yaz hastalıklarına dikkat

Kaynağı meçhul, açıkta satılan ya da dağıtılan, denetimsiz içme suları ve bu sularla yıkanmış sebze ve meyvelerin, yaz hastalığıdeyince akla birincil gelen nedenlerin başlında yer aldığı belirtildi

Bu hastalıklar aralarında ilk sırayı besin zehirlenmeleri alırken; karahumma, paratifo, viral kara sarılık ve yaz ishalleri de bu şekilde bulaşıyor Yaz aylarında sık görülen enfeksiyonlarla ilgili bilgi veren Anadolu Afiyet Merkezi Enfeksiyon Hastalıkları Bölüm Başkanı Prof Dr Semra Çalangu, yaz aylarında havanın sıcaklığı nedeniyle zamanın büyük bölümünün konut haricen, açık havada geçirildiğini belirterek, Bu yüzden, yaz aylarında sıklığı artan bazı sıhhat sorunları direkt dışarıda bulunmakla ilgilidir Böcek ısırması, yılan sokması, güneş veya sıcak çarpması gibi Mesela Güneydoğu Anadolu illerimizde, yöreye özgü sayılabilecek bir 'yaz hastalığı' bile vardır Gece sıcak sebebiyle damda uyuyanlar ve damdan düşenler, yaz aylarında travmaların sayıca artmasına sebep olurlar Yaz aylarında suda boğulma sayısının da arttığını biliyoruz Çağrıda Bulunmak oysa bazı tıbbi olayların artışı, doğrudan doğruya çevre faktörlerine bağlıdır Bunlara yaz hastalıkları yerine yaz kazaları da diyebilirizdedi
Yaz aylarında sıcaklık nedeniyle vücudun büyük kısmının açıkta kalması, kısa kollu ve şort şeklinde giysilerin seçim edilmesinin tatarcık, arı, sivrisinek gibi eklembacaklıların sokmasını ve bunlar aracılığı ile bulaşan hastalıkların artmasını kolaylaştırdığını dile getiren Çalangu, Bu hastalıkların bir kısmı yalnızca haşere ısırığına aleyhinde alerjik bir reaksiyon olarak ortaya çıkabilir ve lokal tedaviyle kısa sürede düzelebilir Fakat sıtma, tatarcık humması gibi hastalıklar benzersiz tedavi gerektirir Bu hastalıklar da, tekrar yöreye özgüdür Yani herhangi bir sivrisinek sokması sıtmaya yol açmaz Sıtma, fakat bir bölgede oturmuş ise, yaz aylarında görülme sıklığı artabiliraçıklamasında bulundu

Yaz aylarında sıcaklık artışı nedeniyle insanların, lüzum buharlaşma gerek terleme biçiminde çok miktarda akışkan kaybettiğine de değinen Çalangu, Bu kaybedilen sıvıyı yerine kurmak, susuzluğu gidermek için alınan sıvılar, yaz hastalıklarının bir diğer nedenidir Özellikle kaynağı bilinmez, açıkta satılan ya da dağıtılan, denetimsiz içme suları ve bu sularla yıkanmış sebze ve meyveler, yaz hastalığı deyince aklımıza ilk gelen hastalıkların esas sebebidir Bu hastalıklar arasında ilk sırayı besin zehirlenmeleri alır Karahumma, paratifo, viral hepatit ve yaz ishalleri de bu şekilde bulaşırlaruyarısında bulundu

