecek bambaşka teknikleri de mevcuttur
Keza, özellikle son yıllarda artan bir şekilde yaygınlaşan EMDR (göz hareketleri duyarsızlaştırma metodu) da travma sonrası stres bozukluğunun tedavisinde sıklıkla kullanılmakta ve son derece başarılı sonuçlar elde edilmektedir
Travma sonrası gerginlik bozukluğu belirtileri yaşan şahısların muhtemel olduğunca çabuk bir şeklide bir psikoloğa başvurmaları, yaşadıkları durumla ilgili dinç bilgi almaları ve psikoterapi almaları gerekmektedir *
Travmatik olayların ortak özellikleri
Travma sonrasındaki stres tepkileri
Travma, insanın fiziksel ve ruhsal dünyasını sarsıcı düzeyde etkileyen her türlü olay için kullanılabilecek bir tanımdır Günlük hayatta da çok sık kullanılmaya başlayan travma kelimesi zaman zaman sadece hissettiğimiz gerginlik düzeyini arttıran olaylar için kullanılırken kimi zaman da ani olarak gerçekleşen ve dehşet, dehşet, panik, yada kaygıya yol açan, anlam vermekte yada alışmakta zorlandığımız durumlar için de kullanılmaktadır
Doğal afetler, terör, savaş, kronik yada akut hastalıklar, ekonomik krizler gibi toplumsal travmaların yanı sıra, trafik kazası, tecavüz, taciz, istismar, ani rahatsızlık yada sakatlıklar, işkence, ayrılık, vefat, işsizlik gibi bireysel travmalar mevcuttur Birey için bir olayın travma özelliği kazanması için o olayı kendisinin yaşaması şart değildir Kendisi yaşamasa bile kişinin şahit olduğu sarsıcı bir durum da o birey için travmatik olabilir
Stres ise kişinin kaygısal dengesini bozan her türlü durum yada şart olarak nitelendirilebilir ve herkeste travmanın etkisine yada kişinin özelliklerine kadar farklılık gösterebilir Bir kayıp veya bir ayrılık kimisi için travmatik bir özellik taşırken başka bir birey bu durumdan fazla etkilenmeyebilir
Travma sonrası stres bozukluğu ise tecavüz, trafik kazası, ağır bir hastalık, yangın, savaş gibi herkes için korkutucu olan ve kişinin somut bütünlüğünü tehdit eden yada vefat tehlikesine sebep olan bir olaydan sonradan çoğalan bazı belirtiler olarak tanımlanabilir Bunun gibi olayları yaşamış yada bu olaylara şahitlik eden kişiler fazla derecede korktuklarını yada çaresizlik ve nefret edilen şey duygularını hissettiklerini belirtirler
Travma sonrası gerginlik bozukluğunun görülme sıklığı toplumda topluma, bölgeden bölgeye hatta mevsimden mevsime bile çeşitlilik gösterebilir Bu değişikliklerden dolayı yoğunluk ve yaygınlık konusunda sağlıklı bir bilgi vermek mümkün değildir
Travma sonrası gerginlik bozukluğunda travmatik olayların iki taraflı özellikleri şunlardır;
1acı veren olayın fazla ağır oluşu
2stresin, daha önceden kestirilemeyen, beklenmedik nitelikte oluşu
3bireyin, durum karşısında denetim gücünün olmayışı yada ümidini yitirme durumu
4çevre desteklerinin yetersizliği
Travma durumlarında verilen olağan tepkiler beş aşamada inlenebilir
1 Korkular ve kaygıların bariz olduğu aşama
2 Karşılaşılan durumun korkutucu sonuçları ve kayıplarıyla başa çıkabilmek için zihinsel ve hissi olarak üstün bir mücadele gösterdiği evre
3 Hayatta kaldığından dolayı gönül borcu ve mutluluk hissedilen faz
4 Travmatik durumun gerçekleşmesine zemin hazırlayan veya sebebiyet veren kişi kurum ve durumlara karşı hissedilen hiddet ve engellenmişlik aşaması
5 Hissi ve zihinsel açıdan yaşanılan yapılanma sonucunda algıların daha realist bir hal aldığı safha
Travma sonrasındaki gerginlik tepkileri
