Yönetim Nedir - Yönetim Hakkında Bilgi

Idare Nedir Idare Hakkında Bilgi
Yönetimin Tanımı Yerinden Yönetim Nedir Merkezden Idare Nedir Mutlak Merkeziyet Yerinden Yönetimin Yararları

Yönetim, insanların tek tek gerçekleştiremeyecekleri amaçlara ulaşabilmek için yürütülen bir grup faaliyetidir Ansızın fazla insanın gövde ve zihin güçlerini birleştirerek çalışmalarını gerektiren bu faaliyetin emin bir düzen ve güven ortamında sürdürülebilmesi bir kısım kurallara uyulmasını gerektirir Bu kaide lan, grup içindeki statüsü ve konumu diğerlerine göre daha enerjik olan yöneticiler koyarlar Yöneticilerin almış oldukları kararların, emrindekiüst ilişkisine bağlı olarak, emir ve açıklamalar şeklinde yönetilenlere ulaştınlmasiyle idare olgusu gerçekleşir Yöneticilerin karar alması ile yönetilenlerin bu kararlara uyması arasında gerçekleşen çok aşamalı bir işlem olan yönetim olgusu, “kesin bir amacı yerine getirmek için iki taraflı hareket eden ırk arasındaki statü farklılığına dayanan bir grup faaliyeti diye tanımlanabilir Bu tanıma tarafından yönetim evrensel bir olgudur; en ufak kalabalık kabul edebileceğimiz aileden başlayarak, kulüp, aramak, parti, sendika, ticari işletme, belediye, bakanlık, devlet ve milletlerarası örgütlere kadar, üyeleri aralarında statü ve makam farkı bulunan her düzeydeki toplulukta yönetimden söz edilir Yönetim, bir anda gerçekleşen ve bir kez gerçekleşmekle ortadan kalkan bir olgu değildir Yönetim, farklı alanlara yönlendirilmiş kademelerdeki yöneticiler arasından geçerek, yönetilenlere ulaşan, çok aşamalı işlemlere yan kompleks bir süreçtir Belirlenen amacın gerçekleştirilebilmesi için bu işlem içerisinde ilk kez yapılacak işler muhakkak bir plan ve programa bağlanır Sahip olunan fiziki imkânlarla insan gücünün en bereketli şekilde birleşürilebilmesi için çeşitli kademelerde tahsis yapanlar, işin amaçlarına yerinde biçimde eğitilir ve yönlendirilirler Bunların yapılması ise böylece fazla bürokratik işlemleri gerektirir Zaten çağımız toplumlarında yönetilenler, yönetimin varlığını, kendilerine uygulanan bürokratik kurallar aracılığı ile hissederler Yönetimler, içinde cereyan ettikleri toplumun alan, yer, vakit ve kültürel koşullarına yan olarak farklılıklar gösterirler Halkın konuştuğu dil, inançlar, ahlâk ve kültür değerleri ile coğrafi ve somut çevre yönetimin yapısını etkilemektedir Tarihsel olarak, siyasi iktidarların her türlü emir ve talimatına aleyhinde itaat etme duygusu ağır basan ülkelerde, baskıcı ve otoriter yönetimler; bu nesil emirlere karşısında direnme ve ayaklanma duygusu belirlenmiş olan toplumlarda ise Özgürlükçü ve demokratik yönetimler uygulanmaktadır Yönetim, evrensel bir olgu olmasına karşın başlangıçta millet kurumlan ve devlete ait organları, daha geniş ifadesi ile devlet yönetimini çağrıştırmaktadır Devlet otoritesi, yasalarla öbür kamu kurumlan arasında bölüşülerek kullanılır Bu bölüşümün yapılmasında “merkezden idare ve “yerinden yönetim elde etmek üzere iki ilkeden hareket edilir Devletler üzerinde kurulduklan ülkenin stratejik konumuna, idareli gelişmişlik düzeyine, siyasi rejiminin niteliklerine ve gerçekleştirmek istedikleri amaçlara emrindeki olarak “merkezden yönetim veya “yerinden idare ilkelerinden birine yük vererek örgütlenirler

