Yaratıcı Düşünme Nedir?

Günlük hayatta epeyce fazla problemle karşılaşıyoruz Bazılarımız bu problemler aleyhinde, seri bir şekilde çözümler üretebilirken; bazılarımız ise*bu süreçte sorun yaşayabiliyor İşte aradaki bu farkın nedenini yaratıcı düşünme kabiliyetiyle açıklayabiliriz
Gestalt kuramcılarından Wertheimer, birbirine zıt iki problem çözme yolundan bahseder B tipi problem çözmede kişi, ezberci bir yol izleyerek problemin mantığına varmak yerine, elindeki bir çözüm yolunu sorgulamadan problem üstünde uygulamaya kalkar Fakat A tipi problem çözme ise tam tersi bir yol izler A tipi problem çözme, yaratıcı ya da üretici problem çözme kabiliyeti olarak da adlandırılır Bu yöntemde birey, problemin temeline iner, problemin nedenlerini ve yaradılış sürecini inceleme eder ve daha önce uygulanmamış bir çözüm yolu geliştirir Zira becerikli düşünme; bir nesneyi, bir kavramı alışılmışın açık havada göstermek veya iki kavram arasında o güne değin kurulmamış bir ilişki kurmaktır Bu tanınma dayalı olarak, ortaya meydana çıkan yeni çözüm yolunun genellenebilir ve uzun vakit hatırlanabilir olduğunu bildirmek de mümkündür
Wertheimer ’ ın yaratıcı fikir üstüne çoğu örneği mevcuttur Günümüzdeki imtihan sisteminin bizlere sunduğu sorular aleyhinde kullanılabilecek bir örneği ise geometriyle alakalıdır Wertheimer, deneklerine önce dikdörtgenin alanını hesaplamayı göstermiş, sonra paralel kenar biçiminde birer kağıt parçası vermiş ve onlardan bu kağıdın alanını bulmalarını istemiştir Bazı denekler önceden öğrendikleri dikdörtgenin alanı formülünü uygulamaya çalışmış (B tipi düşünme), bazıları ise bunun yeni bir problem olduğunu ve gerekli formüllerin söylenmemesi halinde çözülemeyeceğini savunarak başarısız olmuştur Bir grup deneysel orijinal bir çözüm yolu için çabalamış ama sadece birkaç kişi marifetli düşünme aracılığıyla çözüme ulaşmıştır Bir deneyde kullanılan sorunu oluşturan şeyin iki çıkıntı olduğunu görmüş ve bir uçtaki çıkıntıyı kesip diğer uçtakiyle birleştirerek yeni bir dikdörtgen oluşturmuştur Böylelikle dikdörtgenin alanını bulma yöntemini kullanarak paralel kenarın alanını da kolaylıkla bulabilmiştirYaratıcı düşünebilme kuşkusuz hayatımızı epeyce kolaylaştırabilecek bir özellik
Fakat bu hüner, göründüğü dek basit bir şekilde uygulamaya geçirilemiyor Çünkü aşağı sıralayacağımız birtakım unsurlar, bu yolda bizim için epey engel teşkil ediyor:
1 Şehvetli Etkenler: Duygularımız düşünme sürecimizi etkileyebilir Eğer karşılaştığımız durum duygularımıza ters düşecek bir yapıdaysa çözümden uzaklaşabiliriz
2 Algısal Engeller: Problemin kaynağı, nedenleri, özellikleri gibi unsurlar bütünüyle kavranmadığı sürece çözüm aşamasında ileri gitmek de zorlaşacaktır
3 Kültürel Engeller: Ilk Olarak aile almak üzere içerisinde bulunduğumuz toplumun özellikleri us yapımızı etkileyebileceği gibi probleme bulduğumuz yaratıcı bir çözüm bu özelliklere karşı bir zıtlık içeriyorsa, çevreden alabileceğimiz tepkileri göz önünde bulundurarak çözümü uygulamaktan kaçınabiliriz
4 İşleve Takılma: Bir nesnenin adi işlevi haricen kullanılamamasıdır Örneğin; kaşıkla soda kapağı açmayı akıl edebilen bir bireyin işleve takılma engelini aştığını söyleyebiliriz
5 Geçmiş Deneyimler: Karşılaştığımız her problemde daha önce uyguladığımız bir çözüm yolunu kullanmak, marifetli düşünmenin önüne yeni bir engel çıkarmamıza neden olmaktadır
Eğer bu engelleri aşma konusunda mücadele gösterirsek ayrıca kendimize ayrıca de çevremize daha şen ve bereketli bir yaşam oluşturabiliriz
Litaratür:
Yeşilyaprak, Binnur, Eğitim Psikolojisi, Pegem Yüksekokul, Ankara
Ders Notları, Gereklilik Yayın, Ankara 2019