Turklerde Tezhip Sanatı
Eski bir susleme sanatıdır Sozcuk Arapca ’da “altınlama, yaldızlama anlamına gelir Ama tezhip yalnız altınla değil boya ile de yapılır Daha cok yazma kitapların sayfalarını, hat levhalarının kenarlarını suslemede kullanılmıştır
Turklerde Tezhip sanatının gecmişi Uygurlar ’a kadar uzanır Mani dininin Uygurlar arasında yayıldığı 9 yuzyılda tezhip sanatı da gorulmeye başlanmıştır Bu donemde İslam ulkelerinde de tezhip yaygın bir sanattı Anadolu ’ya Selcuklular ’ın getirdiği tezhip en gelişkin donemini Osmanlılar zamanında yaşamıştır 15 yuzyılda Mısır ’da MemlUk sanatcıları ayrı bir uslup geliştirmişler, aynı donemde İran ’da ve ardından Timurluların egemen olduğu Herat, Hive, Buhara, Semerkant gibi merkezlerde tezhip sanatı buyuk gelişme gostermiştir Herat ’ta geliştirilen uslup daha sonra da İran tezhip sanatını buyuk olcude etkilemiştir Osmanlı sanatcıları da 1516 yuzyıllarda İran ’la artan ilişkiler sonucunda Herat Okulu ’nun bircok ozelliğini yapıtlarında kullanmış, yeni bireşimler yaratmışlardır 18 yuzyılda Osmanlı tezhip sanatı gerilemeye yuz tutmuş, klasik motiflerin yerini kaba suslemeler almaya başlamıştır 19 yuzyılda ise sanatın hemen her alanını saran batı etkisi tezhibe de yansımış, orneğin Klasik donemde tek olarak kullanılan cicek motifleri vazolar, saksılar icinde buketler halinde gorulur olmuştur
Tezhip doğuda olduğu kadar batıda da uygulama alanı bulmuş bir sanattır Ozellikle ortacağda Hıristiyanlık ’ın kutsal metinlerini, dua kitaplarını suslemede yoğun bicimde kullanılmıştır Ama zaman icerisinde kitaplarda da resim one cıkmış, tezhip yalnızca başlıklardaki buyuk harfleri suslemekle sınırlı kalmıştır
Tezhipte temel malzeme altın ya da boyadır Altın, dovulerek ince bir tabaka haline getirilmiş varak olarak kullanılır Altın varak su icinde ezilip jelatinle karıştırılarak belli bir kıvama getirilir Boya ise genellikle toprak boyalardan secilirdi Sonraları sentetik boyalar da kullanılmıştır Tezhip sanatcısı (muzehhip) bir kağıdın ustune cizdiği motifi once sert bir şimşir ya da cinko altlığın ustune koyarak cizgileri noktalar halinde iğneyle deler Sonra bu delikli kağıdı uygulanacağı zeminin ustune koyarak delikleri yapışkan bir siyah tozla doldurur Delikli kağıt kaldırıldığında motifin uygulanacak zemine cıktığı gorulur Bu motif iyice belirginleştirilip altınla ya da boyayla doldurularak tezhip meydana getirilir
Eski bir susleme sanatıdır Sozcuk Arapca ’da “altınlama, yaldızlama anlamına gelir Ama tezhip yalnız altınla değil boya ile de yapılır Daha cok yazma kitapların sayfalarını, hat levhalarının kenarlarını suslemede kullanılmıştır
Turklerde Tezhip sanatının gecmişi Uygurlar ’a kadar uzanır Mani dininin Uygurlar arasında yayıldığı 9 yuzyılda tezhip sanatı da gorulmeye başlanmıştır Bu donemde İslam ulkelerinde de tezhip yaygın bir sanattı Anadolu ’ya Selcuklular ’ın getirdiği tezhip en gelişkin donemini Osmanlılar zamanında yaşamıştır 15 yuzyılda Mısır ’da MemlUk sanatcıları ayrı bir uslup geliştirmişler, aynı donemde İran ’da ve ardından Timurluların egemen olduğu Herat, Hive, Buhara, Semerkant gibi merkezlerde tezhip sanatı buyuk gelişme gostermiştir Herat ’ta geliştirilen uslup daha sonra da İran tezhip sanatını buyuk olcude etkilemiştir Osmanlı sanatcıları da 1516 yuzyıllarda İran ’la artan ilişkiler sonucunda Herat Okulu ’nun bircok ozelliğini yapıtlarında kullanmış, yeni bireşimler yaratmışlardır 18 yuzyılda Osmanlı tezhip sanatı gerilemeye yuz tutmuş, klasik motiflerin yerini kaba suslemeler almaya başlamıştır 19 yuzyılda ise sanatın hemen her alanını saran batı etkisi tezhibe de yansımış, orneğin Klasik donemde tek olarak kullanılan cicek motifleri vazolar, saksılar icinde buketler halinde gorulur olmuştur
Tezhip doğuda olduğu kadar batıda da uygulama alanı bulmuş bir sanattır Ozellikle ortacağda Hıristiyanlık ’ın kutsal metinlerini, dua kitaplarını suslemede yoğun bicimde kullanılmıştır Ama zaman icerisinde kitaplarda da resim one cıkmış, tezhip yalnızca başlıklardaki buyuk harfleri suslemekle sınırlı kalmıştır
Tezhipte temel malzeme altın ya da boyadır Altın, dovulerek ince bir tabaka haline getirilmiş varak olarak kullanılır Altın varak su icinde ezilip jelatinle karıştırılarak belli bir kıvama getirilir Boya ise genellikle toprak boyalardan secilirdi Sonraları sentetik boyalar da kullanılmıştır Tezhip sanatcısı (muzehhip) bir kağıdın ustune cizdiği motifi once sert bir şimşir ya da cinko altlığın ustune koyarak cizgileri noktalar halinde iğneyle deler Sonra bu delikli kağıdı uygulanacağı zeminin ustune koyarak delikleri yapışkan bir siyah tozla doldurur Delikli kağıt kaldırıldığında motifin uygulanacak zemine cıktığı gorulur Bu motif iyice belirginleştirilip altınla ya da boyayla doldurularak tezhip meydana getirilir