BAĞIRSAK ENFEKSİYONLARI YAZIN DAHA SIK GÖRÜLÜYOR
Çalangu'nun açıklamasına göre, bağırsak enfeksiyonlarının yaz aylarında daha sık görülmesinin bir nedeni, su kaybının artmasına yan olarak susuzluk hissinin artması ve bu gereksinimi karşılamak için de temiz olup olmadığına aldırmadan her türlü içeceğin daha fazla tüketilmesi Bir diğer neden de büyüyen sıcaklık nedeniyle yiyeceklerin daha çabuk bozulması Yaz aylarında kırda piknik yapanların, genelde yörede bulunan pınar veya çeşme sularını içme suyu olarak kullandığını gösteren Çalangu, Oysa bu sulara insan ya da hayvan dışkısının veya atıklarının karışmış olması, suyu kirletir Bu kir gözle görülen bir şey değildir Suda yer alan ve bağırsak enfeksiyonları gibi hastalıklara sebep olan mikroplar gözle görülmez İçme suyu olarak kullanılmasa bile, kirli su ile yıkanmış Meyvelere de mikrop bulaşır Özellikle çiğ olarak ve kabuğu soyulmadan yenilen yiyecekler daha fazla risk taşır Bu suları kullanarak hazırlanan ve içeceklerin içine atılan buz, daha da tehlikelidiraçıklamasında bulundu
Yaz aylarında yiyeceklerin, pişirilmiş olsalar bile, mutlaka buzdolabında saklanması gerektiğinin altını çizen Çalangu, sıcakta kalan ve bilhassa açıkta satılan yiyeceklerin, üzerlerine konan sineklerin mikrop taşıması yanında, mikropların Proteinli gıdalar üzerinde daha kolay üremesi yüzünden az kalsın zehirlihale geldiğini kaydediyor Bu durumda yemeğin kokmasıfiilen o yiyecek üstünde mikropların aşırı şekilde çoğalmasından başka bir şey yok Çalangu, Sütlü ve mayonezli yiyecekler, et, krema bu açıdan oldukça pozitif tehlike taşır Bu şekilde kirlenmiş suların ve bu sularla hazır içeceklerin içilmesi; bu sularla yıkanmış salata gibi yiyeceklerin çiğ olarak yenmesi, açıkta satılan veya Oteltatil köyü gibi yerlerde açık büfelerde sergilenen uzun zaman açıkta bekletilmiş yiyeceklerin yenmesi bu besinler üzerindeki mikropların bağırsaklara geçerek rahatsızlık yapmasına neden olur Fiilen, midenin asit yapısı bu mikroplara karşı önleyici bir engel oluşturur Fakat mide hastası olduğu için mide asidini azaltıcı ilaç kullananlarda bu koruyucu engel ortadan kalkar ve onlar bağırsak enfeksiyonlarına daha kolay yakalanırlardeğerlendirmesini yaptı