Merkezden yönetim, ulus hizmet ve faaliyetlerinin belirlenmiş bir merkezden yönetilmesi, bu hizmet ve faaliyetlerin gerçekleştirilmesi için zorunlu olan kamusal zor ve otoritenin ülkenin başkentindeki organlarda toplanmasıdır Biri siyasi, Öteki yönetimle ilgili yönden almak üzere iki türlü merkezyet vardır Siyasi merkeziyet, ülkenin yönetimine ilişkin siyasi gücün merkezî bir organ elinde toplanması ve siyasal birliğin sağlanmasıdır Siyasal yönden merkeziyetçiliğin sağlandığı ülkede, eyalet ya da federe devlet gibi bölünmeler yoktur Egemenliği devlet namına kullanan ve başkentte bulunan bir tek yasama organı vardır Bu organın çıkarmış olduğu yasalara ülkenin her yerinde uyulması zorunludur Bir ülkede yönetimsel bakımdan merkezden yönetimin uygulanabilmesi için siyasi merkeziyetin sağlanması gerekir Siyasi merkeziyet olmadan idari yönden merkeziyetin uygulanması muhtemel değildir Devletin yönetimine ilişkin tüm yetki ve otoritenin başkentteki organların elinde toplanması esasına dayanan merkezden yönetime “mutlak merkeziyet denir Mutlak

merkeziyette, yerinden idare birimleri yoktur, ülke yönetimi için gerekli tüm kararlar başkent organlarınca alınmaktadır Çağımızda bundan böyle mutlak merkeziyetle yönetilen bir ülke bulunmamaktadır Merkezden idare ilkesine tarafından örgütlenen ülkeler belirli ölçülerde yerinden yönetime de yer vermektedir Merkezî yönetime tabi kuruluşların tümü başkentte yer almayıp, belirlenmiş bir emrindekiüstteki ilişkisi içerisinde, merkezden taşraya doğru küçülerek ülkenin en küçük ikâmetgâh birimlerine dek yayılmaktadır Yumuşak bir merkezden yönetimi gerçekleştirmenin arabulucu, kamusal makamlar arasındaki bağlıüst ilişkisi (hiyerarşi)dir Bu yolla merkezdeki üstteki düzey organlarca alınan kararlar, ülkenin en uzakta bölgesindeki en daha alçak kademelere değin ulaştırılmaktadır Merkezden yönetime yük veren ülkelerde, her hizmet başkente içten kademeli olarak yükselerek sonunda bir bakanlığa bağlanır Başkentte yer alan bakanın almış olduğu kararlar ise altüstteki ilişkisine tabi kademelerden geçerek taşradaki en küçük birime değin ulaştırılır

Merkezden idare ilkesinde, merkezî yönetimin sahip olduğu yeücilerden bir kısmının, aynı hiyerarşi İçerisinde bulunan alt kuruluşlara verilmesine “yetki genişliği denilmektedir Yetki genişliği üçüncü bir nesil yönetsel örgütlenme biçimi olmayıp, merkezden yönetimin değişik bir uygulamasıdır Bu gerçekte, kendisine karar alma yetkisi bahşedilen makamlar, merkezî yönetimin hiyerarşik astı ve temsilcisidir; merkezî yönetimi temsilen ve merkezî idare namına karar alırlar Bu kararların alınmasında merkezî yönetimin uygulamakta olduğu kurallar geçerlidir Türkiye ’nin yönetiminde yetki genişliğine en iyi Ömek valilerdir Valiler, başında bulunduktan ilin yönetimine ilişkin olarak merkezî yönetime ait bîr kısım yetkileri kullanırlar Ancak bu yetki merkezin kendisine verdiği dikte ve talimatla sınırlı olduğundan, yasal sonuçlan bakımından merkezî yönetimin işlemlerine denktir Yetki genişliği, bir yanlamasına merkezî yönetimin yükünü belirlenmiş ölçülerde hafiflettiği, bir yanlamasına da kararlan n alınmasındaki kademeleri azalttığı için, bürokrasinin azaltılması ve hizmetlerin yürütülmesinde huzur sağlaması bakımından, artan bir şekilde daha artı başvuru formu alanı bulmaktadır

