Türkiye ’de Hayvancılık

Evcil hayvanların beslenmesi, ürünlerinden ve gücünden yararlanılması gibi etkinliklere hayvancılık adı verilir Hayvancılık insanların beslenmesinin yanısıra dokuma ve deri sanayisine hammadde sağlayan ekonomik bir faaliyettir Ülkemiz doğal koşullar itibariyle hayvancılık için elverişli şartlara sahiptir
1 Hayvancılığı Etkileyen Faktörler
Türkiye ’nin sahip olduğu hayvancılık potansiyelini daha iyi değerlendirebilmesi için aşağıdaki çalışmaların yapılması gerekir
–** *Hayvan soyları ıslah edilmeli
–** *Otlaklar ıslah edilmeli ve korunmalı
–** *Besi ve ahır hayvancılığı yaygınlaştırılmalı
–** *Erken kesim önlenmeli
–** *Yem üretimi artırılmalı
–** *Hayvan hastalıkları ile mücadele edilmeli
–** *Üreticilere krediler sağlanmalı ve pazarlama imkanları artırılmalı
a)** *Hayvan Soylarının Islahı
Türkiye hayvan sayısı bakımından dünyanın önemli ülkeleri arasında yer alır Oysa yerli ırkların et ve süt verimi düşük olduğu için elde edilen verim azdır Bundan dolayı yerli hayvan soylarının ıslah edilmesi gerekir Bu çalışmaların en yaygın olanı melezleştirme yöntemidir Melezleştirme çalışmaları Tarım Bakanlığı ’na ast kuruluşlarda ve ziraat fakültelerinde yapılmaktadır Hayvan soylarının ıslahı için hara ve üretme çiftlikleri kurulmuştur
b)** *Otlakların Islahı
Türkiye ’deki hayvancılığın manâlı bir kısmı çayır hayvancılığı şeklinde yapılır Tarımsal faaliyetler dışarıda hayvan otlatmaya ayrılan arazilere otlak (otlak) denir Türkiye ’deki karasal iklim özelliklerinin görüldüğü iç kesimlerde genelde orman örtüsünün tahrip edildiği bozkır alanları önemli meralardır
Meralardaki ot durumu hayvancılığımız için manâlı olduğundan dolayı otlakların ıslah edilmesi gerekir Bunun için;
–** *Çayır ve mera alanlarının sürülüp, tarla haline getirilmesinin önlenmesi,
–** *Erozyonu durdurmak amacıyla eğimli yüzeylerin tarla yerine otlak ve mera alanı haline getirilmesi,
–** *Fazla ve erken otlatmanın engellenmesi gerekmektedir
c) Besi ve Ağıl Hayvancılığı
Modern ağıl ve çiftliklerde iyi nesil hayvanların yetiştirilmesine besi ve ağıl hayvancılığı denir Genelde büyükbaş hayvanlara karşın yapılan besi ve ağıl hayvancılığında elde edilen et ve süt miktarı fazladır Son yıllarda başta Marmara ve Ege bölgeleri olmak üzere tüm bölgelerimizde büyük kentler gibi manâlı tüketim merkezlerinin yakınlarında besi ve ağıl hayvancılığının yapıldığı yerler artmıştır
Ülkemizdeki bir diğer hayvancılık türü de iklim koşullarına ast olarak otlaklarda yapılan otlak hayvancılığıdır Hayvanlar ilkbaharda yeşeren otlarla beslenirler Yaz mevsiminde yurdumuzun büyük bir bölümü verimsiz geçtiği için, hayvanlar ot temini için sürüler halinde göçebe olarak dolaştırılırlar Türkiye ’nin hemencecik her uygun yaz mevsiminde, kırsal kesimlerde mevsimlik göçler yaşanır Bu tip göçler Doğu Anadolu, İç Anadolu, Karadeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yaygındır Et ve süt verimi meralara düşen yağış miktarıyla paralellik gösterir
2 Türkiye ’de Hayvan Varlığı ve Coğrafi Dağılışı
Türkiye hayvan varlığı bakımından kayda değer bir potansiyele sahiptir 25 milyon civarındaki koyun sayısı ve 10 milyon civarındaki sığır sayısı ve 65 milyon civarındaki keçi sayısı ile Türkiye dünyada önemli bir yere sahiptir Buna karşın birim hayvan başına alınan verim az ve kişi başına düşen hayvansal mahsul tüketimi tatmin edici düzeyde değildir