Yaşanan mucizevi bir olayın arkasından gösterilen tepkilerin hemencecik “anormal olarak adlandırılması yada önemli bir psikolojik problemin varolduğu düşüncesinin yayılması doğru değildir Yaşanan mucizevi durumla ilgili olarak kişinin verdiği gerginlik tepkileri belirli bir süre için son derece olağan olarak karşılanmalıdır Öncelikli olarak kişinin yaşadığı bu durumun gerçekliğine ve kendisine yaşattığı acı, endişe yada kayba alışması gerekmektedir ki bu alışma süreci kişiden kişiye çeşitlilik gösterebilir Hiçbir müdahale olmadan bu sürecin 6 ila 16 ay aralarında ayrıntılarıyla kaybolduğu bir çok araştırmada gözlenmiştir Ama lüzum bu süreyi aşan durumlarda gerekse bu sürenin aşılmasına gerek kalmadan, ağır bir travmatik olayı izleyen 34 haftalık sürecin peşinde, kişinin günlük hayatını son derece olumsuz yönde etkileyen bazı şikayetlerin dozajının artması ile travma sonrası stres bozukluğunun oluştuğu şüphesine düşülebilir
Travma sonrası gerginlik bozukluğuna ait DSM IV tanı kriterleri şunlardır;
1 Birey, gerçek bir ölüm veya ölüm tehdidi, ağır bir yaralanma ya da kendisinin veya başkalarının fizik bütünlülüğüne bir korkutma olayını yaşayan, böyle bir olaya şahit olmuş yada böyle bir olayla aleyhinde karşıya gelmiştir
2 Kişinin tepkileri arasında aşırı nefret edilen şey, ümidini yitirme ya da dehşete düşme vardır
Not: çocuklar bunların yerine dezorganize yada ajite davranışla tepkilerini dışa vurabilirler
Travma sonrası gerginlik bozukluğunda çok sık olarak yaşanan bir şart, olayın veya bıkkınlık veren durumun kişinin elinde olmadan her zaman hatırlanması, bununla ilgili düşüncelerin ve algıların varolmasıdır
Hem yaşanan travmatik deneyimin çoğu kez, bıkkınlık vererek bir şekilde rüyada görülmesi de rastlanan bir durumdur Travmatik olayı yaklaşık olarak her yerde oluyormuş gibi hissetmek yada yararlanmak, bilhassa o asıl flashbackler aracılığıyla geri dönmek her zaman her yerde yaşama durumu hastalar kadar sıklıkla bildirilen belirtiler içinde yer almaktadır
Bunlara yanı sıra yada bunlara ilave olarak, yaşanmış travmaya eşlik etmiş olan düşünceler duygular yada konuşmalardan uzak durma eğilimi, travmayla ilgili hatıraları canlandıran etkinlikler, mekanlar yada insanlardan kaçınma ve uzak durma çabaları, travmanın önemli bir bölümünü hatırlayamama, insanlardan uzaklaşma veya insanlara yabancılaşma duygusal ve bir geleceği kalmadığı düşüncesini taşıma travma sonrası gerginlik bozukluğu olan kişilerde çoğunlukla gözlemlenen şikayetlerdir
Tedavi
Travma yaşayan bir kişiye karşın en dürüst teşebbüs, destekleyici, olayı tartışmayı özendirme edici ve bıkkınlık ile başa çıkma konusunda uzmanlarca yapılacak öğretici girişimlerdir
Her şeyden önce hastanın güven duymasını sağlayan iyi bir ilişki kurulur ve hastanın duygu ve düşünceleri sabırla dinlenir Hastanın ağır bunaltısı yatıştırılır, uyku düzeni sağlanır
Hastada organik bir sorun yahut en kısa sürede işine yada görevine dönmesi için gerekli destekleyici bir davranış sergilenir tekrar tekrar için hastaları rahatlatacak ve gevşetecek, korku ve endişelerini azaltacak psikoterapötik bir yaklaşma kullanılır Üzerine artan bir şekilde alıştırma yöntemi olarak açılanabilecek “exposure ve duyarsızlaştırma, kullanılabilecek tekniklerdir Bunlara ek olarak bilişsel davranışçı yaklaşımın travma sonrası gerginlik bozukluğunda kullanılabilecek bambaşka teknikleri de mevcuttur
Keza, özellikle son yıllarda artan bir şekilde yaygınlaşan EMDR (göz hareketleri duyarsızlaştırma metodu) da travma sonrası stres bozukluğunun tedavisinde sıklıkla kullanılmakta ve son derece başarılı sonuçlar elde edilmektedir
Travma sonrası gerginlik bozukluğu belirtileri yaşan şahısların muhtemel olduğunca çabuk bir şeklide bir psikoloğa başvurmaları, yaşadıkları durumla ilgili dinç bilgi almaları ve psikoterapi almaları gerekmektedir *