Merkezden idare genellikle, ülkede birlik ve beraberliğin korunmasında sağladığı kolaylıklar nedeniyle ve siyasi amaçlı olarak tercih edilmektedir bunun dışında merkezden yönetimin sağladığı yararlar ve aynca sakıncalar bulunduğu kuşkusuzdur Merkezden yönelimin kamusal hizmet faaliyetlerinin yürütülmesinde sağladığı yararlar dört başlık aşağıda şöyle sıralanabilir: 1 Başkentten başlayarak aşamalı bir biçimde ülkenin en ufak idare birimine dek uzanan örgütleriyle, ülkenin birlik ve bütünlüğüne yönelen tehlikelerin teftiş aşağıda tutulmasını kolaylaştırır 2 Ülke düzeyinde yapılacak merkezî bir planla, ulus hizmetlerinin dengelenmiş dağılımına ve bu hizmetlerden yararlanmada bölgesel farklılıkların giderilmesinde muavin olur 3 Ulus hizmetlerinin yürütülmesi için zorunlu olan uzman görevlilerin temini ve bölgeler aralarında dağılımı konusunda refah sağlar 4 Millet hizmetlerinin yürütülmesinde yöresel çıkar gruplannın negatif etkilerini azaltır Merkezden yönetimin, sanılan bu yararlan yanında pek fazla sakıncasının da bulunduğu kuşkusuzdur Bu sakıncalardan manâlı olanları altı başlık aşağıda şöyle sıralanabilir: 1 Kararlar birden pozitif makamın katılması ile alındığından, kırtasiyeciliğin ve bürokratik engellerin çoğalmasına sebep olur 2 Yöresel ihtiyaçların yerinden ve doğru bir şekilde saptama edilerek karşılanmasına yerinde değildir 3 Mahalli kararların alınmasında halkın katılımına imkân vermediği için demokratik değildir 4 Memurlar amirlerinin gözüne girmek için, halkın ihtiyaçlarını karşılamaktan çok, kuralları uygulamaya özen gösterirler; düşüncesiz engeller çıkararak halkın taleplerini geri çevirirler

Millet hizmet ve faaliyetlerinin, merkezî yönetim dıştan örgütlenen ve merkezî yönetimin hiyerarşik astı olmayan kuruluşlarca yürütülmesine yerinden idare denir, merkeziyet ilkesine en fazla önem veren ülkelerde bile bir kısım hizmetler yerinden idare ilkesine göre yürütülmektedir Sanayileşme ve ihtiyaçların tez artması, devletleri yerinden yönetim kuruluşlarını yaygınlaştırmaya zorlamaktadır Çünkü yerinden idare ilkesine tarafından çalışan Örgütlerin karar almaları ve almış oldukları bu kararlan uygulamaya koymaları merkezden yönetime kadar daha kolaydır Biri hizmetleri başlıca alan, öbür de hizmetlerin yürütüldüğü coğrafi ve mülki alanı ölçü kabul eden iki türlü yerinden yönetim vardır Hizmetler esas alınarak kurulan lokal idare birimlerinin amacı ülkede gereksinim duyulan bir kısım hizmetleri yürütmektir Emin coğrafi bölgeleri başlıca alan kuruluşların amacı ise, kuruldukları bölgenin ihtiyaç duyduğu hizmetleri yürütmektir Dolayısı ile birinde yürütülen hizmetler, ötekinde hizmetlerin yürütüldüğü coğrafi bölge tartma kazanmaktadır Türkiye ’nin yönetiminde bulunan ve kesin hizmetlerin yürütülmesini alan kuruluşlara Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu, Üniversiteler, barolar, borsalar ve buna aynı tüm meslek kuruluştan gösterilebilir Bu kuruluşların hepsi kendi etkinlik alanlarıyla ilgili olarak kanunla verilen belli bazı hizmetleri yürütmek için yurt düzeyinde örgütlenmişlerdir Türkiye ’nin yönetiminde rol bölge ve yer esasına göre örgütlenen idare birimleri ise belediyeler, özel idareler ve köylerdir Yerel yönetimler ya da mahallî idareler denilen bu kuruluşlar da belirlenmiş coğrafi ve mülki alanların ihtiyacı olan iki taraflı hizmetleri yürütmektedir Lüzum yer bakımından ve gerekse hizmet bakımından yerinden idare ilkesine tarafından örgütlenen idare birimlerinin tümü merkezî idarenin hiyerarşisi açık havada bulunan ve kendi başına karar alma yetkisi bulunan kuruluşlardır Her birinin merkezî yönetimin gelir ve harcamalarını gösteren, genel bütçeden bambaşka birer bütçeleri vardır Buna karşın çalışmalannı iyice merkezî idarenin kontrolü dışarıya yürütemezler, merkezî idare bu kuruluşların çalışmasını, ülkenin genel idare politikasına uygunluk açısından denetler Ayrıca, gelirleri giderlerini karşılamadığından, bütçelerini genel bütçeden almış olduklan yardımlarla denkleştirirler