a) Küçükbaş Hayvancılık
Türkiye ’de küçükbaş hayvancılık oldukça yaygındır Bunun temel nedeni Türkiye ’nin yerşekilleri ve iklim şartlarının küçükbaş hayvancılığı zorunlu kılmasıdır Türkiye ’nin fazla geniş bir bölümünde yaz kuraklığı yaşanır Bu yüzden yaz mevsiminde mera ve ot örtüsü canlılığını kaybeder ve cılızlasın Gür otlaklar isteyen büyükbaş hayvanlar için bu koşul elverişli değildir Bu yüzden bozkırların geniş yer kapladığı yöreler, küçükbaş hayvancılığın yoğun olduğu alanlardır
Küçükbaş hayvanlar içinde maksimum yetiştirileni koyundur Türkiye ’de 25 milyon civarında koyun beslenmektedir Başta İç Anadolu, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri olmak üzere iç Batı Anadolu, Karadeniz ’in iç yöreleri, Güney Marmara Bölümü ve Trakya ’nın iç kesimleri koyun yetiştiriciliğinin yoğun olduğu yerlerdir Avustralya, Çin, Yeni Zelanda, Türkiye ve ingiltere en fazla koyun yetiştiren ülkelerdir
Koyun yetiştiriciliğinde Türkiye ’nin iki önemli sorunu vardır:
1** *Kar örtüsünün iç bölgelerde uzun vakit yerde kalması ve bu zaman baştan başa koyunların ağıllarda hazırlanmış yemlerle beslenmesidir Bu şart maliyeti yükseltir, kazancı azaltır
2** *Koyun ırklarının et ve süt verimleri düşüktür
Başlıca koyun ırkları
Marmara ve Ege ’de kıvırcık, İç ve Doğu Anadolu ’da morkaraman, İç Batı Anadolu ’da dağlıçtır
Küçükbaş hayvancılıkta diğer bir faaliyet de keçi yetiştiriciliğidir Yurdumuzun derhal her bölgesinde keçi yetiştirilir Ama en yoğun keçi besleme bölgeleri dağlık ve zorlu bölgelerdir Toros Dağları ve Ege Bölgesi ’nin dağlık kesimlerinde çok sayıda keçi beslenir
Yurdumuzda esas iki keçi türü yetiştirilmektedir
1 Kıl Keçisi
Eti, sütü ve kılı için yetiştirilir Kılı, kıl çadır yapımı ve bazı dokumalarda kullanılır Son yıllarda sayıları azalmıştır
2 Tiftik Keçisi
Dünya ’da başta Ankara ’da kültür altına alınıp yetiştirildiği için Ankara keçisi de denir Tiftik denilen yünleri için yetiştirilir
b) Büyükbaş Hayvancılık
Manda, sığır gibi hayvanlar büyükbaş hayvanlardır Nemli bölgelerde, uzun boylu ot topluluklarının bulunduğu alanlarda daha pozitif yetiştirilir Büyükbaş hayvanlar içinde en bür yük payı sığırlar oluşturur Yurdumuzda her sene süt ve et üretiminin büyük bir bölümü sığırlardan elde edilir Sığır yetiştiriciliğindeki en büyük sorun, ıslah edilmiş ırkların toplam sayı içindeki payının eksik oluşudur Türkiye ’de sığır yetiştiriciliği Erzurum – Kars Bölümü ’nde ve Doğu Karadeniz ’de oldukça fazladır Son yıllarda Ege ve Marmara bölgelerinde de yaygınlaşmıştır Ülkemizde 10 milyon sığır, 120 bin kadar manda vardır Dünya ’da sığır yetiştiren ülkelerin başında ABD, Rusya, Arjantin, Avustralya ve İngiltere kazanç
c) Kümes Hayvancılığı
Tavuk, horoz, hindi, ördek ve kaz gibi hayvanların yetiştirilmesine yönelik faaliyetlerdir Keza yumurta ayrıca de et için beslenir “Beyaz et olarak adlandırılan kümes hayvanlarının etinin sağlığa daha yardımsever olması, ucuzluğu ve pazarlanmasındaki rahat, tavukçuluğun tez gelişmesini ve yaygınlaşmasını sağlamıştır
Kentleşmenin hızlanmasıyla çoğalan et ve yumurta talebini karşılayabilmek için çağdaş tavuk çiftliklerinin kurulması gerekmiştir Devletin de etkisiyle 1970 ’lerden itibaren modern tavukçuluğa geçilmiştir Bugün modern tavukçuluk İstanbul, Ankara, İzmir, Bolu, Balıkesir, Sakarya gibi illerimizin çevresinde yapılmaktadır
