Vertigo

Vertigo

Bir Takım halk denge problemlerini baş dönmesi olarak nitelendirirler Çevrenin dönmediği bu denge bozukluğu bazen iç kulağa ast bir problemden nedeniyle ortaya çıkar Bir Takım halk ise denge sağlamaktaki zorluklarını vertigo kelimesiyle açıklarlar Bu kelime Latince dönmekfiilinden gelmektedir Bu hastalar çoğunlukla kendilerinin ya da çevrenin döndüğünü söylerler Vertigo çoğunlukla iç kulak probleminden kaynaklanır

HAREKET HASTALIĞI VE DENİZ TUTMASI NEDİR?

Bazı insanlar uçağa bindiklerinde veya arabada bulantı hissederler, hatta ara sıra kusarlar Bu duruma araç tutması denilir Bir fazla insan bu rahatsızlığı gemiye bindiği zaman çeker bu yüzden aynı olay olmasına rağmen buna deniz tutması denir Deniz tutması sadece küçük bir rahatsızlıktır başkaca herhangi bir tıbbi bozukluğun ifadesi değildir Fakat bazen yolcular bu rahatsızlıktan nedeniyle fazla kısıtlanabilirler Çok eksik bir kısmında da bu rahatsızlık yolculuk bitse zeka birkaç gün daha sürmektedir

DENGE SİSTEMİNİN ANATOMİSİ

Baş dönmesi (Dizzines, vertigo) ve taşıt tutması denge sistemi ile ilgilidir Uzay araştırmacıları bu duyguya uzaysal oriantasyon demektedirler Denge sistemi iç kulaktadır ve beyine vücudun uzay içinde nerede olduğunu, pozisyonunun yönü, hangi yönde hareket ettiği ve dönüyor mu yahut sakin durumda mı olduğunu bildirir Denge duygunuz asap sisteminin altında belirli bölümleri arasındaki karışık ilişkilerle sağlanmaktadır
İç kulak (bununla beraber labirent adını da almaktadır) hareketin yönünü yani dönüp dönmediğini, ileri veya geri, bir yanlamasına diğer yana ve yukarı veya aşağıya doğru olduğunu belirler
Gözler vücudun uzay içindeki yerini (baş aşağı vs) ve hareketin yönünü belirler
Eklemlerde ve omurgada yer alan basınç reseptörleri vücudun hangi parçasının aşağıda olduğunu ve neresinin yere değdiğini belirler
Kaslardaki ve eklemlerdeki kavrama reseptörleri vücudun hangi parçasının hareket ettiğini belirler
Merkezi asap sistemi (beyin ve omurilik) daha önceki dört sistemden gelen uyarıları işler ve sonuçta koordinasyonu sağlanmış bir sezgi ortaya çıkar
Araç tutmasının bulguları ve baş dönmesi, merkezi asap sistemine öteki dört sistemden birbirine ters mesajlar geldiğinde ortaya çıkmaktadır Örnek olarak fırtınalı bir günde uçağa bindiğinizi düşünün ve uçağınız hava akımlarından dolayı sallanmaktadır Lakin gözleriniz bu hareketi algılamamaktadır Çünkü bütün gördüğünüz uçağın içidir Bunun sonucunda beyniniz birbiriyle uyuşmayan mesajlar almaktadır Sizi bundan dolayı uçak tutabilir Ya Da bir arabanın arka koltuğunda oturmuş kitap okuduğunuzu düşünün İç kulağınız ve deri reseptörleriniz yolculuğun hareketini algılayacaktır Ancak gözleriniz sadece kitabı görecektir bu nedenle sizi vasıta tutabilir Reel bir tıbbi misal belirlemek gerekirse bir darbeden nedeniyle yalnızca bir taraftaki iç kulağınızın hasarlandığını düşünün Hasarlı iç kulak sıradan iç kulakla aynı mesajları göndermez Bu beyine dönme eylemiyle ilgili yanlış data verir Kişi vertigodan ya da dönüyormuş hissinden şikayetçi olabilir Bazen bulantı da görülür

HANGİ TIBBİ RAHATSIZLIKLAR BAŞ DÖNMESİNE NIÇIN OLUR?

Dolaşım: Dolaşım bozuklukları baş dönmesinin en sık nedenleri arasındadır Eğer beyniniz yeterince kan almazsa başınız dönmeye başlar az daha cümbür cemaat yatarken aniden ayağa kalktığında birkaç defa hissetmiştir, ama bir takım halk müziği sık veya kronik nedenlerden ötürü baş dönmesi şikayetlerinde bulunurlar Bu arterioskleroz (damar sertliği) dan nedeniyle olur Bu rahatsızlık çoğunlukla yüksek tansiyon hastalarında, şeker hastalarında ve kan yağları yüksek olanlarda görülür Bazen de kalp fonksiyonları beceriksiz olanlarda veya kansızlık şikayeti olanlarda rastlanır Bir Takım ilaçlar bilhassa nikotin ve kafein beyne dışarı giden kan akımını azaltır Dietteki fazla miktarda tuzlu da kan akımının azalmasına niçin olur Ara Sıra dolaşımında strese, sinirlenmeye ya da gerginliğe yan olarak bir takım bozukluklar olabilir Eğer iç, kulak yeterince kan alamazsa daha özel bir baş dönmesi durumu olan vertigo ortaya çıkar İç kulak kan dolaşımındaki değişikliklere çok hassastır Bu yüzden beyin için bahsedilen cılız kan dolaşımı durumlarının hepsi iç kulak için de geçerlidir
Yaralanma: Kafatasında meydana gelen, iç kulağı da zedeleyen bir kırık sonrasında fazla,kısıtlayıcı bir vertigoyla birlikte bulantı ve işitme kaybı gelişir Baş dönmesi birkaç hafta sürer Bu süre içinde sıradan taraf ağır ağır aleyhinde tarafın fonksiyonlarını üstlenir
Enfeksiyon: Virüslerden mesela soğuk algınlığına neden olanlar iç kulağı ve onun beyinle olan sinir bağlantılarını etkileyebilirler Bu kötü bir vertigoya neden olurken işitme genelde etkilenmez Buna karşın bakteriler sonucunda oluşan enfeksiyonlarda hem denge hemde işitme fonksiyonlarının bozulmasına neden olur Baş dönmesinin şiddeti ve iyileşme zamanı kırıklarda olduğu gibidir
Allerji: Bir Takım ırk allerjik oldukları besinlerle veya havadaki parçacıklarla karşılaştıklarında baş dönmesi ya da vertigo ile karşılaşabilirler
Nörolojik hastalıklar: Multipl Skleroz, sifiliz, ot gibi yaşama gibi asap sistemini etkileyen hastalıklar dengenin bozulmasına niçin olur Bunlar nadir nedenler olmasına karşın doktorunuz tetkik sırasında bunları da düşünecektir