Yerinden yönetimin de bir kısım yararlan ve sakıncaları vardır Yararlan üç başlık altında şöyle sıralanabilir:

1 Kırtasiyecilik ve bürokratik engeller fazla olmadığı için kararların alınması ve uygulanmasında hızlı olma sağlanır

2 Hizmetlerin yürütülmesi yerinden izlendiği için, mahalli ihtiyaçların gerçeklere uygun bir şekilde tanınmasına ve daha basit karşılanmasına imkân sağlar

3 Lüzum organlarının oluşmasında ve gerekse

kararların alınmasında halkın katılımına imkân verdiği için merkezden yönetime göre daha demokratiktir Belirli bu yararlarının yanına aynca sıralayacağımız şu sakıncalarının bulunduğu da söylenebilin

1 Yerel baskı güçlerinin negatif etkilerine, kayırma ve güya kötü alışkanlıkların yerleşmesine ortam hazırlar

2 Yerel yönetimlerin malî imkânları birbirinden öbür olduğundan, hizmetlerin yurt düzeyindeki dağılımında dengesizliklere neden olur

3 Yeni teknikleri bulmada ve bu teknikleri uygulayacak uzmanları teminde zorluk çektiklerinden, hizmetlerin ortaya meydana çıkan yeni ihtiyaçların karşılanmasına yetecek nitelikte gelişmeleri sağlanamaz Devletlerin yönetimi, yerinden ve merkezden yönelim kuruluşlarıyla bir bütündür Böyle iki öbür örgütlenmeye gidilmesinin amacı kamusal hizmet ve faaliyetlerin daha verimli yürütülmesinin sağlanmasıdır Yönetimde birlik ve beraberliğin bozulmaması için yerinden idare kuruluşlarının işleyişi merkezî idare tarafından denetlenmektedir Yerinden yönetim kuruluşlarından bir kısmının işlemlerinin tamamı, bir kısmının işlemlerinin ise önemlileri merkezî yönetimin denetimine bağlanmıştır, merkezî yönetimin yerinden yönetim birimlerine aleyhinde uyguladığı bu denetime “vesayet denetimi adı verilmektedir

Ne kimsesiz merkezden yönetim, ne de kimsesiz yerinden idare, modern toplumların gereklilik duyduğu yüzlerce ihtiyaçların karşılanmasında yeterlidir Çağımızın bütün siyasal rejimlerinde merkezden yönetim ve yerinden idare uygulamalarına bir arada yer verilmektedir Siyasal sistemleri demin tam olarak yerleşmemiş ülkelerde, birlik ve bütünlüğün bozulacağı veya siyasal rejimin yıkılacağı endişesi merkezciliği özendirmektedir Siyasal rejimleri yerleşen ve muhakkak ölçülerde demokratikleşen ülkelerde yerinden yönetime yük verilirken, siyasal rejimleri demin tam olarak yerleşmeyen ve belirlenmiş ölçülerde demokratikleşemeyen ülkelerde merkezden yönetim ilkesine tartı verilmektedir Türkiye ’nin yönetiminde, Osmanlı Devleti ’nin çoğaltma dönemlerine dek yetki genişliği esasına dayanan bir merkezden idare yanına geniş boyutlu bir yerinden idare uygulandığı görülmektedir İmparatorluğun zayıflaması ile merkezî yönetimin gücü azalmış, fakat Tanzimat ’tan sonra devlete yeniden eski gücünü kazandırmak için Fransız yönetim sistemi misal alınarak yeniden dinç bir merkezden yönetim sistemi kurulması yoluna gidilmiştir Cumhuriyet devrimleriyle merkezden idare uygulaması daha da kuvvet kazanmıştır, merkeziyeti güçlendirmek için getirilen bürokratik engeller devlet çarkını az daha işlemez hale getirdiği için son yıllarda merkezî yönetimin yüklerinden bir kısmının yerel yönetimlere aktarılması ve yeni bir kısım yerinden yönetim birimlerinin kurulması görüşü tartı kazanmıştır










*