d) Ipek Böcekçiliği
Ipek, dut yaprağı ile beslenen bir çeşit tırtılın çıkardığı ince iplik şeklindeki maddedir Ülkemizde ilk önce Bursa almak üzere Bilecik, Balıkesir, Elazığ, Denizli, Muğla, Antalya, Mersin, Diyarbakır ve Amasya vb illerinde üretilir Ipekli böcekçiliği 19 yüzyılda Avrupa ’da tekstil sanayinin gelişmesi sonucu önemini kaybetmiştir Cumhuriyet döneminde bu konuya yük verilse de eski konumuna ulaşamamıştır Bunda en kayda değer etken, ipeğin fiyatı yüksek oluşu ve yapay ipekli kullanımının yaygınlaşmasıdır Oysa son yıllarda turistik amaçlarla ipekli halı ihracatının tartma kazanması üstüne, teşvik edici girişimlerde bulunulmaktadır
e) Arıcılık
Yurdumuzda öbür iklim bölgelerinin olması ve bitki örtüsünün oldukça çeşitli olması, arıcılık için kayda değer bir etkendir Ülkemizde arı yetiştiriciliği ve bal üretiminde geçmiş yıllara tarafından kayda değer artışlar vardır Bunda bal verimi 45 kg ’ı aşmayan eski tip kovanlar yerine, artan bir şekilde çağdaş müşteri kovanlarda imal yapılması etkin olmuştur Çünkü çağdaş müşteri kovanda bal üretimi 4050 kg ’ı aşmaktadır Muğla, Ordu, Adana, Sivas, Mersin, Kars, Erzurum, Ankara, Aydınlatılmış ve İzmir bal üretimi fazla olan yerlerdir Ülkemizde yıllık 82 bin ton civarında bal üretilmektedir
3 Su Ürünleri
Ülkemizin üç tarafının denizlerle kenarlı olması ve denizlerimizin farklı özellikte olması, ayrıca fazla sayıda akarsu ve gölün bulunması ve bunların farklı iklim bölgelerinde yer alması Türkiye ’nin su ürünleri bakımından kayda değer bir potansiyele sahip olmasını sağlamıştır Ama su ürünleri üretimi istenilen düzeyde değildir Balıkçılık su ürünleri içerisinde ilk sırada kazanç
a) Deniz Balıkçılığı
Ülkemizde balıkçılık faaliyeti içerisinde en yaygın olan ve azami balık elde edilen deniz balıkçılığıdır Çoğunlukla kıyı balıkçılığı şeklinde yapılmaktadır Deniz balıkçılığı açısından Karadeniz birincil sırada kazanç Bunu Marmara, Ege ve Akdeniz izler
Türkiye ’de balıkçılığın gelişmesi için
–** *Açık deniz balıkçılığı yapılmalı
–** *Çağdaş balıkçılık yöntemleri uygulanmalı
–** *Kıyı kirlenmeleri önlenmeli
–** *Minik balıkçılar büyük ortaklıklar kurmalı
–** *Zararlı balık avlama yöntemleri uygulanmamalı Depolama, soğutma ve taşıma sistemleri geliştirilmeli
b) Kültür Balıkçılığı
Balık çiftliklerinde balık yavrularını ve yumurtalarını çoğaltarak yapılan balıkçılığa kültür balıkçılığı denir Tatlı su kaynakları yakınlarındaki balık çiftliklerinde daha çok alabalık üretilirken, deniz kıyılarında özellikle koy ve körfezlerin ağız kısımlarında kurulan balık çiftliklerinde ise levrek, çipura ve kefal türü balıkların üretimi yapılmaktadır
c)** *Tatlı Su Balıkçılığı
Akarsular, barajlar ve suları tatlı olan göller tatlı su balıkçılığı bakımından manâlı bir potansiyele sahiptir Bu sularda çoğunlukla sazan, kefal, turna ve yayın balığı gibi balıklar bulunur Tatlı su balıkçılığında kayda değer bir yere sahip olan Beyşehir ve Eğirdir göllerinde yakalanan kerevitin (tatlı su İstakozu) büyük çoğunluğu ihraç edilmektedir
d)** *Diğer Deniz Ürünleri
Denizlerimizden balıkların dıştan eksik miktardada olsa midye, karides, İstakoz, kalamar, ahtapot ve sünger gibi ürünler elde edilir