ARAÇ TUTMASINA KARŞI NE YAPABİLİRİM?

DEFALARCA vücudunuzun hareketinin iç kulağınız ve gözleriniz kadar benzer şekilde algılanabileceği bir yerde oturun Misal olarak arabanın ön tarafında oturup uzakta manzaralara bakabilirsiniz veya geminin güvertesi ne çıkıp ufku izleyebilirsiniz yada uçakta sırça kenarında oturup dışarıyı seyredebilirsiniz Uçak yolculukların da hareketin minimum olduğu kanat üstüne denk gelen koltukları tercih edin
Eğer araba sizi tutuyorsa kitap okumayın yada zıt yöndeki koltuklara oturmayın
Vasita tutması olan bir diğer yolcuyla konuşmayın ya da onu izlemeyin
Yolculuktan derhal önce yada seyahat esnasında bariz kokulardan, baharatlı ve yağlı yiyeceklerden uzakta durun Incelemeler millet aralarında yaygın olarak kullanılan formüllerin etkinliğini bilimsel olarak kanıtlayamamıştır
Doktorunuz göre tavsiye edilen ilaçlardan birini yolculuğunuzdan önce alın Bu ilaçlardan bazıları reçetesiz olarak da satın alınabilir Yatıştırıcı ya da asap sistemini etkileyen ilaçlar için doktorunuzun reçetesi gerekir Bazıları ilaç veya fitil şeklindedir bazıları ise (scopolamine) kulak arkasına yapıştırılabilen bantlar şeklindedir
Şunu hatırlayın: Baş dönmesi ve vasita tutması olaylarının büyük çoğunluğu hafiftir ve kişi bunu kendi kendine çare edebilir Fakat ağır ya da giderek daha da ağırlaşan vakalar Kulak Burun Boğaz, denge ve asap sistemi konusunda bilirkişi bir doktor göre takip edilmelidir

DOKTOR BAŞ DÖNMESİ İÇİN NE YAPAR?

Doktorunuz baş dönmesini tanımlama etmenizi isteyecektir Bunun bir göz kararması mı yahut bir hareket hissi mi olduğunu, ne dek sürdüğünü, işitme kaybı veya bulantı ve kusma olup olmadığını soracaktır Hangi durumların baş dönmesi oluşturduğu da sorulabilir Genel durumunuz, hap alıp almadığınız, kafa travması, son zamanlarda geçirilmiş bir enfeksiyon, ve kulağınızla, asap sisteminizle ilgili birçok soruya cevap belirlemek durumunda olabilirsiniz Doktorunuz kulağınızı, burnunuzu ve boğazınızı tetkik ettikten sonra sinir sistemiyle ilgili bazı testler yapacaktır İç kulak hem işitme hem de dengeyle ilgili olduğu için dengedeki bir bozukluk işitmeyi de etkileyecek veya bunun tersi olacaktır böylece doktorunuz işitme testi (odiogram) isteyebilir Bir Takım durumlarda kafatasınızın röntgenini, tomografisini ya da manyetik rezonans ile görüntülenmesini ya da iç kulağınızı uyarmak için kullanılan sıcak veya soğuk sudan sonradan göz hareketlerinizi izleyecek bir test (elektronistagmografi ENG) isteyebilir Bir Takım durumlarda da kalbinizin değerlendirilmesini veya bazı kan testlerini önerebilir Her hasta için her deneme gerekmemektedir Doktorunuzun kararı hangi testlerin gerekli olduğunu belirleyecektir Benzer olarak önerilen tedavi de konulan tanı ile ilişkili olacaktır

BAŞ DÖNMESİNİ AZALTMAK İÇİN NE YAPABİLİRİM?

Ani pozisyon değişikliklerinden kaçının Misal olarak yatar durumdan bir anda ayağa kalkmayın veya bir taraftan diğerine ani olarak dönmeyin
Fazla kafa hareketlerinden (bilhassa yukarı bakmak) veya seri baş hareketlerinden kaçının
Dolaşımı bozacak (nikotin, kafein ve tuz) ürünlerinin kullanımını azaltın
Baş dönmenize niçin olan stresden, sinirlilikden uzaktan durun ve allerjiniz olan maddelere maruz kalmamaya çalışın
Baş dönmeniz olduğunda araba uygulamak tehlikeli alet uygulamak ya da meren tırmanmak gibi zarar verebilecek aktivitelerden uzak durun *