Üretim Tasarlama ve Teftiş

Üretim Tasarlama ve Kontrol (ÜPK), üretilecek ürünü vermek, imal için ekipman gereksinimini vermek ve ürünlerin istenen kalite ve maliyette istenen sürede, dürüst zamanlarda ve istenen miktarlarda oluşumunu sağlayacak çizelgeleme çalışmalarını yapmak gibi faaliyetlerden oluşan bir imal yönetimi etkinliğidir ÜPK, üretimden sorumluluk sahibi yöneticilere, kısa zamanda ve yüksek verimde hedefe ulaşması için yol belirten manâlı bir araçtır
ÜPK, işletmelerin temel amaçları olan, toplam kârın enbüvüklenmesi siparişlerin vaktinde karşılanması, eldeki kaynakların (makina, işgücü, donanım, malzeme vb) en bereketli şekilde kullanılması gibi amaçlara kayda değer ölçüde katkıda bulunur Genel anlamda ÜPK, kayıtlı arz ve kalitedeki ürünlere olan talebi veya siparişleri yerine getirmek için varolan olanakları en uygun olarak kullanan ve işletme amaçlarına olumlu yönde katkıda bulunan bir faaliyetler kümesidir ÜPK iki temel faaliyetten oluşmaktadır Üretim tasarlama; ne süre, ne miktarda, nerede ve hangi olanaklar ile üretimin yapılacağını belirler Ancak tasarlama çoğunlukla iş istasyonları ve vardiya bazında yapılmaz Bu ölçekteki planlama, üretim yoklama işlevi içinde düşünülmelidir Imal denetim ise, fiili üretimin, planlanan üretime uygunluğunu denetler, eldeki olanaklardan en iyi şekilde yararlanmaya ve aksaklıkları gidermeye çalışır Imal tasarlama daha evvelden, imal yoklama ise imal esnasında veya üretimin hemen öncesinde yapılan faaliyetlerdir böylece bu iki etkinlik bir tüm içinde değerlendirilmelidir
Üretimi sıralamak için açılış noktası, satış tahminleri ve kabul edilen siparişlerdir Bu satmak tahminleri ve siparişlerin söz konusu olduğu dönem ya da dönemler için üretim planlaması yapılır Üretilecek ürünlerin özellikleri ve varolan olanaklar değerlendirilir Ürünlerin imalat ve montaj süreçleri, alternatif süreçler, süreçteki işlemlere ilişkin standart süreler, üründen üretilecek arz vb bilgiler sağlanır Ayrıca söz konusu satmak planını gerçekleştirecek imal planını desteklemek amacıyla, işgücü, makina, araç gereç ve finansman planları yapılır veya bu planları yapacak kısımlara zorunlu bilgiler sağlanır daha sonra adı geçen planlar ile uyumlu ve varolan makine, donanım, işgücü, malzeme ve anapara kaynaklarını en verimli şekilde değerlendiren imal planı hazırlanır Imal planında değerlendirilen öteki bir konu, satmak planında bulunan ürünlerden hangisinin veya bu ürünlerin hangi parçalarının işletmede, öteki hangilerinin ise dıştan yaptırılacağına karar verilmesidir (make or buy) Haricen yaptırma kavramı yaygın olarak fason üretim adıyla bilinir Ayrıca üretim planının umulmadık değişikliklere yanıt verecek şekilde esnek olması istenir
Tasarlama, hedeflenen ve hedeflere gelmek için gerekli görevlerin, araçların sistemli bir biçimde araştırılıp belirlenmesidir Plan, uyulup uyulmadığı teftiş edilebilen, öngörülen verileri içerir Bir işletmenin kuruluşunda, satmak alınanları, personel planları, parasal planlar, bütçeler, meslek planları gibi çoğu plan vardır ÜPK, işletmenin imal tipine, imalat atölyesindeki meslek sızıntı şekline, planlamanın içerdiği dönemin süresine son derece bağımlıdır