İSHAL, ENFEKSİYON BELİRTİSİ
Bağırsak enfeksiyonlarının çoğunda en manâlı belirtinin ishal olduğunu kaydeden Çalangu, öteki belirtileri şöyle açıklıyor:
Çünkü bağırsaklar, bu umulmayan misafiri, yani yiyecekiçeceklerle gelen mikropları dışarı atmaya çalışırlar Bazen ishalden önce rahatsızlık, bulantı ve kusmayla başlar Eğer mikroplar bağırsak duvarını istila etmezse, yalnızca toksinleri aracılığıyla hastalığa sebep olursa, ishal çok sayıda, bol ve sulu dışkılama şeklindedir Dışkıda irin ve kan yoktur Ateş yüksek değildir Karın ağrısı ya yoktur veya hafiftir İshalle fazla miktarda su ve tuz kaybedildiği için dil kurudur Kaybedilen tuzlar ve akıcı yerine konulmazsa; hastanın tansiyonu düşer, bitkinleşir Kolera örneğinde olduğu gibi kaybedilen sıvıyı yerine koymakta yetersiz kalınırsa, böbrek yetmezliği gelişebilir, hasta da kaybedilebilir
Sıvı kaybının çocuklarda ve yaşlılarda daha tehlikeli olduğunun altını çizen Çalangu, Yiyecekiçeceklerle alınan mikroplar, bağırsak duvarını istila etmişse kanamaya yol açabilir Ahali aralarında kanlı ishal diye tanıdık dizanteri bunun tipik örneğidir Dışkı kanlı, cerahatlidir Genel Olarak hastanın ateşi ve karın ağrısı vardır Dışkılama sayısı fazladır lakin miktarı azdır Karahumma, yiyecek ve içeceklerle bulaştığı halde ishalin ön planda olmadığı bir bağırsak enfeksiyonudur Tifonun en manâlı, ara sıra tek belirtisi ateştir Baş ağrısı, deride ve bilhassa karın bölgesinde kırmızı lekeler, dalgınlık hali tifoyu akla getirmelidiruyarısını yaptı
İshalin tek tedavisinin kaybedilen sıvıyı yerine koymak olduğunu belirten Çalangu, Kaybedilen akıcı sadece sudan ibaret değildir Suyla birlikte sodyum, potasyum, klor, bikarbonat gibi hayati önemi olan, 'elektrolit' dediğimiz tuzlar da kaybedilir böylece, yalnızca su içmek, ishalle kaybedilen akıcı gereksinimini karşılamaz İçilen sıvının içinde bu elektrolitlerin de olması gerekir Çay ve kahvede bu elektrolitler yoktur fakat kolalı içecekler keza elektrolit içerdikleri hem de şekerli oldukları için ishal tedavisinde nasihat edilebilirdedi
İshalin çocuklarda daha sık görüldüğünü açıklayan Çalangu, Çocuklar da kolalı içecekleri severler Diğer sıvıları içmek istemeseler bile, iştahı kesik çocuklar çoğunlukla kolayı pek reddetmezaçıklamasını yaptı

KESİLMEYEN İSHAL, HAYATI RISK
Kaybedilen akıcı ve tuzları yerine belirlemek için içine şeker ve birazcık tuzlu katılmış portakal suyu, içine birazcık muz katılmış tuzlu ayran gibi içeceklerle farklı seçenekleri öneren Çalangu, Eczanelerde satılan 'oral rehidratasyon paketleri' her yaştaki hasta için önerilir Bu paketlerden bir tanesi bir litre suya katılarak hastaya içebildiği değin içirilmelidir Her dışkılamadan daha sonra 12 kadeh içirilerek kaybedilen sıvının yerine koyulması önerilebilir Bulantı veya da kusma nedeniyle ağız yolundan istikrarsız alamayan hastalara, süre geçirilmeden, damar yoluyla serum verilmelidir Yalnızca tuz veya sadece şekerli olan serumlar, tedavide eksik kalır Verilecek serumlar, tıpkı ağızdan alınanlarda olduğu gibi, yeterince elektrolit ve bilhassa bikarbonat içermelidirdiye konuştu
Tedavide dikkat edilmesi gereken en kayda değer noktanın ishali kesmeye çalışmak olduğunun altını çizen Çalangu, İshal, bir korunma, bağırsağa girmiş olan mikropları bağırsaktan uzaklaştırma yoludur Hele kanlı ve cerahatli ishal varlığında asla ishal kesici hap kullanılmamalıdır Fazla su kaybına yol açan, kan ve cerahat içermeyen bol sulu ishallerde, daha fazla su kaybına önlemek için ishal kesici ilaçlar verilebilir lakin bu konuda kararı hekim vermelidirdedi Çalangu'nun açıklamasına göre, akışkan kaybı ağız yolundan karşılanamıyorsa, hasta bulantı veya kusma, aşırı iştahsızlık sebebiyle ağızdan sıvı alamıyorsa mutlaka hastaneye başvurulmalı Çünkü bu durumda, hastaya serum saptamak gerekiyor Keza ağızdan istikrarsız verilmesine rağmen ağız ve dil kuruluğu aralıksız, karın derisinin esnekliği ve gerginliği kaybolan, tansiyonu düşen hastalar da hastaneye götürülmeli
Alıntıdır *