Türkiye'de Enflasyon Yüzde %0 Olursa Ne Olur?

Enflasyon, fiyatların genel seviyesinin sürekli bir artış göstermesidir. Örneğin; aylık enflasyonun %5 olması, fiyatların genel seviyesinin evvelki aya nazaran %5 arttığını gösterir. Enflasyon düştüğünde ise fiyatlar daha az artar, insanların alım güçlerinin daha az azalması da istikrar ve refahı sağlar.

Ama esasen Türkiye'de yaşayan her birey bunları hatim etmiş durumda olduğu için "yüksek enflasyon"un sonuçlarını uzun uzun açıklamaya pek gerek yok. Biz çok yabancı olduğumuz "0 enflasyon" durumuna değinelim:

Enflasyonun sıfır olması, hatta eksilere inmesi âlâ bir şey mi, yoksa berbat mü?


Düşük enflasyon ya da deflasyon(fiyatların daima düşmesi) tüketiciler tarafından bir müddetliğine beğenilen karşılanabilir, ne de olsa market sepetleri daha ucuza dolacaktır. Lakin enflasyonun uzun mühlet çok düşük olması kimi şeylerin yolunda gitmediği manasına da gelebiliyor.

İstihdam ve fiyat artışı, talep istikametiyle oluşan enflasyonla ilişkilendirilen en kıymetli ekonomik değişkendir. Yani bir ülkede istihdam arttıkça fiyatlar yükselir ve bu da tüketim harcamalarını artırır. Artan talep sonucunda da mal ve hizmetlerin fiyatı artar.

Ancak dilek edilen istihdam artışı yakalanamadığında enflasyon yaratacak bir fiyat baskısı da oluşmaz. Tüketim harcamaları yükselmediği takdirde şirketler yeni yatırım kararlarını gözden geçirir ve bu da istihdam artışının önünde pürüz oluşturur.

Böylelikle iktisattaki düşük büyümeyi besleyen bir sarmal meydana gelir.


Ücretler düşük kaldığı için tüketim olmaz, tüketim olmadığı için mal fiyatları yükselmez, şirketler yatırım yapıp işe alım yapmaz, bu yüzden istihdam artışı sağlanamaz ve ücretler de yükselmez. Bütün bunlar da sarmalı başa döndürür.

Japonya çeyrek yüzyıldır süren bir "düşük enflasyon, zayıf büyüme" sarmalı içerisinde.


Japonya'nın yıllar içindeki enflasyon oranları


Deflasyon bir kere kurulduğunda değiştirmek sıkıntı olabiliyor. Japonya'da iktisat büyüyemiyor, enflasyon sıfır dolaylarında geziniyor, faizler de sıfırın etrafında dolaşıyor. Japonya Yen'e paha kaybettirip mali genişleme siyasetiyle enflasyonu üst yönlendirmeye çalışıyor ancak bu değişimin talep üzerinden giderek büyümeye yansıması vakit alıyor.

Enflasyonun ve faizin sıfır olduğu bir devirde beşerler araba, buzdolabı üzere sağlam tüketim mallarını çabucak yenileme gereği görmüyorlar. Zira bu türlü bir ortamda seneye almakla bugün almak ortasında bir fark bulunmuyor.

Sıfır enflasyon ve sıfır gerçek faiz insanları harcama yapmaktan alıkoyan bir durumdur. Faizler de sıfırsa o vakit kredi kullanıp da o malı almanıza gerek yoktur. Bir sonraki yıl da yeniden sıfır faizle o krediyi alıp geçen yılki fiyattan tıpkı malı alabilirsiniz. Bu durumda hiç kimse harcama konusunda çabuk etmez. O denli olunca da tüketim azalır, talep düşer.

%2 civarında bir enflasyon gayesi en uygunudur.


Buna ek olarak faizin de %2,5-3 seviyesinde olması, yani 0,5-1 puan ortasında bir gerçek getiri içermesi en yeterli durumdur. Yüksek enflasyon ve yüksek faiz, bunların ileride daha da yükseleceği beklentisi yaratarak talebi artıran ve münasebetiyle enflasyonu da faizi de yükselten bir ortama yol açıyor. Sıfır dolayında bir enflasyon ve faiz ise bu durumun devam edeceği beklentisi yaratarak insanların harcama yapmasını, talebin artmasını ve hasebiyle iktisadın büyümesini engelliyor.

En berbatı ise sıfır enflasyon ve yüksek faizdir lakin bu teoriktir, görülen bir durum değildir. Yüksek enflasyon ve sıfır faiz de berbattır. Zira o vakit tasarruf sahibinin parasına el konmuş üzere olur.

Özetle; deflasyonun olduğu yerde talep yok demektir. Bu türlü bir durumda mallar elinde kalmasın diye üreticiler fiyatları düşürür. Talep yoksa üretim genişlemez, bu da ulusal gelirde küçülmeye neden olur. Alışılmış bu gelişmiş ülkelerdeki çok küçük enflasyon oranları için geçerlidir. Türkiye üzere yüksek enflasyon yaşayan ülkelerin deflasyon yaşaması lazım ki enflasyon düşsün.

Kaynaklar: Mahfi Eğilmez, Economics Help, BBC