ÜPK ’nın önemi aşağı belirtilmiş nedenlerden dolayı daha da artmıştır:
1 Küresel rekabetin seri bir şekilde artması
2 Imal sistemlerinin etkinlik yoğunluğunun ve karmaşıklığının artışı
3 İşletme içi faaliyetlerin koordinasyon zorluğu
4 İşletmeler arası ilişkilerin yoğunlaşması
5 Talebin büyümesi ve çeşitlilik kazanması
6 Arz ve bölüştürme faaliyetlerinin geniş bir alana yayılması
7 Kalite, fiyat ve hizmet rekabetinin yoğunlaşması
8 Etkinliğin sağlanması nedeniyle malzeme, makina zamanı ve işgücü kayıplarını en düşük düzeye indirme çalışmaları
9 Fazla işlevli yapıya geçiş
Imal planlama, planlanan dönem için gerçekleştirilecek faaliyetlerin genel durumunu gösterir Üretim planlama, sözkonusu etkinlikler için eldeki kaynakların yeterli olup olmadığını belirler Bu faaliyetlerin ne zaman ve nerede yapılacağı, üretim çizelgelemenin görevidir neticede üretim planlama, elde bulunan kaynakların değişik imal gereksinimlerine genel bir şekilde ayrılmasıdır
Üretim planlamanın girdileri; talep tahmini değerleri, imalat sırası (rota), standart operasyon süreleri ve hazırlık süreleri gibi mühendislik çalışmalarıyla elde edilecek bilgiler ile parasal sınırlar ve bütçe sınırlamalarıyla ilgili bilgilerdir Bundan daha sonra stok planlaması ile zorunlu hammadde, yarı mahsul ve montaj parçaları belirlenir
Üretim sistemlerinde girdi olan etmenler değişkenlik gösterirler Istek miktarları bütün dönemler için belirli bir şekilde belirlenebilir değildir Ihtiyaç duyulan araç gereç ve hammadde, hemen ve istenilen miktarda sağlanamaz İdeal işgücü varsayımı da bütünüyle geçersizdir Büyüyen talebi karşılamak için zorunlu kaliteli işgücüne ulaşmak defalarca olanaklı değildir Arızalar ve emekçi performanslarındaki değişimler üretimi ve ürün kalitesini sürekli etkiler Arz süreler ve güya mahsul kalitesi değişkendir Bu farzedilen etmenler arasındaki değişimlerin büyüklüğü karşı temel sorun bu belirsizliklere rağmen en uygun (örneğin asgari maliyetli) üretim programını düzenlemektir Bu doğrultuda aşağı belirtilen kapasite eşitleme seçenekleri değerlendirilir:
• Değişmez üretim hızı ile çalışmak, talebin yoğun olacağı dönemler için stoğa niyetlenmek veveya müşteri siparişlerini bekletmek
• Vardiya sayısını değiştirmek
• Artı mesai gerçekleştirmek veya âtıl kapasite ile kastetmek
• Fason imal yaptırmak
• İşgücü düzeyini başkalaşmak (emekçi almaçıkarma, geçiçi işçi kullanımı)
Bu stratejiler arasında ideal denge belirlenerek fabrikaya minimum maliyeti getirecek olan plân benimsenmelidir
ÜPK esas işlevleri aşağı belirtilmiştir:
Planlama, üretilecek olan ürünler ve üretim kaynakları hakkındaki verilerin analizi ile başlar Bu veriler bir uçtan bir uca emin olan hedeflere en iyi şekilde ulaşmak üzere işyeri kaynaklarının kullanımı, bir program hazırlanarak asıl hatları ile verilir Operasyonlar sırasıyla imal planında saptanmış ayrıntılara kadar yerine getirilir öte yandan denetim, hedeflere ulaşılması için, geri besleme yolu ile operasyonları başlatır ve denetler Denetim aşamasında ana hedeflere ulaşılmasını garanti altına olmak için kısım hedeflerinin tekrar düzenlenmesi veya düzeltilmesi gerekebilir